Temat e punësimit sipas çelësit etnik dhe njoftimi për krijimin e një Akademie Shqiptare të Shkencave dhe Arteve në Maqedoninë e Veriut, që ndezi pasionet partiake këtë fundjavë, treguan mosmarrëveshjet e para mes partnerëve qeveritarë. Llogaritjet e reja të të ashtuquajturit balancues, sipas të cilit përfaqësimi i drejtë në institucione llogaritet në bazë të përqindjes së popullsisë rezidente në shtet nga regjistrimi i vitit 2021, dhe jo si më parë sipas përqindjes së përkatësisë etnike në regjistrimin e përgjithshëm të popullsisë, pengoi 115 institucione të marrin “dritën jeshile” për punësimin në administratën publike. Ishte rasti për sherrin e parë mes partnerëve të koalicionit, ZNAM-it të Maksim Dimitrievskit dhe koalicionit shqiptar VLEN.
Rasti i dytë ishte paralajmërimi i VLEN për iniciativën për themelimin e Akademisë Shqiptare të Shkencave dhe Arteve, gjë që u kundërshtua nga partnerët e koalicionit VMRO-DPMNE dhe ZNAM, si dhe anëtarët e ASHAM. Sipas VMRO-DPMNE-së dhe VLRN-it, mospajtimet publike për këto dy tema ndërmjet tyre nuk paraqet problem në funksionimin e koalicionit, ndërsa për analistët politikë kjo është tregues i qartë i keqkuptimeve të brendshme që mund të kthehen në problem më serioz.
Nga koalicioni “Maqedonia juaj” e udhëhequr nga VMRO-DPMNE thotë se marrëdhëniet e koalicionit janë stabile. Kryeministri Hristijan Mickoski, duke iu përgjigjur pyetjeve të gazetarëve, theksoi se partia e tij ka bashkëpunim parimor me partnerët e koalicionit.
NUK KA PROBLEME SERIOZE, POR ASKUSH NUK PO NDRYSHON QËNDRIM
Ai ndan të njëjtin qëndrim për marrëdhëniet mes VLEN-it dhe ZNAM-it, të cilat në disa raste gjatë muajit të kaluar kanë dalë me qëndrime të ndryshme për disa çështje. Mickoski thotë se partnerët e qeverisë nuk duhet të bien dakord për gjithçka, por çelësi është të pajtohen për shumicën e gjërave. “Epo, kur je në një familje në shtëpi, jo gjithmonë shkon mirë me anëtarët e një familjeje, në momente të caktuara do të hasësh keqkuptime, por në një dialog, një mjedis miqësor demokratik duhet t’i kapërcesh. Deri më tani në këto pesë javë, kështu funksionojmë si koalicion”, tha kryeministri Mickoski.
Me qëndrim të ngjashëm në opinion ka dalë edhe lideri i njërës prej partive në koalicionin VLEN, Izet Mexhiti, i cili e ka bindur opinionin se në tre dekadat e fundit nuk ka pasur koalicion më të qëndrueshëm se ky.
“Mendoj se ky është koalicioni më i qëndrueshëm në historinë e Maqedonisë së Veriut. Ajo ka 78 deputetë, me tendencë për të kaluar 80 deputetë. Natyrisht, ne jemi parti të ndryshme, mendime të ndryshme. Unë bëj thirrje që ato të debatohen dhe të zgjidhen brenda qeverisë dhe jo me deklarata për media”, ka vlerësuar Mexhiti.
Mirëpo nga Lëvizja ZNAM thonë se për momentin nuk do të komentojnë publikisht marrëdhëniet mes partnerëve të tyre në pushtet, VMRO-DPMNE-së dhe VLEN-it Lideri i kësaj partie, Maksim Dimitrievski ka paralajmëruar se së shpejti do të mbajë konferencë për media ku do të përgjigjet në pyetjet për raportet në koalicion.
Asnjë nga partnerët e qeverisë deri më tani nuk ka devijuar publikisht nga qëndrimet e tyre për dy tema për të cilat kanë qëndruar në palë kundërshtare. Asnjëra nga dy partitë nga blloku maqedonas, VMRO-DPMNE dhe ZNAM, nuk po refuzojnë të ndryshojnë përqindjen e punësimit sipas çelësit etnik, i njohur si balancues. As VLEN nuk heq dorë nga ideja e krijimit të një Akademie të re shqiptare të Shkencës. Ata kanë shkëmbyer mesazhe të mprehta, por Mickoski dhe Mexhiti kanë paralajmëruar zgjidhjen e problemeve në mbledhjen e qeverisë.
