Vlada dhe Kostyantyn Liberov ishin ndër civilët e parë që hynë në territorin e Harkivit, në verilindje të Ukrainës, pas tërheqjes së forcave pushtuese ruse, në mes të shtatorit.
“Në bisedat tona me vendas, duket se pushtimi ka shkaktuar vuajtje”, thotë Vlada në një intervistë për Shërbimin rus të Radios Evropa e Lirë.
“U lumturuan shumë që shtëpitë e tyre iu kthyen vendit të tyre, që gjuhën ukrainase e dëgjuan përsëri. Të gjithë i prisnin ushtarët ukrainas me lot gëzimi – i pamë me sytë tanë”, thotë Vlada.
Përpara se Rusia të niste pushtimin masiv dhe të paprovokuar të Ukrainës më 24 shkurt, Liberovët punonin si fotografë dasmash dhe instruktorë fotografie në qytetin e Odesës.
Që atëherë, ata nisën të udhëtojnë anembanë Ukrainës për të dokumentuar luftën. Fotografitë e tyre u shfaqën në faqet e mediave sociale të presidentit ukrainas, Volodymyr Zelensky, dhe gjetkë.
“Detyra jonë kryesore është të sigurohemi se askush nuk e harron luftën”, thotë Kostyantyn. “Mund të tingëllojë e çuditshme, por ne duam t’i tregojmë bukur të gjitha këto tmerre”, thotë ai.
Imazhet e tyre kapin momente emocionale, si ribashkimet e ushtarëve me bashkëshortet e tyre, ose persona të zhvendosur që kthehen në shtëpitë e tyre të shkatërruara.
Në një prej fotografive, një ushtar i pikëlluar shikon rrënojat e një automjeti, në të cilin një shok i tij u vra nga zjarri i forcave ruse.
“Ne e dimë se jemi ndryshe nga fotografët klasikë të luftës, por nuk do të ndryshojmë asgjë”, thotë Vlada.
“Siç e tha Kostya, media sociale është një nga frontet ku ne po luftojmë këto ditë… Fotografitë tona janë ato që përdoren nga blogerët dhe nga mediat [konvencionale]. Ato shpesh i ndihmojnë njerëzit të shprehin dhimbjen e tyre”, vazhdon Vlada.
Ajo thotë se kur një fotografi ripostohet 10.000 apo 100.000 herë, ajo e di se po aq njerëz janë kujtuar se në Ukrainë ka luftë dhe se ata ua kanë kujtuar edhe të tjerëve.
“Nëse nuk e ripostojnë, nuk e mbajnë në mend”, thotë Vlada.
“Unë vërtet mendoj se një nga arsyet pse Ukraina ka mbijetuar – një arsye pse Ukraina po mbahet – është se ne nuk jemi harruar. Partnerët tanë perëndimorë nuk na kanë harruar dhe ne nuk e kemi lënë as veten të harrojmë”, shprehet ajo.
“…sepse ne vazhdimisht bërtasim për këtë”, shton Kostyantyn.
Çifti kujton se, së voni, ka parë fotografi të veprimeve ushtarake të Rusisë dhe krimeve të supozuara të luftës në Siri, në vitet 2015-2016.
“Fillimisht e kuptoni se atje kanë ndodhur të njëjtat gjëra që po ndodhin këtu”, thotë Vlada. “Dhe, pastaj, e kuptoni që thjesht nuk dinit për to”, shton Kostyantyn.
“Është vetëm një vetëdijesim i tmerrshëm, se Rusia ka bërë të njëjtat gjëra atje – qytete të shkatërruara, rrugë të tëra pa asnjë ndërtesë të vetme të padëmtuar… Të gjitha këto kanë ndodhur, por unë as që kam dëgjuar për to”, thotë Kostyantyn.
Vlada thotë se mediat i mbulojnë gjërat e tilla. Por, siç shprehet, bota shpejt harron, “sepse në atë zonë, në atë kohë, ata nuk kishin mundësi ose zakon të merrnin telefonat dhe të qaheshin për dhimbjen e tyre”.
“Në këtë drejtim, ukrainasit po veprojnë mirë, sepse ne gjithmonë i kujtojmë botës se ekzistojmë. Kostya dhe unë po ndihmojmë me këtë – mendoj unë”, thotë Vlada.
Kur filloi udhëtimin, çifti thotë se e kishte të vështirë të pajtohej me tragjeditë njerëzore që shihte çdo ditë.
“Refuzoja të dëgjoja se sot ose nesër, djali i dikujt, babai apo bashkëshorti i dikujt do të shkonte në luftë dhe nuk do të kthehej më kurrë. Por, mijëra e mijëra familje ukrainase po kalojnë pikërisht nëpër këtë. Më tmerron fakti që kjo do të bëhet disi statistikë. Kjo është një nga arsyet pse Kostya dhe unë po bëjmë atë që bëjmë”, thotë Vlada.
Gjatë shtatë muajve të pushtimit rus, çifti u gjend vazhdimisht nën sulme.
“Ne udhëhiqemi nga thënia e shkëlqyer e [fotografit amerikano-hungarez të luftës] Robert Capa, i cili ka thënë: ‘Nëse fotografitë tuaja nuk janë mjaftueshëm të mira, atëherë nuk jeni mjaft afër’”, thotë Vlada.
Për më tepër, çifti, gjuha amtare e të cilit është rusishtja, filloi të flasë ekskluzivisht gjuhën ukrainase, si në publik, ashtu edhe privatisht. Kostyantyn thotë se shumë prej problemeve të Ukrainës mund të ishin shmangur, “sikur të gjithë të flisnim ukrainisht dhe nuk do t’i kishim të gjitha këto rajone rusisht-folëse, e kështu me radhë”.
“Një nga gjërat e para që bëra [pas pushtimit rus] ishte ndryshimi i gjuhës në telefonin tim, kompjuter dhe pajisje të tjera”, thotë Kostyantyn.
Çifti tani është i vendosur në Harkiv dhe rrallë shkon në Odesa për të vizituar prindërit.
