Trende shqetësuese tregon regjistrimi i fundit i popullatës në Maqedoni. Në vend ka rreth 1800 vendbanime, por prej tyre, 205 janë plotësisht të zbrazëta, 684 kanë më pak se 100 banorë, ndërsa 218 vendbanime kanë më pak se 10 banorë. Njëherësh, mbi 420 vendbanime në Maqedoninë e Veriut kanë humbur më shumë se gjysmën e popullsisë së tyre në njëzet vitet e fundit. Në përpjekje për të zbutur këto trende, shteti në të kaluarën por edhe aktualisht po ndërmerr masa të ndryshme. Së fundmi, me ligjin e ri për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural, Qeveria do t’i stimulojë të rinjtë që kanë lënë fshatrat të kthehen në fshat. Gjithashtu, do t’u ofrojë atyre mbështetje financiare prej 100.000 eurosh.
Ligji i ri duhet të sigurojë pajtueshmërinë me direktivat evropiane në fushën e pagesave direkte dhe rregullimin e tregjeve bujqësore. Qëllimi kryesor i ligjit është të rigjallërojë zonat rurale dhe të stimulojë fermerët që të bashkojnë forcat për t’u bërë më konkurrues.
Ndihma financiare është planifikuar t’i ndihmojë ata të ndërtojnë ose rindërtojnë ndërtesa, të blejnë makineri bujqësore, tokë bujqësore ose bagëti, dhe kushti kryesor për të marrë këtë mbështetje është që ata të mos jenë më të vjetër se 40 vjeç, të merren me aktivitet bujqësor dhe të jetojnë në mjedisin rural brenda kuadrit të ekonomisë bujqësore familjare për 10 vitet e ardhshme. Nëse çifti i ri nuk e përmbush kërkesën për të jetuar dhe punuar në fshat për 10 vjet, ata do të duhet të shlyejnë të gjithë shumën e mbështetjes së ofruar. “Mbështetja financiare arrin në 80 për qind të vlerës së kostove të pranueshme dhe të realizuara, deri në një maksimum prej 6.000.000 denarësh për çift bashkëshortor. Periudha e përdorimit të mbështetjes është një cikël projekti që zgjat 3 vjet rresht. Mbështetja zbatohet përmes një plani biznesi të miratuar nga Agjencia”, thuhet në nenin 138 të tekstit të propozuar të ligjit.
E njëjta shumë parash do të jetë në dispozicion për të rinjtë nën moshën 40 vjeç që do të hapin një biznes të lidhur me bujqësinë ose pylltarinë, dhe mbështetje prej 20.000 eurosh do t’u ofrohet gjithashtu fermerëve të rinj që do të fillojnë një aktivitet bujqësor, si dhe anëtareve aktive femra të një familjeje bujqësore dhe për zhvillimin e mikrondërmarrjeve, futjen e praktikave inovative dhe futjen e aktiviteteve të reja ekonomike në fshat. Mbështetja për kthimin në fshatrat e tyre të lindjes do të zbatohet për çiftet e reja të martuara. Ata do të marrin paratë në mënyrë që të mund të investojnë në ndërtimin ose rindërtimin e objekteve, të blejnë makineri bujqësore, tokë bujqësore dhe të blejnë bagëti.
REZULTATET E PRITSHME
Rrjeti Kombëtar Bujqësor mbështet të gjitha masat që synojnë përmirësimin e bujqësisë dhe rritjen e prodhimit bujqësor. “Ne kërkojmë që kjo masë të përfshijë sa më shumë të rinj, por të kushtëzohet nga rezultate specifike, pra prodhimi i llojeve dhe sasive të caktuara të produkteve bujqësore. Nuk mund të japim para nga buxheti dhe të mos marrim asgjë në këmbim. Një nga problemet më të mëdha në fshatrat maqedonase është se nuk ka kushte themelore për jetesë urbane, nuk ka spitale, kopshte, banka, zyra postare… Me fjalë të tjera, fshatrat janë të lënë pas dore dhe u mungon infrastruktura. Të rinjtë duhet të kuptojnë se bujqësia nuk është vetëm një biznes, por një stil jetese që kërkon heqjen dorë nga shumë përfitime qytetëruese, të cilat të rinjtë do ta kishin të vështirë t’i pranonin”, thonë nga Rrjeti Kombëtar Bujqësor.
