Gjashtë ekonomitë e Ballkanit Perëndimor duhet të investojnë kolektivisht të paktën 37 miliardë dollarë gjatë dekadës së ardhshme për të mbrojtur në mënyrë efektive njerëzit dhe pronat nga ndikimet e dëmshme dhe përshkallëzuese të ndryshimeve klimatike. Kështu thotë Raporti rajonal i Grupit të Bankës Botërore për Klimën dhe Zhvillimin e Vendit për Ballkanin Perëndimor (CCDR) i publikuar sot.
Përfitimet nga veprimi efektiv i klimës do të ishin të mëdha për Ballkanin Perëndimor, duke përfshirë Shqipërinë, Bosnjë dhe Hercegovinën, Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë. Këto investime do të ndihmonin në shmangien e humbjeve të jetës njerëzore, pronës dhe produktivitetit dhe do të ndihmonin në përshpejtimin e rritjes ekonomike. Mosveprimi nuk është një opsion për rajonin, i cili tashmë është ndikuar rëndë nga ndryshimet klimatike. Për shembull, përmbytjet kanë prekur drejtpërdrejt dy milionë njerëz në dekadën e fundit, me ndikimet që do të përkeqësohen me reshje më ekstreme.
Zjarret janë një kërcënim në rritje, me mbi 1500 të regjistruara në vitin 2021, një rritje prej 21% gjatë dekadës së fundit. Thatësirat po ndikojnë negativisht në prodhimin bujqësor, ndërsa valët e të nxehtit po kontribuojnë në ndotjen e ajrit, duke shkaktuar mijëra vdekje të parakohshme çdo vit në Ballkanin Perëndimor.
“Ndryshimet klimatike përbëjnë një kërcënim të qartë për zhvillimin ekonomik në Ballkanin Perëndimor”, tha Xiaoqing Yu, Drejtor i Bankës Botërore për Ballkanin Perëndimor. “Kostot e investimit në përshtatje janë të konsiderueshme. Por lajmi i mirë është se përfitimet janë edhe më të larta. Duke u përgatitur për rreziqet klimatike, ne mund të shpëtojmë jetë, të mbrojmë komunitetet lokale dhe të stimulojmë rritjen ekonomike”.
Sipas vlerësimeve të Bankës Botërore, investimet për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike, veçanërisht në ekonomitë me të ardhura të ulëta dhe të mesme, japin kthime të konsiderueshme, me rreth 4 dollarë përfitime për çdo 1 dollarë të investuar. Vendet në Ballkanin Perëndimor gjithashtu duhet të reduktojnë emetimet e tyre të gazeve serrë për të mbetur konkurrues, për të forcuar sigurinë energjetike dhe për të tërhequr investime ndërkombëtare.
Megjithatë, arritja e neutralitetit klimatik deri në vitin 2050, në përputhje me objektivat e Bashkimit Evropian, do të kërkonte investime shtesë prej 32 miliardë dollarësh. Arritja e emetimeve neto të gazrave serrë në të gjithë ekonominë deri në vitin 2050 është e realizueshme nëse energjia diellore, era dhe hidrocentralet mund të gjenerojnë mbi 95 për qind të prodhimit total të energjisë, një rritje e konsiderueshme nga një e treta e gjenerimit aktual.
Përveç kësaj, dekarbonizimi i sektorit të ndërtesave nëpërmjet investimeve për efiçencën e energjisë është thelbësor. Për më tepër, sektori i transportit duhet të transformohet ndjeshëm duke reduktuar kërkesën për automjete, duke kaluar në mënyra më të qëndrueshme transporti dhe duke kaluar në automjete elektrike. Raporti thekson se një pjesë e konsiderueshme e financimit mund të vijë nga sektori privat. Megjithatë, për të mobilizuar investimet private, vendet në Ballkanin Perëndimor duhet të sigurojnë mjedise të qëndrueshme rregullatore dhe tregje financiare tërheqëse për të inkurajuar kompanitë që të përfshihen në mundësitë e paraqitura nga tranzicioni.
“Përshtatja ndaj ndryshimeve klimatike është çelësi për vendet e Ballkanit Perëndimor për të maksimizuar potencialin e tyre dhe për të nxitur një rritje të fortë të qëndrueshme,” tha Nicolas Marquier, Menaxher Rajonal i IFC për Ballkanin Perëndimor. “Për këtë, pjesëmarrja e sektorit privat do të jetë thelbësore. Raporti përshkruan një rrugë të qartë dhe në kohë për të arritur këtë zhvendosje në zero neto dhe për të siguruar që komunitetet lokale të mbrohen dhe të marrin përfitimet ekonomike nga ky tranzicion i gjelbër”. CCDR i Ballkanit Perëndimor përshkruan disa rekomandime politikash për të udhëhequr tranzicionin e rajonit drejt neutralitetit klimatik deri në vitin 2050. Këto rekomandime janë të organizuara në tre kategori politikash:
Transversal: Integrimi i përpjekjeve të përshtatjes dhe zbutjes nëpër institucione është i nevojshëm për veprim efektiv ndaj ndryshimeve klimatike. Për shembull, agjencitë ose komisionet e specializuara të fokusuara në klimën duhet të krijohen dhe angazhimet kombëtare për ndryshimin e klimës duhet të shërbejnë si një kapacitet këshillues për të gjitha çështjet që lidhen me klimën.
Ndërkufitare: Bashkëpunimi ndërkufitar është thelbësor për trajtimin e rreziqeve klimatike që tejkalojnë kufijtë gjeografikë. Forcimi i institucioneve rajonale është kyç për të mundësuar koordinimin në fusha si sistemet e paralajmërimit të hershëm, menaxhimi i përbashkët i burimeve ose sistemet e harmonizuara të energjisë.
Synimi: Adresimi i nevojave specifike të komuniteteve vulnerabël është thelbësor për zgjidhje efektive dhe zbatimin e politikave. Politikat e synuara përfshijnë reforma në arsim dhe trajnim për të rritur lëvizshmërinë e fuqisë punëtore dhe përpjekjet për të adoptuar praktika të zgjuara për klimën. Grupi i Bankës Botërore po i ndihmon vendet të frenojnë emetimet e karbonit dhe të ndërtojnë elasticitet ndaj motit ekstrem. Ajo po vendos një objektiv ambicioz për t’i kushtuar 45% të financimit të saj për veprimin e klimës deri në vitin 2025, të vendosur në mënyrë të barabartë midis zbutjes dhe përshtatjes. Gjatë viteve fiskale 2023 dhe 2024, Grupi i Bankës Botërore ka angazhuar afro 1.2 miliard dollarë financim për klimën në Ballkanin Perëndimor. /Koha/
