Shpesh një talent artistik fshihet nga ngjarjet historike. Politikanët njihen natyrshëm për aktivitetet e tyre politike dhe ndërsa shumë prej tyre janë të njohur në fushën e politikës dhe diplomacisë, jeta e tyre private shpesh injorohet ose fshihet për arsye nga më të ndryshme.
Revista akademike “The Collector” dedikuar për studiuesit dhe koleksionistët e artit dhe antikiteteve ka renditur 6 politikanë dhe liderë botërorë “me një talent të habitshëm për artin”, mes tyre edhe kryeministri Edi Rama.
Por nëse shumica e liderëve e kanë zhvilluar si hobi pasionin e tyre për artin, për kryeministrin e Shqipërisë, “piktura nuk ka qenë aspak një kalim kohe”.
George W. Bush
I njohur më së shumti si presidenti i Shteteve të Bashkuara nga viti 2001 deri në 2009, George Ë. Bush mori penelin dhe filloi të pikturonte pasi mbaroi presidenca e tij.
Ai u frymëzua për ta bërë këtë pasi lexoi librin e Winston Churchillit “Piktura si një kalim kohe”.
Në vitin 2013, motra e tij, Dorothy Bush Koch, ishte viktimë e hakerimit të llogarisë së postës elektronike dhe disa imazhe të pikturave të George u vodhën. Sekreti i George u zbulua! Ishte ky momenti që ai vendosi të “investohej” në njohjen e tij si artist duke e sjellë artin në sferën publike.
U shfaq si një piktor produktiv, tematikat e pikturave të tij ishin, natyra të qeta, por më së shumti, portrete, të cilat u bënë të njohura. Në vitin 2017, ai botoi një koleksion të titulluar “Portrete të guximit”, që ishte një homazh për veteranët ushtarakë. Në vitin 2021, ai publikoi një libër me portrete të titulluar “Portrete të Emigrantëve të Amerikës”. Shumë kritikë i kanë interpretuar punët e tij, veçanërisht librat si deklarata politike.
Portreti i Gilbert Tuhabonye nga George W. Bush. Tuhabonye i shpëtoi gjenocidit në Burundi dhe tani jeton në Austin
Winston Churchill
Winston Churchill u njoh me pikturën në vitin 1915. Asokohe ai ishte Zoti i Parë i Admiralitetit dhe, si i tillë, ishte përgjegjës për fatkeqësinë e Fushatës së Galipolit në Luftën e Parë Botërore. Ai u lirua nga posti i tij dhe si rezultat kaloi një periudhë depresioni. Si terapi për të luftuar depresionin, ndërkohë që ishte me pushime me familjen ai u nxit nga kunata që të fillonte të pikturonte. Churchill u lidh menjëherë me pikturën dhe në moshën 40-vjeçare filloi të zhvillonte pasionin e tij për artin, i cili mbeti i tillë derisa ai vdiq në 1965-ën.
Një skenë kopshti e pikturuar nga Winston Churchill në fillim të viteve 1920
Gjatë gjithë karrierës si politikan në sferën e krijimtarisë shtetërore dhe ushtarake, ai mori me vete kanavacën e tij kudo që shkonte, duke pikturuar në ajër të pastër. Hobi i tij mbeti në anë vetëm gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur përballja me nazistët u bë një prioritet gjatë gjithë kohës. Gjatë jetës si piktor, Churchill realizoi mbi 500 piktura, shumë prej të cilave ua dhuronte miqve dhe familjes. Një dhurate të tillë mori dhe Franklin D. Roosevelt.
Edi Rama
“Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, është shembulli i një artisti-politikani që ka qenë artist para se të bëhej politikan. Babai i tij ishte skulptor, kështu që Edi vinte nga një familje ku arti inkurajohej”, shkruhet në revistë.
Skulptura pa titull nga Edi Rama, 2016, ndodhet në Galerinë Marian Goodman
Në vitin 1998 ai hyri në politikë por karrierën e tij si artist nuk e la pas dore. Në fakt, mori një nxitje. Si ministër i kulturës, të gjitha rrugët e artit ishin të hapura për të. Rama i ktheu banesat e zbehta të epokës komuniste të Tiranës në ndërtesa shumëngjyrëshe dhe filloi projekte arti që do ta kthenin qytetin në një “kanavacë unike” të artit. Më vonë, Edi u bë kreu i Partisë Socialiste të Shqipërisë dhe, më pas, kryeministër. Ai trashëgoi përgjegjësinë e të qenit njeriu më i fuqishëm në vend, por zyra e tij nuk është ajo që mund të pritej nga një burrë shteti i fuqishëm. Ajo është e mbuluar me ‘shkarravina’ shumëngjyrëshe që Edi vizaton për të hequr stresin.
Që nga viti 1992, vepra e Edi Ramës është ekspozuar në shumë ekspozita jo vetëm në Shqipëri, por në mbarë botën, ndër të tjera në Berlin, São Paulo, Venecia dhe Nju Jork. Arti i tij përbëhet nga abstraksione shumëngjyrëshe dhe përfshin piktura, vizatime dhe skulptura.