Serbia tashmë ka një program të tillë, i cili po zbatohet me sukses. Programet e rigjallërimit të fshatrave, të cilat janë zbatuar në 153 pushtete lokale në Serbi, ku Programi i Rivendosjes së Shtëpive të Braktisur të Fshatit i ka tejkaluar prej kohësh të gjitha pritjet dhe se 16.000 gra, burra dhe fëmijë kanë blerë shtëpitë e tyre të reja, duke u zhvendosur në 3.520 shtëpi në fshatra, me 870 shtëpi të braktisura fshati të ringjallura në të gjithë Serbinë vetëm këtë vit. Për vitin 2025, janë ndarë dhe po jepen mbi 6 milionë euro për blerjen e shtëpive me vlerë deri në rreth 10 mijë euro.
SHEMBULLI ITALIAN
Për të luftuar tkurrjen e popullsisë dhe rënien ekonomike, disa fshatra italiane kanë nisur programe nxitëse për të tërhequr banorë të rinj. Këto programe shkojnë përtej ndihmave financiare – ato përfaqësojnë një angazhim për të rigjallëruar ekonomitë lokale, për të ruajtur trashëgiminë kulturore dhe për të siguruar që këto fshatra të mbeten të gjalla për brezat që do të vijnë. Në të gjithë Italinë, fshatra të vegjël po ofrojnë stimuj financiarë – deri në 30.000 dollarë – për ata që janë të gatshëm të zhvendosen. Të sapoardhurit e kualifikuar mund të marrin deri në 30.000 dollarë për të mbuluar kostot e zhvendosjes, blerjen ose rinovimin e pronave dhe madje edhe për të filluar biznese që kontribuojnë në ekonominë lokale. Disa rajone ofrojnë lehtësime tatimore, duke përfshirë norma të reduktuara të tatimit mbi të ardhurat për vitet e para të rezidencës, duke e bërë tranzicionin financiarisht më të lehtë.
Këto qytete historike, të njohura për peizazhet e tyre mahnitëse dhe trashëgiminë e pasur kulturore, po kërkojnë banorë të rinj për të ndihmuar në rigjallërimin e komuniteteve të tyre.
Me popullsinë në rënie dhe ekonomitë lokale në vështirësi, zyrtarët e fshatrave kanë prezantuar programe të hartuara për të tërhequr energji dhe investime të reja. Qëllimi nuk është vetëm të mbushen shtëpitë bosh, por t’u jepet jetë traditave shekullore, të mbështeten bizneset e vogla dhe të ruhet karakteri unik i këtyre perlave të fshehura.
Shumë fshatra inkurajojnë sipërmarrjen duke ofruar grante ose kredi me interes të ulët për bizneset e reja që përputhen me nevojat lokale, siç janë turizmi, zanatet artizanale dhe bujqësia.
Disa programe përfshijnë gjithashtu nisma për krijimin e vendeve të punës, që synojnë forcimin e shërbimeve dhe infrastrukturës thelbësore brenda këtyre komuniteteve. Shumë fshatra inkurajojnë sipërmarrjen duke ofruar grante ose kredi me interes të ulët për bizneset e reja që përputhen me nevojat lokale, siç janë turizmi, zanatet artizanale dhe bujqësia. Disa programe përfshijnë gjithashtu nisma për krijimin e vendeve të punës, që synojnë forcimin e shërbimeve dhe infrastrukturës thelbësore brenda këtyre komuniteteve. Tre vite më parë u njoftua se Italia ka vendosur të përballet me këtë çështje dhe të rihapë 250 fshatra që rrezikojnë të shndërrohen në vende fantazmë. Çdo rajon italian zgjodhi një fshat në rrezik braktisjeje me qëllim krijimin e një rritjeje të qëndrueshme dhe cilësore përmes rigjallërimit ekonomik dhe social. Qeveria i ka çuar rajonet të identifikojnë projekte ambicioze që do t’u japin vendpushime të reja vendeve të mrekullueshme. Linja e dytë e veprimit synon zbatimin e projekteve lokale të rigjenerimit kulturor të të paktën 229 fshatrave historike, duke integruar objektivat e mbrojtjes së trashëgimisë kulturore me nevojat e rigjallërimit social dhe ekonomik, ringjalljes së punësimit dhe përballimit të shpopullimit. /Koha/
