Të mërkurën në Klubin e Deputetëve u mbajt seanca konstituive e grupit të punës për reformat në legjislacionin zgjedhor. Ky grup pune do të duhet të zbatojë rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe paralelisht do të punojë edhe për një Kod të ri Zgjedhor. Në proces do të përfshihen përfaqësues të partive politike, organizatave joqeveritare, sindikatave, ministrive dhe autoriteteve kompetente për zbatimin e procesit zgjedhor. Kryetar i grupit punues do të jetë Aleksandar Novakovski, ekspert dhe ish-kryetar i KSHZ-së. VMRO-DPMNE opozitare do të përfshihet në përcaktimin e tekstit përfundimtar të kodit zgjedhor, por me kusht që të pranohet propozimi për model zgjedhor me një njësi zgjedhore.
THIRRJE PËR ZGJIDHJE
Deputeti i VMRO-DPMNE-së, Antonio Milloshoski, të martën në një konferencë për media i bëri thirrje qeverisë që të gjejë zgjidhje. “Qeveria e LSDM-së dhe BDI-së ka shtatë vite që manipulon opinionin dhe partitë më të vogla politike për të ndryshuar modelin në një njësi zgjedhore si model zgjedhor më demokratik. Manipulimi i dytë ishte se VMRO-DPMNE donte të parandalonte një ndryshim të tillë në modelin zgjedhor. Ne kemi thënë para dy vitesh se VMRO-DPMNE pranon një model zgjedhor me një njësi zgjedhore dhe se kjo do të sjellë barazi të votave në çdo komunë dhe në gjithë territorin e vendit dhe i bëjmë thirrje qeverisë që të dalë me një zgjidhje”, tha Milloshoski.
Nëse qeveria do të gjejë një zgjidhje për një njësi zgjedhore, opozita do të përfshihet dhe do të japë kontributin e saj në përcaktimin e tekstit përfundimtar të Kodit Zgjedhor. “Nëse qeveria nuk është gati për ndryshime thelbësore për demokratizim më të madh të modelit zgjedhor, dhe ndryshimet i referohen vetëm disa vërejtjeve teknike, të rëndësishme, por gjithsesi teknike të dhëna nga OSBE dhe ODIHR, ne i mbështesim, nuk kemi asgjë kundër, por ne nuk do të merrnim pjesë në atë proces vetëm për t’i dhënë legjitimitet politik pa pasur një përmirësim të konsiderueshëm të modelit zgjedhor”, tha Milloshoski.
Arbër Ademi i BDI-së nuk është përgjigjur konkretisht nëse partia e tij është e gatshme të pranojë një njësi zgjedhore. Ai mendon se të gjithë duhet të udhëhiqen me argumente dhe se në mbledhjen konstitutive nuk është diskutuar tema e ndryshimit të modelit zgjedhor. “Ne jemi të hapur për të diskutuar të gjitha propozimet. Të udhëhequr nga argumentet. Sot nuk folëm për një njësi zgjedhore, nuk u diskutua material për propozimet. Ky grup pune nuk ka të bëjë vetëm me ndryshimin e modelit zgjedhor, por edhe me çështje të tjera. Nëse flasim për modelin, nëse vendosim për një njësi zgjedhore, duhet të vendosim për një prag prej 5 për qind dhe lista të hapura. Do të përmbahem nga komentet, që të diskutojmë në mënyrë konstruktive”, tha Ademi.
Kryetari i grupit punues, avokati dhe ish-kryetar i Komisionit Shtetëror Zgjedhorë, Aleksandar Novakovski, tha për MIA-n se prioritetet duhet t’i përcaktojnë të gjithë së bashku. “Ne të gjithë do të duhet të përcaktojmë prioritetet së bashku. Unë thjesht do ta drejtoj atë grup pune, në mënyrë transparente dua të punoj, për të arritur disa përcaktime, së pari me vërejtjet e OSBE/ODIHR-it, të cilat kanë kaluar nëpër cikle zgjedhore dhe janë shumë të njëjta, por sigurisht nuk është marrë në kohë për të përmbushur. Gjithashtu, ka një vërejtje në të cilën kërkohet të mendohet dhe të bëhet një Kod i ri Zgjedhor”, thotë Novakovski.
REFORMA E PATJETËRSUESHME
Çështja e ndryshimit të modelit zgjedhor po shtrohet në prag të zgjedhjeve që do të mbahen vitin e ardhshëm. Ky debat ka në fokus më së shumti numrin e njësive zgjedhore, pragun zgjedhor, formulën zgjedhore dhe listën zgjedhore, si dhe numrin e deputetëve. Më 14 mars, ministri i Drejtësisë Krenar Lloga u bëri thirrje të gjitha partive politike që të japin kontributin e tyre dhe të miratojnë me konsensus Kodin e ri Zgjedhor. Lloga tha se synimi i tij i përcaktuar qartë është që Kodi Zgjedhor të hartohet përpara zgjedhjeve të ardhshme dhe përmes një procesi gjithëpërfshirës të garantojë sigurinë juridike duke dëgjuar mendimet e të gjitha partive politike.
Kodi Zgjedhor duhet të rishikohet tërësisht dhe të hyjë në fuqi të paktën gjashtë muaj para zgjedhjeve. Në raportin e fundit për zgjedhjet e parakohshme parlamentare, Misioni i Posaçëm i Vlerësimit të Zgjedhjeve i ODIHR, vuri në dukje se ka ende një sërë çështjesh në kuadrin ligjor për zgjedhjet që duhet të zgjidhen. Prandaj, autoritetet mendojnë se Kodi Zgjedhor duhet të rishikohet në mënyrë gjithëpërfshirëse për ta harmonizuar atë brenda kornizës dhe me ligjet e tjera përkatëse, për të qenë në përputhje me objektivat e OSBE-së, detyrimet ndërkombëtare dhe praktikat e mira. Në përgjithësi, diskutimi për ndryshimet e mundshme në modelin zgjedhor drejtohet kryesisht nga partitë më të vogla, të cilat mbrojnë futjen e listave të hapura dhe një njësie zgjedhore pa prag zgjedhor. Ata besojnë se një njësi të vetme zgjedhore mund të promovojë demokraci më të mirë, pluralizëm dhe gjithëpërfshirje dhe se do të minojë dominimin e dy partive kryesore politike dhe do t’u japë aktorëve më të vegjël politikë më shumë hapësirë për të vepruar.
Një analizë e fundit nga Instituti për Demokraci Societas Civilis tregoi se modeli zgjedhor nuk mund të jetë një shkop magjik për të përshpejtuar demokratizimin e shtetit, duke përfshirë kapërcimin e rrethit vicioz të sistemit dypartiak që nga pavarësia. Kombinuar me nivelin e lartë të klientelizmit dhe nivelin e ulët të kulturës politike, ka pengesa shumë më të mëdha për një sistem partiak më të larmishëm në Maqedoninë e Veriut sesa modeli zgjedhor, proporcionalizimi i mëtejshëm i të cilit mund të ketë pasoja të tjera serioze negative për demokracinë maqedonase, thuhej në analizën e Societas Civilis. /koha/
