Rritja e përdorimit të thëngjillit për sigurimin e energjisë elektrike në objektet prodhuese në vend, si dhe shtimi i amvisërive që do të ngrohen me dru për shkak të krizës energjetike, do të kontribuojnë që qytetet të thithin sërish ajër të ndotur edhe këtë dimër.
“Ekziston rreziku që Shkupi të jetë më i ndotur se sa ishte, nëse termocentralet për ngrohjen e Shkupit vazhdojnë të mos punojnë me gaz. Nëse kalojnë termocentralet me naftë ose me naftë, atëherë do të presim ndotje shtesë. “Shumë studime të kryera në Shkup kanë treguar se përdorimi i tulit të drurit çon në ndotje të madhe, sepse aty djegia nuk kontrollohet”, thotë Trajçe Stafilov, profesor në Fakultetin Shkencë-Matematikor në Shkup.
Profesori beson se problem shtesë do të jetë cilësia e ulët e qymyrit, i cili tani përdoret për funksionimin e termocentraleve.
“Cilësia e qymyrit, ai mund të përmbajë më shumë squfur, mund të përmbajë më shumë tokë dhe ne marrim sasi më të mëdha hiri, të cilin do të duhet ta asgjësojmë.” “Tani me këtë qymyr kemi deri në 15 dhe 20 për qind hi”, thotë ai.
Ajo që nevojitet është ndërtimi i sistemeve shtesë të pastrimit të gazrave të mbeturinave.
Cilësia e dobët e ajrit në Ballkanin Perëndimor është përgjegjëse për më shumë se 30,000 vdekje të parakohshme, sipas të dhënave nga Agjencia Evropiane e Mjedisit, ndërsa ndotja e ajrit është përgjegjëse për uljen e jetëgjatësisë me mes 0.4 dhe 1.3 vjet mesatarisht në rajon, thotë qendra e përbashkët kërkimore e tregon BE-ja.
“Ka më shumë studime që tregojnë një lidhje të drejtpërdrejtë dhe pasoja. Ka sëmundje kardiovaskulare, sëmundje të frymëmarrjes, sëmundje kancerogjene. Gjithçka që thithim, përbërja e atyre grimcave PM10 dhe ato gjëra që nuk i matim, si dioksanet, furanet dhe të tjera, ndikojnë në krijimin e sëmundjeve kancerogjene. Vetëm në klinikën në Shkup ka rreth 4500-5000 pacientë të rinj me kancer”, thotë Nevena Gjeorgjievska nga O2 Initiative.
Gjeorgjievska thotë se nuk e pret një dimër i vështirë, duke qenë se në vitet e fundit nuk ka pasur masa të mëdha dhe domethënëse.
“Këtë dimër duhet të lutemi për ditë edhe më të fryra”. Nëse nuk i kemi këto kushte do të jetë e tmerrshme. Do të kemi vlera që do të jenë katërshifrore si pesë vite më parë. Druri nuk shpërndahet në kohë për t’u tharë. Sa më të lagështa të jenë, aq më e madhe është ndotja. Qytetarët afrohen duke djegur gjithçka, për mungesë financash”.
Një studim i fushatës rajonale, “Ballkani i bashkuar për ajër të pastër”, tregon se midis 1.2 dhe 3.4 miliardë euro në vit është dëmi ekonomik në kostot e kujdesit shëndetësor të shkaktuar nga termocentralet me qymyr në Ballkanin Perëndimor.
Tetova, Shkupi, Kumanova dhe Manastiri shpesh janë në listën e qyteteve më të ndotura në botë.
