Trump, Jordania dhe rreziku i udhëheqësve të nënshtruar
Në takimin e tij me mbretin e Jordanisë, presidenti Trump ritheksoi vendosmërinë e tij për të aneksuar Gazën dhe për të dëbuar palestinezët, me qëllim që ta shndërrojë atë në një “Rivierë” luksoze të Lindjes së Mesme. Nuk ishte një propozim për debat, por një plan i qartë që kërkonte zbatim. Dhe si reagoi mbreti Abdullah? Jo me kundërshtim, jo me refuzim të prerë, jo duke mbrojtur të drejtat e palestinezëve, por me miratim të hapur. Nuk pati asnjë thirrje për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, asnjë vërejtje për pasojat e shkeljes së ligjit ndërkombëtar, përkundrazi ai e pranoi planin pa rezistencë dhe e prezantoi si një “zgjidhje pragmatike” për rajonin.
Kjo është bota ku jetojmë. Nuk ka rregulla, nuk ka parime, ka vetëm pushtet të zhveshur dhe interesa të ngushta. Dhe Trump, një njeri që vepron krejtësisht jashtë kufijve të ligjit dhe moralit, e kupton këtë më mirë se kushdo tjetër. Ai e di që kur shtyn përpara ide ekstreme, nuk do të përballet me rezistencë serioze, të paktën jo nga diktatorët e rajonit.
Një klub autoritarësh
Trump mban marrëdhënie të mira me diktatorë. Ai i përdor ata sepse, si ai vetë, e shohin ligjin si pengesë, jo si normë të detyrueshme. Mbreti i Jordanisë, si shumica e liderëve arabë, nuk është kujdesur kurrë për demokracinë, të drejtat e njeriut apo dinjitetin e popullit të tij. Pse të fillojë tani me palestinezët? Miratimi i tij i hapur i planit të Trump-it nuk ishte vetëm frikë apo pragmatizëm—ishte një pranim pa kushte i një vizioni që zhduk të drejtat e një populli të tërë.
Ky është realiteti brutal: shumica e liderëve arabë nuk janë thjesht indiferentë ndaj vuajtjes së palestinezëve; ata e shohin atë si një problem të bezdisshëm që duhet “zgjidhur” me çdo kusht. Ata do ta shisnin një popull të tërë pa hezitim nëse kjo do t’u garantonte favorin e Uashingtonit. Heshtja e popujve të tyre, mungesa e protestave masive dhe nënshtrimi i plotë ndaj kësaj ideje tregon se sa thellë ka depërtuar autoritarizmi në botën arabe. Popullsia është shtypur dhe depolitizuar aq shumë sa nuk ka më as kapacitetin për të rezistuar kundër tradhtive të hapura.
Dhe Trump? Ai e di këtë. Prandaj e shtyn agjendën e tij me aq agresivitet, sepse e di që liderët e korruptuar dhe pa kurriz do ta ndjekin verbërisht. Publikisht, mund të ankohen, por pas dyerve të mbyllura, do të binden.
Faktori Camp David: Si Trump po manipulon ndihmën amerikane
Trump gjithashtu po shfrytëzon një nga marrëveshjet më të qëndrueshme diplomatike në Lindjen e Mesme për të forcuar ndikimin e tij. Marrëveshjet e Camp David-it, të nënshkruara në vitin 1978 nga presidenti Jimmy Carter, presidenti egjiptian Anwar Sadat dhe K\kryeministri izraelit Menachem Begin, krijuan një kornizë për paqen midis Izraelit dhe Egjiptit. Shtetet e Bashkuara u angazhuan të mbështesin financiarisht Egjiptin dhe Jordaninë për të siguruar stabilitetin rajonal dhe mbrojtjen e Izraelit. Për dekada të tëra, ky pakt e ka mbajtur të qëndrueshëm ekuilibrin e pushtetit në Lindjen e Mesme.
Tani, Trump po e përdor këtë marrëveshje si mjet shantazhi. Ai po e përdor ndihmën amerikane për Jordaninë dhe Egjiptin si levë presioni për t’i detyruar ata t’i riatdhesojnë palestinezët në vendet e tyre. Kjo është një lojë e rrezikshme politike dhe e sigurisë. Nëse këto vende vendosin që t’i refuzojnë kërkesat e Trump-it si të papranueshme, mund të tërhiqen nga marrëveshjet ekzistuese me Izraelin, duke rrënuar stabilitetin që Camp David ndihmoi të krijonte. Siguria izraelite e varur prej dekadash nga këto marrëveshje, mund të tronditet rëndë.
Por Trump nuk shqetësohet. Ai e di se këta liderë nuk kanë legjitimitet të vërtetë politik. Ata mbështeten te ndihma amerikane për të mbijetuar, gjë që i bën të manipulueshëm. Nëse do të kishin legjitimitet të vërtetë, nëse pushteti i tyre do të vinte nga populli dhe jo nga mbështetja e huaj—këto biseda nuk do të ndodhnin në këtë formë. Por ata janë të varur nga Trump-i dhe ai po e përdor këtë në avantazhin e tij.
Paralelja ballkanike: a është Kosova e radhës?
Tani ta sjellim këtë situatë më afër shtëpisë. Nëse Trump, pa ndonjë kundërshtim të fortë, mund të flasë hapur për dëbimin e palestinezëve dhe riformatimin e Lindjes së Mesme, çfarë e ndalon të mendojë për një rikonfigurim të Ballkanit? Supozoni se ai fton kryeministrin shqiptar, Edi Ramën, në Shtëpinë e Bardhë dhe i prezanton një plan për ndarjen e Kosovës. Çfarë do të bënte Rama? A do ta refuzonte? A do ta kundërshtonte? Apo do ta pranonte dhe do ta shiste si një “zgjidhje pragmatike”? A do të qëndronte e palëkundur pranë Kosovës, apo do të ndiqte rrugën e zakonshme të shmangies së “antagonizimit” të një fuqie më të madhe? Një qeveri e korruptuar nuk do të marrë kurrë rrezikun për të mbrojtur një të drejtë nëse ka mundësinë të shmangë pasojat për veten e saj.
Një plan i tillë do të ishte muzikë për veshët e Aleksandar Vuçiqit. Ai do ta mirëpriste pa hezitim, duke e cilësuar si “drejtësi historike.”
Rreziku i vërtetë i Trump-it
Rreziku i Trump-it nuk është thjesht se ai favorizon liderë të korruptuar—por se ai i shfrytëzon dobësitë e tyre pa mëshirë për interesat e veta. Ai e di saktësisht se ku janë më të prekshëm dhe do t’i detyrojë të bëjnë atë që ai dëshiron, pa dhënë asgjë në këmbim. Dhe meqë janë të korruptuar dhe lehtë të shantazhueshëm, nuk mund të bëjnë asgjë për ta shmangur këtë fat.
Në këtë klimë, Kosova, dhe shqiptarët në përgjithësi, nuk mund të mbështeten te liderët rajonalë, apo te liderët e tyre të korruptuar dhe as te diplomacia tradicionale. Ajo duhet të përgatitet për një realitet të ashpër, ku fatet e kombeve nuk vendosen nga e drejta ndërkombëtare apo nga vullneti i popullit, por nga dobësia e atyre që kanë fuqinë për t’i tradhtuar. Dhe kjo është një betejë që duhet ta fitojmë me forcën tonë, jo duke u bazuar në premtime të huaja.
*Shkrimi është shkruar në veçanti për Nistori.com. Të drejtat e botimit i kanë vetëm Nistori dhe autori. Qëndrimet e autorëve jo me domosdoshmëri pajtojnë me politikën redaktuese të portalit.