Por ideja vazhdoi të sqarohej nga partneri i koalicionit në Qeveri, ministri i Shëndetësisë Arben Taravari.
“Nuk kemi mosmarrëveshje, ky ka qenë përcaktimi ynë programor që nga fushata para zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare. Unë gjithmonë mendoj se idetë për shkencën dhe artin janë të mira dhe të bukura. Tani për tani kemi filluar si iniciativë e katër komunave, shpresoj se në të ardhmen do të gjejmë një zgjidhje që do të ishte e pranueshme për të gjithë ne që jetojmë në Republikën e Maqedonisë”, tha Taravari.
Por, kjo ide e paraqitur nga koalicioni VLEN si pjesë e programit të tyre parazgjedhor nuk gjendet në programin e qeverisë të publikuar pas zgjedhjeve. Përfaqësuesit dhe liderët e partive që përbëjnë koalicionin “VLEN” këtë fundjavë kanë pasur një takim me “Shoqatën e Akademisë së Shkencave dhe të Arteve Shqiptare” në Tetovë, nga e cila kanë njoftuar se këtë shoqatë do ta financojnë komunat, si dhe paralajmëroi aktivitete për themelimin e Akademisë si institucion publik.
PARTITË VEPROJNË SI TRE QEVERI NË NJË
Disa nga analistët politikë thonë se bëhet fjalë për mospërputhje mes partnerëve qeveritar lidhur me parimet themelore të funksionimit të Qeverisë.
“Sjellja e VMRO-DPMNE-së, partisë udhëheqëse të koalicionit qeveritar, mund të interpretohet si një lloj strategjie e fleksibilitetit në emër të (mos)përmbushjes së qëllimeve më të mëdha, veçanërisht nëse kemi parasysh se eliminimi i BDI-së është një fitore e madhe për VMRO-në dhe ajo nuk do të donte që e njëjta ta luante me bixhoz. Para VLEN-it e ka një detyrë jashtëzakonisht të vështirë, e ajo është të mbetet një koalicion kompakt pa kotësinë e liderëve në radhët e saj ndaj presionit të egër opozitar që do të ushtrojë BDI. Nga njëra anë, VLEN është në koalicion me një parti të djathtë si VMRO-DPMNE, nga ana tjetër, duhet t’i japë elektoratit shqiptar aq sa të justifikojë eliminimin politik të BDI-së. Edhe pse Lëvizja ZNAM nuk ka peshë praktike në koalicionin qeveritar, do të përpiqet të jetë e distancuar dhe e kujdesshme ndaj VMRO-DPMNE-së dhe VLEN-it, sepse dështimi eventual i koalicionit qeveritar do të thotë fundi i potencialeve, ose nëse dëshironi, ekzistenca e kësaj lëvizjeje. Prandaj mendoj se mospajtimi është një lloj praktike për ruajtjen e pushtetit, që secili t’i japë audiencës së tij dhe të mbetet ende partner në qeveri. Së fundi, mospajtimi është një fenomen i shëndetshëm në çdo sistem demokratik, por për aq kohë sa është për të mirën e shtetit, jo të partive dhe mbijetesës së tyre në pushtet”, potencon Ivo Rangelloviq, politolog.
Krahas partive, pati reagime edhe nga intelektualë maqedonas kundër idesë së Akademisë shqiptare të Shkencave dhe Arteve. Akademikët Taki Fiti dhe Vllado Kambovski u përgjigjën se është nebuloze që në një vend ekzistojnë dy Akademi kombëtare të Shkencave dhe Arteve.
Sipas tyre, institucionet shkencore dhe artistike duhet të bazohen në vlera të përbashkëta shkencore dhe kulturore, e jo në përkatësi etnike apo politike, të cilat mund të sjellin përçarje dhe konflikte në komunitetin shkencor. Më herët, shkëndijat u përhapën rreth përdorimit të flamurit shqiptar në zyrat qeveritare të ministrave të koalicionit VLEN. Lideri i ZNAM-it, Dimitrievski më pas kërcënoi se do të largohet nga Qeveria nëse nuk respektohet ligji për përdorimin e flamujve. Qeveria e udhëhequr nga kryeministri Hristijan Mickoski u formua më 23 qershor me 77 vota pro. /Koha/
