Përgatiti: Nada Dosti
Orhan Pamuk, i vetmi shkrimtar që ka marrë Çmimin Nobel në letërsi në Turqi, përballet edhe një herë me një hetimin gjyqësor pasi një gjykata e Stambollit vendosi të ndiqte akuzat se romani më i fundit i Pamukut, “Netët e murtajës”, fyen themeluesin e Turqisë, Kemal Ataturkun, përcjell Nistori.
Akuzat janë ngritur nga Tarcan Uluk, një avokat nga Izmiri, i cili thotë se “Kamil”, një nga personazhet kryesore në librin e tij të zhanerit trillim historik, është një avatar i fshehur me lezet i themeluesit të Turqisë. “Netët e Murtajës” është vendosur në një ishull osman imagjinar, multietnik dhe shumëfetarë në detin Egje në vitin 1901, teksa një pandemi godet ishullin dhe vendosen masa karantine.
“Figura e Kamilit (një oficer ushtarak ambicioz dhe mendjendritur, ngritja meteorike e të cilit e bën atë president të ishullit) është një tallje me figurën e Ataturkut,” tha Uluk për Al-Monitor, duke shpjeguar se ai bëri një kallëzim penal në zyrën e kryeprokurorit të Izmirit. pak pasi romani doli në shitje, bazuar në nenet e kodit penal që mbrojnë figurën e Ataturkut dhe simbolet kombëtare të Turqisë. “Ne kërkuam që ky roman, i cili fyen Ataturkun dhe flamurin turk, të hiqet menjëherë nga raftet e librarive.”
Prokurorët e Izmirit ia kanë kaluar dosjen Stambollit me arsyetimin se aty ishte vendosur botuesi i romanit. Pas dëshmisë së autorit, prokurorët vendosën mos ndjekje penale. Megjithatë, pas këmbënguljes së prokurorisë së Izmirit, dosja u rihap përsëri. Shumë aktivistë, avokatë, artistë dhe shkrimtarë dolën për të mbështetur Pamuk dhe për të shprehur zemërimin e tyre për anulimin e vendimit dhe rihapjen dhe një herë të çështjes, duke e quajtur atë një “turp”.
Edhe më herët, në vitin 2005 Pamukku ka qenë i akuzuar për “fyerje të turqizmit” duke i thënë një reviste zvicerane se “një milion armenë ishin vrarë në këto toka”. Çështja kundër Pamukut ishte mbyllur menjeherë që në seancën e parë.
Kur “Nata e Murtajës” e Pamuk u publikua në mars, shumë ekspertë nacionalistë dhe islamistë e sulmuan autorin me akuza në lidhje me ngjashmërinë midis Kamil dhe Kemal Ataturkut, duke e akuzuar Pamuk se po përpiqej të fitonte pelqimin dhe miratimin e Perëndimit duke sulmuar Turqinë dhe Ataturkun. Më në fund, Yapi Kredi Yayincilik (YKY), shtëpia botuese e Orhan Pamuk, lëshoi një deklaratë për shtyp në prill duke mohuar se libri nënçmon Ataturkun, duke thënë se
“Është tragjikomike të detyrohesh të ftosh një nobelist për të elaboruar personazhet e romanit të tij, ta detyrosh të bëjë komente, të hedhë dritë ose të hedhë poshtë çdo ngjashmëri me figurat në pushtet tani ose në të kaluarën. Veprime të tilla janë në kundërshtim me lirinë e shprehjes, e cila… besoj se duhet të na shqetësojë shumë më tepër sesa t’u japim të ashtuquajturën mbrojtje njerëzve në pushtet,” tha Orhan Kemal Cengiz, një avokat për të drejtat e njeriut. /Nistori/
