Sfida me të cilën përballet presidenti i sapozgjedhur i Francës është se si t’u japë votuesve të raundit të dytë arsye të vlefshme për të besuar se ai i ka dëgjuar ata. Për fat të mirë, ekziston një potencial për një mundësi në tre çështje të lidhura me njëra-tjetrën.
Presidenti francez Emmanuel Macron, i rizgjedhur me 58% të votave, mori 85% të votave të parizienëve dhe tre të katërtat e votave të Seine-Saint-Denis, një zonë e klasës punëtore në periferi të kryeqytetit ku 30% e popullsisë është e lindur jashtë vendit. Por në distriktin Somme, ku Macron u rrit, sfiduesja e tij e ekstremit të djathtë, Marine Le Pen, ishte përpara dhe në Pas-de-Calais, ku Macron ka një shtëpi, ajo mori 58% të votave. Në këtë vend thellësisht të ndarë, duket se nuk ka parashikues më të mirë të votës sesa largësia nga qendrat metropolitane.
Ndarjet profesionale dhe arsimore (në vend të të ardhurave) kanë rëndësi gjithashtu. Dy të tretat e punëtorëve francezë votuan për Le Pen dhe tre të katërtat e menaxherëve të saj për Macron, sipas sondazhit nga Ipsos, ndërsa tre të katërtat e të diplomuarve në universitet votuan për Macron, përballë një të katërtave që votuan për Le Pen.
Përcaktuesit sociologjikë përbëhen nga vendndodhja. Franca po bëhet shpejt një vend ku njerëzit grumbullohen pranë bashkëmoshatarëve të tyre. Midis 2008 dhe 2018, numri i menaxherëve dhe punëtorëve me aftësi të larta në qytete si Parisi, Bordeaux ose Lyon është rritur me katër ose pesë pikë përqindjeje, ndërsa banorët e klasës së mesme të ulët dhe të klasës punëtore janë shpërngulur që aty.
Në një nivel më të thellë, individual, kënaqësia me jetën e dikujt ishte një përcaktues kyç për votën. Rreth 80% e atyre që ishin të pakënaqur me jetën e tyre votuan për Le Pen. Siç dokumentohet nga Yann Algan i shkollës së biznesit HEC Paris dhe kolegëve të tij, besimi social ose mungesa e tij ndikon ndjeshëm në zgjedhjet e votuesve.
Këto gjetje duken shumë të njohura. Ashtu si në Shtetet e Bashkuara, sa keni studiuar dhe ku jetoni duket se përcakton se për kë votoni, dhe mbështetja për kandidatët e ekstremit të djathtë po bëhet e rrënjosur në mesin e votuesve të klasës punëtore.
Por do të ishte shumë e thjeshtë të ndaleshim këtu, sepse tronditja më e madhe në këto zgjedhje nuk ishte balotazhi Macron-Le Pen, që pritej, por shkatërrimi i partive tradicionale që ndodhi në raundin e parë. Ndërsa kandidatët e tyre së bashku fituan 56% të votave në vitin 2012, ata morën vetëm 6.5% të votave dhjetë vjet më vonë. Ndër vendet kryesore evropiane, vetëm Italia ka përjetuar një ndryshim të tillë të peizazhit politik vitet e fundit.
Fituesit ishin Macron dhe Le Pen, por edhe Jean-Luc Melenchon, një ish-ministër socialist që u shfaq si kryetari i të majtës radikale dhe humbi për shumë pak kualifikimin për në raundin e dytë. Politikani veteran, një lloj Bernie Sanders francez, mori votën e të rinjve urbanë, me shumicën e atyre që mund të kishin votuar për të Gjelbërit ose Partinë Socialiste që e konsideruan atë si të vetmen mundësi për të bërë ndryshim.
Votuesit e Melenchon ndihmuan në sigurimin e fitores së Macron, pasi 42% e tyre vlerësohet të kenë votuar për të në raundin e dytë (41% abstenuan dhe 17% votuan për Le Pen). Por në vend që të përgatiten për të formuar një koalicion, si në një sistem me përfaqësim proporcional, ku partitë konkurruese duhet të gjejnë gjuhën e përbashkët për të qeverisur, partitë rivale të Francës po përgatiten tashmë për zgjedhjet parlamentare në qershor.
