Në seancën e së martës shumica parlamentare votoi për ndryshimet në Ligjin për Urbanistikë me procedurë të shkurtuar. Me 64 vota “pro” dhe 11 “kundër” në Parlament ju dha dritë e gjelbër ndryshimeve ligjore në urbanizëm. Pas reagimeve paraprake për pasojat e ndryshimeve, “Nisma O2” tani i bëri thirrje kryetares Gordana Siljanovska-Davkova që të mos e nënshkruaj dekretin për shpalljen e këtij ligji dhe ta kthejë ligjin në Kuvend për rishqyrtim, me dëgjim të detyrueshëm publik.Qëndrimi pro dhe kundër ishin shfaqur edhe para miratimit të ndryshimeve ligjore në planifikimin urbanistik. Në opinion ishin shfaqur dilema për efektet e kësaj zgjidhje ligjore që do të sjellë lehtësim të procedurave për ndërtimin e objekteve në interes të qytetarëve apo kaos shtesë në urbanizëm.
Sipas Ministrisë së Transportit duhet të lehtësojnë ndërtimin e shkollave, kopshteve dhe spitaleve. Mirëpo organizatat joqeveritare kanë frikë nga kaosi i mëtejshëm në urbanizëm.
Ministri i Transportit Aleksandar Nikolloski thotë se me ndryshimet do të zvogëlohet hapësira për manipulime me Planet e Detajuara Urbanistike, veçanërisht me rregullin e mëparshëm që nëse Ministria nuk jep mendim për një PDU në afat prej 20 ditësh, kjo praktikisht nënkupton miratim të planit.
“Aktualisht mbi 600 plane kanë ngecur. Ata nuk janë as përpara as prapa. As unë si Ministër nuk mund t’i pranoj dhe as t’i refuzoj. As Ministria nuk mund të japë mendim pozitiv dhe as negativ. Jam i vetëdijshëm që qëllimi ka qenë i mirë, por këtë duhet ta mbyllim ligjërisht. Kjo nuk do të thotë, dhe unë dua të jem i drejtpërdrejtë këtu. Ky është qëndrimi im politik dhe dua që ju të merrni fjalën time për këtë çështje, që nuk do të thotë se këto plane do të miratohen sepse një plan mund të miratohet ose jo”, thotë ministri Nikolloski.
Gjithashtu, Nikolloski paralajmëroi miratimin e ligjeve të veçanta për Komunën Qendër dhe Karposh, i cili do t’i mbyllë të gjitha çështjet me urbanistikën, gjegjësisht të krijojë kritere të qarta sipas të cilave këto komuna do të zhvillohen në të ardhmen, sepse sipas tij, nuk duhet të dënohet i gjithë shteti për kaosin në këto dy komuna.
Me fjalë tjera, komunat Qendër dhe Karposh të Shkupit po përjetojnë kaos urban dhe ai propozon që për këto dy komuna të miratohen ligje të veçanta me ndalim të ndërtimit në 20 vitet e ardhshme.
Nga ana tjetër, për organizatat joqeveritare, e gjithë procedura e kryerjes së ndryshimeve është e diskutueshme.Ata thonë se është më mirë të bëhen ndryshime të mëdha duke marrë parasysh të dhënat më të fundit si nga regjistrimi, ashtu edhe nga ndikimi i ndryshimeve klimatike, se sa të kërkohet një mënyrë për të korrigjuar gabimet pasi ato të kryhen.
“Ju lus edhe një herë të mos shkoni me procedurë të shkurtuar.Le të fillojmë nga këto ndryshime dhe të bëjmë ndryshime në ligj që do të jenë më cilësore, me një dëgjim publik më gjithëpërfshirës dhe këtu do të keni më pak punë sa i përket ndryshimeve të ligjeve”, kërkoi paraprakisht Nevena Georgievska nga Iniciativa O2.
Por për organizatat joqeveritare është e diskutueshme që në amendamentet e propozuara përmenden vetëm garazhet shumëkatëshe. Ata dyshojnë se ky lloj ndryshimi do të sjellë një kaos urban shtesë që nuk do të kontribuojë aspak në zgjidhjen e problemit të mungesës së parkimit.
“Në cilën zonë do të ndërtoheshin garazhet shumëkatëshe? Me shumë mundësi në një zonë publike. Pra, veçanërisht në hapësirat e gjelbra. Në planet urbanistike të propozuara ka një revoltë të madhe tek popullata kur shihet se në një hapësirë të caktuar publike vendoset një garazh shumëkatësh. Pra, e shihni problemin e njerëzve që kanë makina dhe duan të parkojnë, por siç thatë, parkimi në trotuar trajtohet me gjoba. Ne kemi shumë garazhe në Qendër që janë bukfalisht bosh, dhe njerëzit parkojnë nëpër trotuare”, thotë Georgievska.
Kontestohet ndryshimi i neneve 2, 7, 14, 15 dhe 16 në Ligjin për Urbanistikë dhe kërkohet ndalimi i tij.
Rreth 600 plane urbanistike kanë ngecur në proces, gjë që vë në pikëpyetje miratimin e tyre dhe realizimin e investimeve kapitale. Sipas Ministrisë së Transportit, për tejkalimin e kësaj situate propozohen ndryshime në Ligjin për Urbanizëm. Sipas tyre, ato janë ekskluzivisht në interes të qytetarëve dhe komunave – për realizim më efikas të projekteve kapitale dhe për lëvizje të ekonomisë në tërësi.
