Brenda 30 ditëve që nga certifikimi i rezultateve të zgjedhjeve të 9 shkurtit, duhet të konstituohet parlamenti i ri për t’i hapur rrugë formimit të qeverisë së re të Kosovës. Cilat janë procedurat?
Pas certifikimit të rezultateve të zgjedhjeve të përgjithshme të 9 shkurtit nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në Kosovë, topi tani është në duart e presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani. Ajo duhet të thërrasë seancën konstituive për betimin e deputetëve të rinj. Me këtë shënohet edhe fillimi i krijimit të institucioneve të reja. KQZ, tashmë e ka dërguar shkresën zyrtare të rezultateve tek presidentja dhe kjo e fundit ka 30 ditë afat për të thirrur seancën për konstituimin e Kuvendit të Kosovës.
Presidentja e Kosovës ka njoftuar ndërkohë, se brenda këtij afati ligjor do të thërrasë seancën, por nuk dha datë. “Për momentin, ekipi im ligjor është duke analizuar se sa mund të ketë nevojë për kohë për përgatitjen e kësaj seance, në mënyrë që kur të thirret seanca, të jetë e suksesshme. Pra, të jetë i suksesshëm konstituimi i Kuvendit të Kosovës. Gjithçka do bëhet brenda afatit kushtetues. Për momentin nuk mund të jap një datë sepse dua të jem e saktë, por shumë shpejt do ta kemi,” tha Presidentja Osmani.
Sipas rezultateve të zgjedhjeve tashmë të certifikuara, Lëvizja Vetëvendosje ka fituar 48 mandate, e pasuar nga Partia Demokratike e Kosovës me 24, Lidhja Demokratike e Kosovës, 20 vende; Lista Srpska, 9 vende; një vend nga deputeti Nenad Rashiq dhe koalicioni AAK-Nisma, 8 vende. 10 vende tjera janë të rezervuara për pakicat jo serbe. Kuvendi i Kosovës ka gjithsej 120 vende.
Çfarë synon kryeministri Kurti?
Kryeministri i Kosovës tashmë në detyrë, Albin Kurti partia e të cilit Vetëvendosja doli e para në zgjedhje tha, se ai synon që në seancën konstituive të Kuvendit të Kosovës, pas betimit të deputetëve dhe zgjedhjes së kryesisë, të bëhet edhe votimi për qeverinë e re. “Pasi u publikuan rezultatet, është një seancë ku japim betimin. Synojmë një seancë ku të zgjidhen edhe kryetari, kryesia, edhe qeveria, siç e kemi bërë edhe herën e kaluar në të njëjtën ditë,” tha kryeministri Kurti, duke mos specifikuar se si do ta arrijë numrin prej të paktën 61 votave të nevojshme për votimin e qeverisë. Të gjitha partitë politike opozitare janë deklaruar se nuk do të hyjnë në koalicion me Kurtin.
Si parashihen procedurat për formimin e institucioneve të reja?
Sipas Kushtetutës dhe ligjeve të tjera, fillimisht, para se të certifikohen rezultatet, anëtarët e Qeverisë aktuale të udhëhequr nga Albin Kurti, që kanë fituar votat e mjaftueshme për postin e deputetit, sipas një neni të Ligjit për Qeverinë, duhet të japin dorëheqjen “para ditës së certifikimit”. Kryeministri Albin Kurti, parapëlqeu që mos të japë dorëheqje formale qeveria e tij, por tha se “në përputhje me nenin 29, par. 1, nënpar. 1.4 të Ligjit Nr. 08/L-117 për Qeverinë e Republikës së Kosovës, mandati i secilit anëtar të Qeverisë po ashtu përfundoi më 23 mars, bashkë me përfundimin e mandatit të Qeverisë, pa pasur nevojë për aktin shtesë dhe formal të dorëheqjes prej posteve të tyre përkatëse sipas nënparagrafit 1.3 të po të njëjtit paragraf dhe nen”.
“Në këtë rast, Ligji parasheh që Qeveria dhe të gjithë anëtarët e saj vazhdojnë të kryejnë detyrat e tyre, duke respektuar plotësisht kufizimet e parashikuara nga neni 30 të Ligjit të lartcituar, si dhe kërkesat e Kushtetutës së Republikës së Kosovës,” tha Kurti në një komunikatë për media, duke shtuar se “kjo e vendos Qeverinë në një rol kujdestar, për të garantuar vazhdimësinë, sigurinë dhe funksionimin e pandërprerë të shtetit, në zbatim të Kushtetutës dhe ligjeve”.
Betimi dhe zgjedhja e kryetarit të Kuvendit dhe nënkryetarëve
Sipas Kushtetutës dhe Rregullores së Kuvendit të Kosovës, pas certifikimit të rezultateve të zgjedhjeve, presidenti/ja duhet që brenda 30 ditësh të thërrasë seancën konstituive të Kuvendit. Gjatë kësaj seance, deputetët e rinj bëjnë betimin dhe më pas zgjedhin kryetarët dhe nënkryetarët. Posti i kryetarit të Kuvendit i takon partisë së parë në zgjedhje, në këtë rast LVV-së, ndërkaq, partitë më të mëdha politike propozojnë një kandidat për nënkryetar, por edhe deputetët e komunitetit serb dhe ata të komuniteteve joshumicë, duhet të propozojnë nga një deputet për postin e nënkryetarit. Kryetari dhe nënkryetarët zgjidhen me shumicë të votave dhe seanca konstituive, sipas Rregullores së Kuvendit, përfundon me zgjedhjen e tyre.
