Përkundër trendit të shtrenjtimit të madh të banesave, megjithatë nuk ka të ndalur as ndërtimi, por as totali i kredive banesore në vend. Çmimet e apartamenteve në Maqedoni janë rritur për 54 për qind që nga viti 2010. Këtë e tregojnë të dhënat e përmbledhura nga Banka Popullore. Sipas këtyre të dhënave, çmimet vetëm në tremujorin e tretë të vitit të kaluar u rritën me 8 për qind krahasuar me një vit më parë. Çmimi mesatar për metër katror në Shkup është 1680 euro, ndërsa vështirë gjendet banesë nën 1000 euro një metër katror. Sipas të dhënave të Bankës Popullore, në tremujorin e katërt të vitit të kaluar, çmimet e pasurive të paluajtshme u rritën me 10.6 për qind në vit.
Një apartament i ri në qendër të Shkupit varion nga 1500 deri në 2000 euro. Ato më luksoze mund të kushtojnë mbi 3000 euro për metër katror. Ndërtuesit janë të bindur se do të ketë stabilizim çmimesh, por jo ulje të çmimeve në nivelet para pandemisë.
“Duhet të theksoj këtu se një peshë të madhe në çmimin e apartamenteve, aktualisht sidomos në komunat me aktivitet të lartë transaksioni, është moratoriumi që u shpall në komunat si Ohri, Qendra, dhe taksa për mosndërtimin prej 4 vitesh tashmë është shumë e lartë, dhe kjo ushtron presion shtesë mbi çmimin e banesave, duke qenë se kërkesa është shumë e lartë dhe oferta shumë e ulët. Pavarësisht faktorëve të tjerë , përderisa kërkesa është shumë më e madhe se oferta, nuk mund të presim ulje të çmimeve , por mund të presim stabilizim duke pasur parasysh kostot”, thonë ndërtimtarët.
Së fundmi, Qeveria ka njoftuar se do të tentojë uljen e çmimit për metër katror përmes Shoqërisë Aksionare për Ndërtim dhe Administrim të Hapësirës Banesore dhe Afariste, e cila do të fillojë ndërtimin dhe shitjen e objekteve me qëllim uljen e çmimit. Qeveria shpreson se kjo lëvizje do të rregullojë seriozisht tregun e pasurive të paluajtshme. Ndërkaq, të dhënat zyrtare të Entit Shtetëror të Statistikave tregojnë se numri i lejeve të ndërtimit të lëshuara është në rritje për 12 për qind në tetor të këtij viti krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. E sipas të dhënave nga regjistrimi i fundit në vend, çdo e treta banesa në Shkup është bosh. Këto të dhëna tregojnë se blerja e pasurive të paluajtshme vazhdon të jetë një nga mënyrat më të sigurta për të investuar para, por sa kohë do të jetë fitimprurëse mbetet për t’u parë.
Çmimet pritet të diktohen edhe nga kostoja e materialeve ndërtimore, mungesa a e fuqisë punëtore si dhe çmimet e tokës ndërtimore dhe kostos së komunalieve nëpër komuna. Trend tjetër në sektorin e ndërtimit është edhe dyfishimi i kredive banesore në shtatë vitet e kaluara. Të dhënat e Bankës Qendrore tregojnë se në nëntor të vitit 2017 ato kanë pasur vlerën prej afër 700 milion euro për tu rritur në 1.5 miliardë euro në nëntor të vitit 2024.
Bankierët bien dakord se megjithëse normat e interesit për kreditë për shtëpi janë rritur, ato janë ende konkurruese dhe me një normë fikse interesi për një periudhë më të gjatë. Kjo është një nga arsyet që dinamika e kreditimit për banesa nuk është ngadalësuar. Arsyeja e dytë është se qytetarët mbrohen nga inflacioni duke investuar në pasuri të paluajtshme, gjë që ka kontribuar në një rritje rekord të çmimeve të apartamenteve. Në mbështetje të faktit se në këto investime po investohen paratë e tepërta të qytetarëve, ka të dhëna se portofoli i kredisë së kësaj banke është i shëndetshëm, pra kredimarrësit i shërbejnë rregullisht detyrimet. Dhe faktori i tretë që mban gjallë tregun e pasurive të paluajtshme pavarësisht çmimeve astronomike të shitjes është se bankat janë të gatshme të japin kredi për kompanitë e ndërtimit dhe për këtë arsye pritet një zgjerim i mëtejshëm.
