Për gati tre dekada, Kombet e Bashkuara kanë bashkuar pothuajse çdo vend në Tokë në një samit global të klimës të quajtur Konferenca e Palëve (COP). Që atëherë, ndryshimet klimatike nga një çështje margjinale janë bërë një prioritet global.
Këtë vit ishte samiti i 26-të vjetor, me emrin KOP26. Duke e pasur parasysh që Britania e Madhe ishte kryesuese, COP26 u mbajt në Glasgou.
Në samitin COP26 ishte arritur marrëveshje e re globale – Pakti i Klimës në Glasgou.
Ai ka për qëllim t’i ulë ndikimet më të këqija prej ndryshimeve klimatike – por disa liderë dhe aktivistë thonë se ai nuk shkon larg sa duhet.
Çfarë përmban marrëveshja e COP26 ?
Marrëveshja – edhe pse jo ligjërisht e detyrueshme – do të përcaktojë një agjendë globale të ndryshimeve klimatike për dekadën e ardhshme:
Emetime
U ra dakord që vendet të takohen vitin e ardhshëm për të premtuar reduktime të mëtejshme në emetimet e dioksidit të karbonit (CO2) – një gaz serrë që shkakton ndryshime klimatike.
Kjo është një përpjekje për të mbajtur temperaturën në rritje brenda 1.5 gradë Celsius – që shkencëtarët thonë se është e nevojshme për të parandaluar një “katastrofë klimatike”. Premtimet aktuale, nëse përmbushen, do të kufizojnë ngrohjen globale në vetëm rreth 2.4 gradë Celsius.
Thëngjill
Për herë të parë, konferenca COP kishte një plan të qartë për të reduktuar përdorimin e qymyrit – i cili është përgjegjës për 40 për qind të emetimeve vjetore të CO2.
Megjithatë, vendet ranë dakord vetëm për një angazhim më të dobët për “shuarjen graduale” në vend të “heqjes së qymyrit” pas ndërhyrjes së vonë të Kinës dhe Indisë.
Vendet në zhvillim
Marrëveshja premton të rrisë ndjeshëm paratë për të ndihmuar vendet e varfra të përballen me efektet e ndryshimeve klimatike dhe të kalojnë në energji të pastër.
Ekziston gjithashtu mundësia e një fondi trilion dollarësh në vit nga viti 2025 – pasi premtimi i vendeve më të pasura për të siguruar 100 miliardë dollarë në vit deri në vitin 2020 ishte humbur më parë.
Ndërsa disa vëzhgues thonë se marrëveshja COP26 është një “fillim i një përparimi”, disa vende afrikane dhe të Amerikës Latine thonë se është bërë përparim i pamjaftueshëm.
Subvencione për lëndë djegëse fosile
Udhëheqësit botërorë kanë rënë dakord të heqin dorë nga subvencionet që ulin artificialisht çmimin e qymyrit, naftës ose gazit natyror.
Megjithatë, nuk janë caktuar data specifike.
Marrëveshja midis SHBA-së dhe Kinës
Emetuesit më të mëdhenj të CO2 në botë, SHBA dhe Kina, kanë premtuar më shumë bashkëpunim gjatë dekadës së ardhshme në fusha që përfshijnë emetimet e metanit dhe kalimin në energji të pastër.
Kina paraprakisht nuk donte të merrej me emetimet e brendshme të qymyrit – kështu që kjo shihej si një njohje e nevojës për veprim urgjent.
Pyje
Liderët në më shumë se 100 vende – të cilat përbëjnë rreth 85 për qind të pyjeve të botës – janë zotuar ta ndalojnë shpyllëzimin ose shkatërrimin e pyjeve deri në vitin 2030.
Kjo konsiderohet thelbësore sepse pemët thithin sasi të mëdha të CO2.
Metani
Më shumë se 100 vende kanë rënë dakord për një plan për të reduktuar emetimet e metanit me 30 për qind deri në vitin 2030.
Metani është aktualisht shkaku i një të tretës së ngrohjes së shkaktuar nga njeriu.
Transmetuesit e mëdhenj Kina, Rusia dhe India nuk janë bashkuar – por ka shpresë se do të bashkohen më vonë.
Paratë
Institucionet financiare prej 130 trilionë dollarësh kanë rënë dakord të mbështesin teknologjinë “e pastër”, siç është energjia e rinovueshme, dhe t’i drejtojnë më pak financat nga industritë e karburanteve fosile.
Nisma është një përpjekje për të përfshirë kompanitë private në përmbushjen e objektivave neto të emetimeve zero.
Megjithatë, disa grupe mjedisore kanë thënë se pa angazhim të mëtejshëm për t’i dhënë fund mbështetjes së karburanteve fosile, ky mund të jetë vetëm një ushtrim PR.
Si do të detyrohen vendet të përmbushin premtimet e tyre?
Shumica e angazhimeve të bëra ndaj COP do të duhet të përmbushen nga politikat e tyre.
Vetëm disa vende i kanë bërë premtimet e tyre ligjërisht të detyrueshme.
Çfarë ishte COP26 dhe pse ishte e nevojshme?
Në COP26, vendet rishikuan premtimet për klimën e bëra sipas Marrëveshjes së Parisit 2015.
Gjashtë vjet më parë, vendeve iu kërkua të bënin ndryshime për të mbajtur ngrohjen globale “shumë nën” dy gradë Celsius – dhe të përpiqeshin të arrinin 1.5 gradë Celsius.
Përpara samitit, 200 vende u pyetën për planet e tyre për reduktimin e emetimeve deri në vitin 2030.
Qëllimi është të vazhdojë reduktimi i emetimeve derisa ato të arrijnë emetimet neto zero deri në mesin e shekullit.
Samiti COP27 vitin e ardhshëm do të mbahet në Egjipt.