“Qëllimi kryesor i ndryshimeve është thjeshtimi i procedurave në lidhje me miratimin e planeve urbanistike të destinuara për ndërtimin e objekteve me interes publik, pra për ndërtimin e kopshteve, shkollave, spitaleve dhe objekteve të tjera sociale dhe shëndetësore, si dhe garazhe shumë katëshe për të zgjidhur kaosin e trafikut. Me miratimin e këtij ligji do të thjeshtësohet procedura për realizimin e projekteve kapitale në shtet dhe komunat do të mund të realizojnë plotësisht buxhetet e planifikuara zhvillimore, të cilat do të ndikojnë drejtpërdrejt në zhvillimin ekonomik lokal”, thonë nga dikasteri i transportit.
Mirëpo, sipas iniciativës O2, përmenden 600 plane urbanistike të ngecura në proces dhe nuk përmendet se zhvillimi i atyre planeve urbane zgjat më shumë se 4-5 vjet dhe atë në bazë të ligjeve dhe rregulloreve të vjetra të pavlefshme, me parametra të pasaktë.
“Ajo që kërkon Ministria e Transporteve, gjegjësisht kjo Qeveri është që këto plane të papërshtatshme të vazhdojnë të përgatiten sipas ligjeve dhe rregulloreve të vjetra të pavlefshme për një kohë të pacaktuar dhe të kalojnë me parametra jo korrekt, në bazë të të cilave do të ndërtohet, duke mos marrë duke marrë parasysh gjendjen aktuale të ndryshuar. Për më tepër, ndryshimet klimatike na sulmojnë gjithnjë e më ashpër për çdo vit dhe në vend që të rishikojmë atë që ishte planifikuar më parë, është e rëndësishme vetëm të ndërtojmë”, thekson O2.
Për sa i përket arsyetimit se qëllimi kryesor i ndryshimeve është thjeshtimi i procedurave për ndërtimin e garazheve shumëkatëshe, nga nisma 02 vlerësojnë se ajo që kërkohet është ndërtimi pa plan urbanistik, vetëm me projekt, kujt si ti kujtohet pa pyetur qytetarët që jetojnë atje nëse janë dakord me vendndodhjen, lartësinë e ndërtesës apo jo, pa një sondazh publik dhe pa të drejtën e vendimit me votim të Këshillit Komunal.
Organizatat joqeveritare janë të bindura se planet urbanistike duhet të vendosin rregull e jo kaos dhe nuk mund të lejohet përgatitja dhe zbatimi i planeve që nuk janë të përshtatshme dhe ndërtimi i strukturave si garazhe shumëkatëshe pa to.
“Është mjaft kaotike edhe pa këtë, andaj ne nuk kemi nevojë për më shumë kaos”, tha O2.
Edhe Asociacioni për zhvillim të qëndrueshëm dhe mbrojtje të mjedisit jetësor “Go Green” – Shkup është i shqetësuar për propozim-amendamentin e fundit të Ligjit për Urbanizëm, i cili bëhet sipas procedurës së shpejtë, pa debat adekuat publik dhe pa pjesëmarrjen e qytetarëve të interesuar dhe sektorit civil.
LSDM-ja reagoi ndaj “ndërhyrjes në sistemin e urbanistikës” duke futur garazhe shumëkatëshe në rangun e rrjetit infrastrukturor primar, të cilat mund të realizohen vetëm në bazë të Planit të Përgjithshëm Urbanistik pa Plan të miratuar Detaj Urbanistik. Kjo, sipas tyre, shmang shqyrtimin publik dhe transparencën në procedurë, e cila është prioritet kryesor për arritjen e një jetese më cilësore dhe humane gjatë realizimit të planeve urbanistike.
Ndryshimet e propozuara nga Transporti morën mbështetje edhe nga Bashkësia e Njësive të Vetëqeverisjes Lokale apo organizatës që përfaqëson të gjitha komunat në vend. Nga atje thonë se shumica e komunave nuk mund të ndërtojnë objekte publike që do të siguronin cilësi më të mirë të jetës.
Arsyeja është se në zonat ku ka nevojë për objekte të tilla, në shumicën e rasteve nuk janë miratuar plane urbanistike detale ose duhen bërë ndryshime në ato ekzistuese. Miratimi i planeve të tilla të detajuara kërkon ndarjen e burimeve shumë të mëdha financiare (të cilat shumica e komunave nuk i kanë të mjaftueshme), por në të njëjtën kohë, miratimi i tyre bëhet për një periudhë të gjatë kohore, nga të paktën katër, pesë deri në dhjetë vjet. Ndryshimet ligjore të propozuara do t’u japin mundësi komunave të plotësojnë kërkesat e qytetarëve të tyre dhe në të njëjtën kohë do të rrisin përgjegjësinë e këshillave komunal , të cilët më parë duhej të jepnin “dritën jeshile” kur miratonin ndërtimin e një objekti të tillë me interes publik,thonë nga BNJVL.
“Si arsye shtesë në favor të ndryshimeve të propozuara është detyrimi për ofrimin e mundësive të barabarta për të gjitha komunat në vend që kanë nevojë për ndërtimin e objekteve publike, dhe jo ai ‘privilegj’ që vetëm komunat që kanë burime më të mëdha financiare për të ndarë miratimin e një rregulloreje të tillë të planifikimit. Madje, pas premtimit të fundit të Qeverisë së RMV se së shpejti do të shpallë thirrje publike për të gjitha komunat për financimin e projekteve kapitale nëpër komuna, është vërejtur se pikërisht për shkak të mungesës së planeve detale urbane, një pjesë e madhe e komunave nuk do të mund të aplikojnë për përdorimin e tyre”, vlerësojnë nga BNJVL.
Njëherësh mbështetja e BNJVL-së shkon në drejtim të pjesëmarrjes së të gjitha komunave me kushte të barabarta kur sigurohen “grante” të tilla, sepse nga ato mjete duhet të përfitojnë njëlloj të gjithë qytetarët në vend.