Pavarësisht çmimeve të larta, interesi për blerje apartamentesh nuk po zvogëlohet. Agjencitë imobilare thonë se blerja e patundshmërive është trend jo vetëm në Shkup por edhe në rajon. Por, ndryshe nga dikur, kur kthimi i investimit ishte në 6 deri në 7 vjet, tani paratë e investuara në një apartament kthehen në 10 deri në 15 vjet. Sipas ekspertëve të ndërtimit, arsyeja për këtë është se çmimet e apartamenteve janë rritur për 70 deri në 90 për qind, ndërsa qiratë për 20 deri në 30 për qind.
“Blerja e pronave të paluajtshme është një trend në Ballkan dhe ende konsiderohet si investimi më i sigurt. Por investitorët nuk duhet të shpresojnë t’i marrin paratë e tyre shpejt. Shumë apartamente janë bosh dhe çmimet e qirave nuk po rriten. Në të kundërt, kur kthimi i investimit ishte në 6 deri në 7 vjet, tani paratë e investuara në një apartament kthehen në 10 deri në 15 vjet. Arsyeja për këtë është se çmimet e banesave janë rritur për 70 deri në 90 për qind, ndërsa qiratë për 20 deri në 30 për qind”, thekson Nikolla Vellkovski, ekspert ndërtimi.
Ai shton se rritja e çmimeve të apartamenteve nuk është reale. Ai thotë se në biznesin e ndërtimit kryesorë janë investitorët, jo kompanitë e mëdha të ndërtimit, ndaj motivi kryesor i tyre është fitimi. Gjithashtu shton se kur njëherë do të përcaktohen çmimet në tregti dhe ato jetësohen në praktikë, vështirë se do të ketë ulje çmimesh në shitblerjen e patundshmërive. Ndërtimtarët presin që çmimet të stabilizohen, por nuk do të kthehen në atë që ishin para krizës.
“Ky stabilizim i çmimeve do të reflektojë kostot reale, fitimet e kompanive, por gjithashtu do të pasqyrojë shpërndarjen midis kërkesës dhe ofertës. Pra, presim një stabilizim të çmimeve në vitin 2025, i cili do të jetë 30 deri në 40 për qind më i lartë se çmimi i parakrizës në komunat me aktivitet të lartë të transaksioneve”, vlerësojnë nga Oda e ndërtimtarëve.
Investitorët thonë se po vendosin çmimet sipas kostove që tani ankohen se janë të larta si shërbimet e ndërtimit, blerja e tokës në të cilën do të ndërtohet dhe materialet e ndërtimit.
Megjithatë, që çmimet të mos rriten pafundësisht dhe që apartamentet të jenë më të aksesueshme për kategori të ndryshme qytetarësh, duhet të ketë rregullim nga shteti, sepse nëse investitorët e diktojnë vetë çmimin, ata mund t’i shesin apartamentet deri në 6000 euro metër katror nëse duan dhe nuk janë të obliguar t’i përgjigjen askujt për këtë, konsiderojnë nga Asambleja e Asociacionit t ë Arkitektëve në Maqedoninë e Veriut.
Sipas tyre, këtë shteti mund ta bëjë sipas shembullit të vendeve të tjera evropiane, gjegjësisht t’i obligojë ndërtuesit që 10 për qind të banesave në ndërtesat e reja t’i ndajnë për kategoritë sociale dhe t’i shesin me çmime dukshëm më të ulëta se ato të zakonshmet. Nga ana tjetër, përkundër ndërtimeve masive jo vetëm në Shkup, por edhe në mbarë vendin, dhe investitorët që pretendojnë se qytetarët kërkojnë apartament plus, të dhënat e Entit Shtetëror të Statistikave nga regjistrimi i vitit 2021 kanë treguar se janë gjithsej 839 .174 banesa në vend , nga të cilat 531.987 janë të banuara, që do të thotë se 307.187 banesa mbeten të pabanuara, që është gati një e treta e numrit të përgjithshëm të banesave në vend. /Koha/