Në fjalimin e tij të fitores, Macron u zotua të marrë parasysh pikëpamjet e të gjithë atyre që votuan për të, të dëgjojë më shumë dhe të qeverisë ndryshe nga sa bëri në pesë vitet e fundit. Çështja është se çfarë mund të thotë kjo në praktikë. Nëse ai dëshiron të qeverisë nga një bazë më e gjerë se 28% që mori në raundin e parë, ai duhet të marrë parasysh preferencat e atyre që zgjedhje të parë patën Melenchon.
Një aleancë e qartë nuk është e mundur, por edhe një koalicion de facto vullnetesh është i vështirë të imagjinohet. Macron dhe Melenchon janë pothuajse dy pole të kundërt. Ndërsa Macron bëri fushatë për rritjen e moshës së pensionit, Melenchon premtoi ta ulte atë. Macron dëshiron të ulë taksat e biznesit, ndërsa Melenchon dëshiron t’i rrisë ato. Dhe ndërsa Macron po planifikonte 50 miliardë euro (53.6 miliardë dollarë, ose 2% e PBB-së aktuale) në programet e reja të shpenzimeve publike, Melenchon bëri thirrje për një rritje pesë herë më të madhe.
E vetmja temë ku ata mund të gjejnë gjuhën e përbashkët është tranzicioni i gjelbër, pasi Macron ka miratuar në mënyrë eksplicite konceptin e Melenchon të “planifikimit ekologjik” dhe është zotuar të vendosë kryeministrin drejtpërdrejt në krye të kësaj. Por edhe këtu, Macron dëshiron të nisë një gjeneratë të re reaktorësh bërthamorë, ndërsa Melenchon favorizon përdorimin 100% të burimeve të rinovueshme.
Në këtë drejtim, Franca nuk është ndryshe nga SHBA-ja, ku demokratët tradicionalë dhe mbështetësit e Sanders e kanë të pamundur të bien dakord për ndonjë gjë thelbësore, me mosmarrëveshjet e tyre që shtrojnë terrenin për një disfatë dërrmuese në zgjedhjet afatmesme të këtij nëntori. Por një luftë e qëndrueshme trekëndore midis të majtës, qendrës dhe të djathtës ekstreme do të thotë që në një moment Le Pen, ose trashëgimtari i saj politik, mund të gjejë një mënyrë për të hyrë në Elysee.
Çështja tani për Macron është se si t’u japë votuesve të tij të raundit të dytë arsye të vlefshme për të besuar se ai i ka dëgjuar ata. E vetmja gjë që ai nuk mund dhe nuk duhet të bëjë është të ndalojë së kryeri reformat ekonomike që ai mendon se do ta vënë Francën në rrugën e duhur për një rigjallërim ekonomik. Arsimi nuk mund të presë, raporti punësim-popullsi është ende nëntë pikë përqindjeje më i ulët se në Gjermani dhe një shoqëri në plakje nuk mund ta lërë pa e mbikëqyrur reformën e pensioneve.
Por ka potencial për një mundësi në tre çështje të ndërlidhura. Së pari, menaxhimi i tranzicionit të gjelbër është një përpjekje relativisht e re dhe gjithëpërfshirëse, dhe ndonëse nuk është një fushë e lehtë, pozicionet janë më pak të papërkulshme sesa për reformën e taksave dhe të mirëqenies sociale. Së dyti, Macron duhet të bëjë atë që u zotua se do të bënte për të ndryshuar qasjen e tij vertikale ndaj qeverisjes. Të dyja palët e përfshira janë njësoj përgjegjëse për këtë, por vlen të provohet dialogu social dhe më shumë demokraci pjesëmarrëse. Së fundi, mendimi i Macron për çështjet sociale ka qenë se barazia e mundësive ka më shumë rëndësi sesa rishpërndarja. Një qasje më e ekuilibruar, me vëmendje më të madhe ndaj çështjeve të shpërndarjes, do t’i qetësonte më shumë votuesit që e rizgjodhën atë.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Macron’s Post-Election Dilemma
Burimi: BIRN
