Grimcat e imëta PM2.5 kontribuan në rreth 239 mijë vdekje në Europë në vitin 2021, ndërsa 48 mijë njerëz të tjerë vdiqën si rezultat i ekspozimit ndaj dioksidit të azotit. Ndotja e ajrit është një kërcënim vdekjeprurës për shëndetin publik, por disa pjesë të Europës janë në rrezik më shumë se të tjerat, shkruan EN, përcjell Nistori.
Ndotja e ajrit është e lidhur me kancerin e mushkërive, sëmundjet e zemrës dhe të frymëmarrjes, goditjet në tru, rezultate të dobëta të lindjes dhe të tjera. Është veçanërisht e rrezikshme për njerëzit e moshuar, duke shkaktuar rreth 4 për qind të të gjitha vdekjeve te të rriturit e moshës 65 vjeç e lart.
Në vitin 2021, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSh) përditësoi udhëzimet e saj për cilësinë e ajrit, duke ulur pragun e rekomanduar për përqendrimet vjetore të dioksidit të azotit dhe grimcave të imta (PM2.5) si pluhuri, tymi dhe bloza nga shkarkimi.
Në dhjetor, hynë në fuqi rregulla më të rrepta të cilësisë së ajrit që synojnë ta afrojnë Bashkimin Evropian me standardet e OBSh-së deri në vitin 2030 dhe të detyrojnë shtetet anëtare të monitorojnë ndotësit si grimcat e imta, karboni i zi dhe amoniaku.
Maqedonia e Veriut ka më së shumti vdekje nga ndotja e ajrit, e ndjekur nga Serbia. Dhe Shqipëria fqinje, Bullgaria dhe Mali i Zi kanë të gjitha rezultate shumë të larta të vdekshmërisë, sipas një raporti të fundit nga Komisioni Europian dhe Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OBZhE).
“Ndarja më e madhe në Europë që shohim është lindja dhe perëndimi [dhe kjo] përputhet shumë me GDP-në dhe prejardhjen socio-ekonomike të dy rajoneve,” Zorana Jovanovic Andersen, profesoreshë e epidemiologjisë mjedisore në Universitetin e Kopenhagës.
Hulumtimi i Nieuwenhuijsen në nivel qyteti nënvizon sfidat e ndryshme me të cilat përballen pjesë të ndryshme të Evropës.
Italia veriore, Polonia dhe Republika Çeke janë nivele të larta të vdekshmërisë PM2.5, e cila është kryesisht e nxitur nga burimet e banimit, si djegia e qymyrit për ngrohjen e shtëpive dhe sektori bujqësor.
“Nevoja për të rregulluar ndotjen e ajrit”
Disa vende po ndërmarrin hapa për të frenuar nivelet e tyre të ndotjes, duke përfshirë Danimarkën, e cila mund të bëhet vendi i parë në botë që do të vendosë një taksë karboni për blegtorinë në vitin 2030.
Direktiva e përditësuar e BE-së, ndërkohë, u jep qytetarëve me probleme shëndetësore të lidhura me ndotjen të drejtën të çojnë qeverinë e tyre në gjykatë nëse ajo nuk përputhet me rregullat e BE-së për cilësinë e ajrit.
Megjithatë, raporti nga OBZhE dhe Komisioni Evropian tha se ndërsa BE është në rrugën e duhur për të frenuar vdekjet e lidhura nga PM2.5 me 55 përqind deri në vitin 2030, faktorët e rrezikut mjedisor si ndotja e ajrit dhe ndryshimet klimatike janë “kërcënime në rritje për shëndetin publik. “.
Ndotja e ajrit mund të jetë kërcënimi kryesor për shëndetin mjedisor me të cilin përballet Europa, por ka tendencë të mbivendoset me faktorë të tjerë, si mungesa e hapësirave të gjelbra, ndotja nga zhurma dhe nxehtësia ekstreme, të cilat të gjitha kanë një ndikim në shëndetin e njeriut.
Duke pasur parasysh se disa nga këto sfida janë më të vështira për t’u zgjidhur – si ndryshimi i klimës – Andersen tha se ekziston një rast më i fortë për kufizimin e ndotjes së ajrit në emër të mbrojtjes së shëndetit.
