Ndërtim pa leje dhe në tokë shtetërore. Legalizime të paligjshme për objektet e ndërtuara pa leje në tokë private dhe shtetërore. Gjatë viteve, janë publikuar dhjetëra histori për ndërtimet pa leje në të gjithë vendin. Shumë rrallë ka ndodhur që të prishet ndonjë ndërtim pa leje, përcjell Nistori.
Çdo ndërtim pa leje është histori më vete, por në hulumtimet nga “360 shkallë” tregojnë se i njëjti problem filloi të përsëritet në komuna të ndryshme.
“Sa u bëra kryetar bashkie, inspektori i ndërtimit doli në pension. Nuk kemi pasur mundësi të gjejmë inspektor ndërtimor”, tha më 10 mars, Darko Kostovski, ryetar i Komunës së Butelit.
“Inspektorja dha dorëheqje nga puna për arsye personale. Kam mbetur pa inspektor ndërtimi”, tha më 5 nëntor 2023, Boban Stefkovski, kryetar i Komunës së Gazi Babës.
Se a kanë komunat inspektorë ndërtimi është pyetje e rëndësishme, pasi nëse nuk ka, pushteti vendor nuk mund të pengojë ndërtimin e një objekti pa leje. Sa komuna të tilla ka në vend?
Më shumë se 30 komuna në Maqedoni nuk kanë inspektor ndërtimi
Të njëjtat pyetje “360 shkallë” ua ka dërguar të 80 komunave të vendit, se a kanë inspektor ndërtimi? Nëse kanë, sa janë? Nëse nuk kanë, si ia dalin? Dhe disa të tjera. Pas një muaji e gjysmë shkrimesh dhe telefonatash, është arritur në një përfundim befasues.
Rreth 30 komuna në vend nuk kanë fare inspektor ndërtimi. 33 komuna kanë vetëm një inspektor. Nëntë komuna kanë nga dy inspektorë ndërtimi, dhe vetëm një pushtet lokal ka më shumë se dy. Shtatë komuna nuk janë përgjigjur.
Ilindeni është ndër komunat pa asnjë inspektor. Ka 17.435 banorë me 5.481 familje. Është e qartë se në këtë komunë ka ndërtime intensive, ndaj është logjike të pyesim se si funksionon pushteti vendor pa inspektor ndërtimi.
“Në Komunën e Ilindenit është një departament i inspektoratit, kemi një inspektor komunal, një inspektor mjedisor. Nëse më pyet konkretisht në seksionin e ndërtimit, mund ta dërgojmë në terren për të bërë kontroll, por ai nuk mund të vendosë asgjë, nuk mund të vendosë gjobë, nuk mund të ndalojë ndërtimin, por mund ta raportojmë tek Inspektorati Shtetëror Ndërtimor dhe e bëjmë këtë”, thotë Tihomir Ignjatovski – sekretar i Komunës së Ilindenit.
Çairi është shembull – çfarë mund të ndodhë pa inspektor ndërtimi
Një nga tregimet e fundit se çfarë mund të ndodhë kur një komunë nuk ka inspektorin e vet të ndërtimit është Çairi. Atje, pushteti vendor ka legalizuar dhjetëra pallate të mëdha të ndërtuara vitet e fundit, megjithëse legalizimi lejohet vetëm për ndërtimet e përfunduara deri më 3 mars 2011. Pushteti vendor sqaroi se, në përputhje me ligjet, kanë vepruar sipas deklaratave të investitorëve të dhëna në noter – se objektet janë ndërtuar para datës 3 mars 2011. Domethënë, autoritetet vendore nuk kishin mekanizëm për të kontrolluar në terren – kur vërtetë janë ndërtuar objektet pa leje.
Teorikisht, nëse komuna do të kishte inspektorë ndërtimi, ata mund të regjistronin në kohë ndërtimet e reja pa leje, ndaj do të ishte shumë e vështirë ose e pamundur të justifikohej legalizimi i një ndërtimi të ri pa leje.
Kumanova është e vetmja komunë në Maqedoni që ka më shumë se dy inspektorë
Kumanova është e vetmja komunë në Maqedoni që ka katër inspektorë ndërtimor. Ka 98.104 banorë dhe 30.450 familje.
Lidija Trajkovska është një nga inspektoret e autorizuara të ndërtimit. Tani emërohet si shef i Departamentit për Mbikëqyrje Inspektuese.
“Të jesh inspektor ndërtimi mund të jetë edhe kënaqësi, kur ke më shumë përvojë në ndërtim. Megjithatë, ligjet tona ndonjëherë janë të papërcaktuara, ndaj bëjnë një lloj ndalese në punën tonë. Do të doja që si inspektor apo si menaxher të mos kisha probleme dhe t’i zgjidhja plotësisht. Ndonjëherë ne nuk mund ta përfundojmë deri në fund. Mirëpo, ne mundohemi që në kuadër të kompetencave tona të veprojmë sa më shumë që të mundemi – së pari të mbrojmë interesin publik dhe privatin, natyrisht që janë të kënaqur edhe interesat e palëve edhe të shtetit”, thotë Lidija Trajkovska shefe e autorizuar e Departamentit të për mbikëqyrje inspektoriale në Komunën e Kumanovës.
Arsyen pse kanë më shumë inspektorë ajo e sheh në faktin se komuna është më e me shumë banorë në vend. Por ndoshta ka edhe arsye tjera.
“Kjo punë është mjaft e vështirë sepse ka rreziqe, kërcënime dhe presione. Prandaj nuk besoj se në vendin tonë nuk ka mjaft inspektorë apo arkitektë, por nuk duan. Vetëm për shkak se ata nuk duan të punojnë do të thotë se puna është me rrezik të lartë dhe ata nuk janë të kënaqur. Kjo është arsyeja pse ata mbeten kaq të pakënaqur. Ndoshta Komuna e Kumanovës është e guximshme dhe kemi katër inspektorë”, shton Trajkovska.
Me bashkëpunim ndërkomunal, Komuna e Kumanovës i jep hua komunës së Staro Nagoriçanit një inspektor ndërtimor. Më parë i ka dhënë hua Komunës së Rankovcit. Por as nuk mundet dhe as nuk duhet të mbulojë zona edhe më të mëdha.
Ndryshe, qeveritë e udhëhequra nga VMRO-DPMNE në dekadën e fundit u përpoqën ta zgjidhin këtë problematikë duke legalizuar të ndërtimt pa leje. Ligji u miratua, por problemi nuk u zgjidh.
Qeveria e kaluar e udhëhequr nga LSDM-ja nuk e kishte idenë më të mirë, prandaj edhe ata provuan legalizimin e ri. Por ata hoqën dorë pasi presidenti i atëhershëm Stevo Pendarovski nuk e nënshkroi ligjin e miratuar në Kuvend./Nistori/
