Gjatë një periudhe prej pesë vitesh, arsimi në Maqedoninë e Veriut “humbi” 5,431 nxënës, dhe gjatë së njëjtës periudhë, u mbyllën plot 30 shkolla në vend. Trendi i rënies së vazhdueshme të numrit të nxënësve të shkollave fillore është i dukshëm, sipas shifrave të publikuara nga Enti Shtetëror i Statistikave (EShS), por shteti aktualisht nuk ka një strategji për të zgjidhur këtë problem të kahershëm.
Në vitin shkollor 2021/2022, në vend kishte 973 shkolla dhe 187,555 nxënës, dhe këto shifra pesë vjet më vonë janë 943 shkolla dhe 182,124 nxënës. Këto janë shkolla rajonale në zona rurale ku numri i nxënësve edhe ashtu është shumë i vogël, dhe fëmijët mësojnë në klasa të kombinuara.
Meta bisedoi me Donço Gerasimovskin, demograf, analist dhe ish-drejtor i Entit Shtetëror të Statistikave, i cili monitoron në mënyrë të pavarur dhe të rregullt trendet që lidhen me natalitetin dhe arsimin në vend, rreth arsyeve të këtij trendi negativ.
“Së pari, arsyeja për këtë është ulja e shkallës së lindjeve. Po lindin pak fëmijë. Në 7 nga 8 rajonet në vend, kemi një rritje negative natyrore. Në më shumë se 60 përqind të komunave, ka një ulje të shkallës së lindjeve dhe kjo ndikon fuqishëm në numrin e nxënësve, veçanërisht në ata që regjistrohen në klasën e parë. Që nga viti 2019, kemi një rritje negative natyrore, që do të thotë se popullsia po zvogëlohet natyrshëm”, thotë Gerasimovski, i cili shton se edhe vendet e zhvilluara kanë problem me shkallën e lindjeve, por ndryshimi është drastik në vendin tonë sepse jemi një vend i vogël me popullsi të vogël.
Numri i lindjeve të gjalla jashtë vendit është në rritje
Një faktor tjetër i rëndësishëm për rënien e numrit të nxënësve të shkollës fillore është emigrimi i popullsisë së re.
“Kryesisht popullsia e re po emigron nga vendi. Numri i fëmijëve të lindur gjallë jashtë vendit është në rritje. Çdo vit, mesatarisht, lindin 1.000 fëmijë jashtë vendit. Ka 10 komuna në Maqedoni ku ka më shumë fëmijë të lindur gjallë jashtë vendit sesa në Maqedoni, siç janë Pllasnica, Mavrovë-Rostusha dhe Novo Sella në Strumicë”, theksoi Gerasimovski.
Rritje natyrore pozitive shihet vetëm në Shkup
Ajo që mungon është një analizë e thelluar e të gjitha fenomeneve dhe problemeve që ka vendi, e cila do të tregonte se në cilat zona dhe rajone problemet janë më të rënda.
“Për shembull, 19,000 nxënës të klasës së parë janë të regjistruar në klasën e parë në nivel shtetëror. A vazhdojnë të gjithë 19,000 në klasën e dytë? Kjo nuk po monitorohet në vendin tonë, por duhet të monitorohet. Sipas llogaritjeve të mia, ne “humbasim” 1,500 deri në 2,000 nxënës vetëm në një vit shkollor për shkak të emigrimit. Problemi është se nuk kemi zhvillim rajonal të balancuar në të gjitha aspektet. Në rajonin lindor, 11 komuna kanë përjetuar rritje natyrore negative për 25 vjet, me më shumë njerëz që vdesin sesa që lindin. Por është e njëjta gjë në rajonin e Pollogut, ka një rënie masive të lindjeve të gjalla. E njëjta gjë është edhe në Tetovë dhe Gostivar. Vetëm rajoni i Shkupit ka një rritje natyrore pozitive, por kjo për shkak se Shkupi është bërë Maqedoni”, shton Gerasimovski.
Lëvizjet demografike globale janë të pranishme kudo.
“Popullsia po emigron kudo, përfshirë Bullgarinë, Serbinë dhe Shqipërinë. Megjithatë, shteti duhet ta marrë këtë çështje më seriozisht”, apelon Gerasimovski.