Me konstituimin e Kuvendit të Kosovës, hapet rruga për formimin e qeverisë së re. Në këtë periudhë të ndërmjetme, që nga konstituimi i përbërjes së re parlamentare e deri te formimi i qeverisë së re, qeverisë aktuale i kufizohen një sërë kompetencash. Nuk ka të drejtë të miratojë nisma apo të nënshkruajë marrëveshje ndërkombëtare, për të cilat kërkohet ratifikimi i Kuvendit, nuk mund të miratojë ligje, strategji e koncept-dokumente, nuk mund të propozojë kandidatë për poste të caktuara, e as të emërojë njerëz në pozita publike.
Si do të veprohet për formimin e qeverisë së re?
Pas konstituimit të Kuvendit dhe kryesisë, presidentja Vjosa Osmani, sipas ligjeve, obligohet të nominojë partinë fituese si mandatare për formimin e Qeverisë së re. Kabineti qeveritar i propozuar duhet t’i sigurojë të paktën votat e 61 deputetëve nga 120 deputetë sa i ka Kuvendi i Kosovës. Lëvizja Vetëvendosje, me 48 ulëset e siguruara në zgjedhje, duhet patjetër që të hyjë në koalicion me ndonjë parti tjetër në mënyrë që të mund ta formojë qeverinë.
Nëse Lëvizja Vetëvendosje dështon të sigurojë mbështetjen e 61 deputetëve, atëherë presidentja Osmani është e obliguar që brenda dhjetë ditësh të ftojë në konsultime partitë politike. Pas konsultimeve, është në diskrecionin e saj për të vendosur për mandatarin e ri, nëse ai dëshmon se ka numrat për të formuar ekzekutivin. Mandatari i ri më pas i ka 15 ditë kohë që t’i paraqesë Kuvendit përbërjen e kabinetit qeveritar. Por, nëse Qeveria nuk formohet as pas tentimit të dytë, atëherë presidentja Vjosa Osmani, sipas nenit 95 të Kushtetutës, duhet të shpallë zgjedhjet e reja, të cilat duhet të mbahen jo më vonë se 40 ditë.
Skenarët e mundshëm
Si e shohin situatën aktuale analistët politikë, ku Vetëvendosja e Kurtit nuk e mori shumicën absolute për ta formuar e vetme qeverinë? Sipas tyre, rezultati i komplikohet gjërat dhe, realisht, të dy palët, edhe partia fituese dhe ato opozitare mund të formojnë qeverinë, por vetëm me koalicione. Ehat Miftaraj, analist politik, i tha më herët DW-së se “edhe përkundër faktit që LVV nuk ka marrë votat e mjaftueshme për të formuar qeverinë, duke marrë për bazë specifikat që ka sistemi kushtetues në Kosovë, mbesin disa skenarë, që ndikohen si nga faktorë të brendshëm ashtu edhe nga ata të jashtëm”. “Skenari i parë është një koalicion mes LVV-së, partive të komunitetit jo shumicë (përjashto Listën Serbe) dhe një partie politike shqiptare. Që ky skenar të realizohet në praktikë, do të kërkonte qasje afruese nga LVV dhe një gjuhë të moderuar për të lënë hapësirë për bashkëpunim, e cila nuk ka ndodhur deri më tani,” thotë Miftaraj.
Sipas analistit ka edhe skenarë të tjerë mundshëm, si për shembull formimi i qeverisë së pakicës nga ana e partive politike opozitare, së paku me komunitetet jo shumicë. “E parashikoj si të mundshëm këtë skenar, nëse ka vullnet politik mes tre partive politike opozitare. “Me kushtin që të gjejnë gjuhën e përbashkët dhe së paku dy parti opozitare të pajtohen që pozita e kryeministrit t’i takojë njërës prej tyre, të harmonizojnë programin qeveritar dhe të pajtohen për qëndrimet lidhur me dialogun Kosovë-Serbi dhe çështje të tjera me rëndësi, si raportet me BE-në, masat ndëshkuese etj,” thotë Ehat Miftaraj.
Zgjedhjet e përgjithshme të 9 shkurtit ishin zgjedhjet e para të rregullta parlamentare të mbajtura në Kosovë që nga shpallja e pavarësisë. Në deklaratën e përbashkët të shefes së diplomacisë evropiane, Kaja Kallas, dhe komisioneres për Zgjerimin, Marta Kos, thuhet se BE-ja pret që në Kosovë të formohen Kuvendi dhe qeveria e re. “Bashkimi Evropian pret që Kuvendi dhe Qeveria e re të formohen në përputhje me vullnetin e popullit dhe se do të vazhdojë të mbështesë Kosovën në rrugën e saj për të arritur integrimin evropian, përfshirë zbatimin e angazhimeve të saj, sidomos në lidhje me marrëdhëniet me Serbinë dhe forcimin e sundimit të ligjit”. /DW/
