Astma është një nga sëmundjet kronike më të zakonshme në botë, që prek rreth 260 milionë njerëz.
Studiuesit e dinë se faktorët mjedisorë, siç janë ndotja e ajrit dhe mungesa e hapësirave të gjelbra, janë të lidhur me sëmundjet e frymëmarrjes si astma. Por ndikimi i kombinuar i këtyre faktorëve të ndryshëm mjedisorë në rrezikun e një personi për të zhvilluar astmë, deri më tani, ka mbetur i paqartë.
Është kryer një studim që zbulon ndikimin e kombinuar të faktorëve të shumtë mjedisorë në mjediset urbane, të njohur si “ekspozoma urbane”, në rrezikun e zhvillimit të astmës. Ai zbuloi se ndotja e ajrit, mungesa e hapësirave të gjelbra dhe sipërfaqet e ndërtuara kryesisht nga betoni dhe asfalti shoqëroheshin me një rrezik dukshëm më të lartë të zhvillimit të kësaj gjendjeje.
U analizuan të dhëna nga 349,037 pjesëmarrës nga Evropa, duke filluar nga të porsalindurit deri te 70-vjeçarët. Tre faktorë kryesorë mjedisorë – ndotja e ajrit, mjedisi i ndërtuar (si sasia e hapësirës së gjelbër që një person kishte qasje, ose sasia e dritës artificiale ndaj së cilës ekspozohej natën) dhe temperatura e ambientit – u lidhën gjithashtu me adresat e shtëpisë së pjesëmarrësve në fillim të studimit.
Pjesëmarrësit u grupuan më pas bazuar në nivelet e tyre të ekspozimit ndaj tre faktorëve kryesorë mjedisorë. Faktorët që mund të kenë ndikuar në rezultate u morën gjithashtu në konsideratë, siç janë mosha, gjinia, etnia, pesha, statusi socio-ekonomik i një personi dhe nëse ata pinin duhan (ose ishin të ekspozuar ndaj tymit të dorës së dytë).
U zbulua se të rriturit që jetonin në zona me nivele të larta të ndotjes së ajrit kishin një rrezik 13% më të lartë për të zhvilluar astmë krahasuar me njerëzit që jetonin në zona me ndotje të ulët. Fëmijët që jetonin në zona me ndotje të lartë kishin një rrezik 18% më të lartë për të zhvilluar astmë. Të rriturit që jetonin në zona pa hapësira të gjelbra kishin një rrezik 15% më të lartë për të zhvilluar astmë, ndërsa fëmijët kishin një rrezik 38% më të lartë.
Por një nga gjetjet më të rëndësishme të studimit është se sa ekspozimi ndaj këtyre faktorëve mjedisorë kontribuon në raste të reja të astmës si tek fëmijët ashtu edhe tek të rriturit. Mjediset më të rrezikshme urbane janë ato që karakterizohen nga nivele të larta të ndotjes së ajrit, qasje e kufizuar në hapësirat e gjelbra dhe ato të ndërtuara kryesisht nga betoni dhe asfalti. Kjo rriti rrezikun e astmës tek të rriturit me 27 përqind dhe rrezikun e astmës tek fëmijët me 35 përqind.
Edhe zonat pa nivele të larta të ndotjes së ajrit, por që janë ndërtuar kryesisht nga betoni dhe asfalti dhe u mungojnë hapësirat e gjelbra, e rritën rrezikun e astmës deri në 36%.
Planifikimi urban dhe rreziku i astmës
Ky studim është i pari që shqyrton incidencën e astmës si tek të rriturit ashtu edhe tek fëmijët. Është gjithashtu i pari që mbulon të gjithë jetëgjatësinë dhe ilustron se si aspekte të shumta të ekspozimit urban ndikojnë në incidencën e astmës në të gjitha grupmoshat. Është vlerësuar se një pjesë e konsiderueshme e rasteve të astmës – pothuajse 12% – mund t’i atribuohen drejtpërdrejt mjediseve urbane.
Me gjithnjë e më shumë njerëz që lëvizin drejt qyteteve çdo vit, është e rëndësishme të rimendojmë mënyrën se si i projektojmë dhe menaxhojmë hapësirat urbane për të prioritizuar shëndetin dhe mirëqenien, përfundojnë studiuesit.