Francisco Franco
I njohur më së shumti si diktatori i Spanjës që sundoi vendin e tij nga viti 1936 deri në vdekjen e tij në 1975, Francisco Franco ishte gjithashtu një piktor shumë i aftë.
Ai filloi të pikturojë menjëherë pas Luftës Civile Spanjolle. Si kreu i shtetit, atij iu desh të ulej para piktorëve për shumë portrete që i bënin, por seancat si “model” i dukeshin pafundësisht të mërzitshme. Për të lehtësuar pak mërzinë, ai vendosi një pasqyrë pas piktorëve që të mund të shikonte se si ata e pikturonin.
Kur një nga piktorët, Álvarez de Sotomayor, la bojën dhe furçat e tij pas një seance, Franco i mori ato dhe pikturoi një foto të kopshtit. Kur Sotomayor u kthye për seancën tjetër, Franco i tregoi foton që kishte pikturuar. Sotomayorit i bëri përshtypje, duke i thënë diktatorit se duhet të vazhdonte të pikturonte.
Dhe, kjo është pikërisht ajo që bëri Francisco Franco. Çdo pasdite mbyllej në dhomën e tij dhe pikturonte për orë të tëra.
Skena e ndjekjes me ariun dhe qentë nga Francisco Franco, nga Fototeca Hispánica
Franco pikturoi peizazhe, kafshë të egra dhe portrete. Duke i bërë jehonë etikës së tij konservatore, ai urrente format jo tradicionale të artit që u zhvilluan në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të. Franco braktisi pikturën në vitin 1961, duke pretenduar si arsye një aksident gjahu që e la të plagosur. Megjithatë, në këtë kohë, nipi i tij vuri në dukje se diktatori i plakur kishte filluar të shfaqte shenja të sëmundjes së Parkinsonit.
Ulysses S. Grant
Ulysses S. Grant njihet gjerësisht si gjeneral në Luftën Civile Amerikane dhe si presidenti i 18-të i Shteteve të Bashkuara. Megjithatë, ai është shumë më pak i njohur për artin e tij, në të cilin ai tregoi talent.
Ky artist-politik amerikan filloi në botën e artit kur ishte në Akademinë Ushtarake të West Point. Në atë kohë, aftësia për të vizatuar me saktësi ishte e dobishme për oficerët ushtarakë. Hartat topografike ishin veçanërisht të rëndësishme dhe Grant zbuloi se ai kishte edhe aftësi artistike në skicimin e peizazheve.
Një peizazh me bojëra uji i pikturuar nga Ulysses S. Grant kur ai ishte vetëm 18 vjeç, foto nga Instituti Gilder Lehrman të Historisë Amerikane
Puna e tij zbukuron Rotondën në Kapitolin e SHBA. Skicat e Grant përfshinin fotografi të peizazheve, kuajve, amerikanëve vendas dhe një mori temash të tjera. Mjerisht, jo shumë prej veprave të tij kanë mbijetuar dhe duket se ai e braktisi artin e tij më vonë, pasi nuk e përmend kurrë në asnjë prej korrespondencave të tij.
Mbreti Charles III
Monarku në fuqi i Britanisë e filloi hobin e tij të pikturës në vitet 1970 nën drejtimin e mjeshtrit të tij të artit, Robert Waddell, në shkollën Gordonstoun në Skoci. Zona e shkollës kishte 200 hektarë tokë pyjore dhe bregdetare, duke ofruar një mjedis të pasur për të pikturuar natyrën.
Të qenit trashëgimtar i fronit do të thoshte që Charles nuk kishte probleme për të shfaqur artin e tij. Ekspozita e tij e parë ishte në vitin 1977, krahas artit të Mbretëreshës Viktoria dhe Dukës së Edinburgut.
“Gjithçka kërkon përqendrimin më intensiv dhe, për rrjedhojë, është një nga ushtrimet më qetësuese dhe terapeutike që njoh. Në fakt, në rastin tim, më duket se më transporton në një dimension tjetër, i cili, fjalë për fjalë, freskon pjesë të shpirtit që aktivitetet e tjera nuk mund t’i arrijnë.”
Statusi social i Charles ka bërë që pikturat e tij të jenë të njohura gjerësisht. Ato janë shfaqur në të gjithë botën, në libra, kartolina dhe pulla postare. Të gjitha të ardhurat nga artit të tij shkojnë për bamirësi.
Në përgjithësi mund të bihet dakord se qeniet njerëzore janë komplekse në çdo aspekt. Megjithatë, me njerëz të famshëm, duke përfshirë politikanë, ne shpesh tentojmë t’i reduktojmë në figura dy dimensionale në kokën tonë.
Politikanët që qeverisin vendet tona, fytyrat e të cilëve zbukurojnë ndërtesat publike në të gjithë vendin, kanë jetë private dhe hobi si gjithë të tjerët. Politikanët e famshëm që arrijnë status thuajse mitik në tekstet tona të historisë ndonjëherë patën një brez krijues që i shtynte të eksploronin imagjinatën e tyre përmes pikturës. Këto piktura bëjnë një rrugë të gjatë për të zbuluar natyrën e artistëve-politikanë për jetën e të cilëve nuk dimë asgjë. /Tch/
