Pas rritjes lineare së pensioneve prej 2500 denarë në tetor të këtij viti, rritjes së serishme lineare në mars 2025 prej 2500 denarë dhe së paku 3 për qind shtator 2025 – në bazë të harmonizimit të rregullt, shtrohet pyetja se si do ta përballojë fondin pensional rritjen e pensioneve? Me rritjen e parë të pensioneve, vrima në u rrit me njëqind milionë euro. Ato para transferohen nga thesari i shtetit. Për rritjen e re vitin e ardhshëm do të nevojiten edhe 130 milionë euro shtesë nga buxheti. Njëherësh, me vite gati gjysma e pensioneve paguhen me ndihmë nga arka e shtetit dhe jo nga të ardhurat e Fondit Pensional apo nga kontributet e të punësuarve si solidaritet gjeneratash, shkruan gazeta Koha.
Fondi është një institucion me buxhetin më të madh në vend. Bile 1.7 miliardë euro do të shpenzohen për pensionet në vitin 2025, ndërsa deficiti do të jetë gati një e treta .Për ta realizuar këtë, fondi ka planifikuar një propozim buxhet prej 2.2 miliardë euro, i cili tani është në pritje të miratimit nga ministria e financave dhe deficiti i fondit është parashikuar të jetë 27%, për të cilin mjete do të transferohen nga qeveria në shumën rreth 580 milionë euro. Në dokumentin e Fondit Pensional drejtuar Ministrisë së Financave thuhet se në vitin e ardhshëm, për të financuar të gjitha shpenzimet e planifikuara, thesari i fondit të shtetit duhet të “peshojë” gati 2.2 miliardë euro, që është mbi 360 milionë euro më shumë se shpenzimet e parashikuara për këtë vit, çka e bën atë institucionin me buxhetin më të madh në vend.
“Qytetarët të jenë të sigurt se do të sigurohen mjete për pensione. Deficiti buxhetor është stabilizuar dhe do të jetë 27 për qind. Menaxhmenti i ri do t’i propozojë Qeverisë dhe Ministrisë së Politikës Sociale masa afatshkurtra dhe afatmesme për stabilizimin e buxhetit për pagesën e pensioneve. Presim që deri në fund të vitit të hyrat nga pagesa e kontributeve të rriten dhe deficiti të stabilizohet”, tha Memov në konferencën për media në ambientet e Fondit pensional.
“PIOM “planifikon të paguajë 105 miliardë denarë nga 2,195 miliardë euro, gjegjësisht 1.7 miliardë euro në bazë të pensioneve, dhe 15.6 miliardë denarë ose rreth 250 milionë euro do të kalojnë në shtyllën e dytë të detyrueshme pensionale. Nga 18.8% e kontributeve pensionale dhe sigurimeve shoqërore që paguajnë të siguruarit, 12.8% është për pagesën e pensioneve dhe 6% derdhet në shtyllën e dytë. Fondi planifikon të hyra nga burimet e veta në vlerë prej 80 miliardë denarë, në bazë të pagesës në shtyllën e dytë të hyra prej 15.6 miliardë denarë. Në bazë të akcizës, “PIOM” ligjërisht merr 9,18% ose 1,63 miliardë denarë nga totali i akcizës së mbledhur nga shteti.
“PIOM” planifikon të mbledhë 700 milionë denarë nga të hyrat tjera nga qiratë, aksionet dhe dividendat. Të hyrat e përgjithshme që PIOM do të mbledh si fond janë 97,93 miliardë denarë. Nga transferta e Qeverisë për pagesën e pensioneve priten 35 miliardë denarë ose 580 milionë euro Sipas kësaj shume, del se 33% e masës totale për pensione apo deficitin në PIOM e mbulon Qeveria nga buxheti qendror. Sipas vlerësimeve të PIOM-it, ky vit do të mbyllet me 340.854 pensionistë, ndërsa vitin e ardhshëm do të ketë 343.992 pensionistë, që është 0,9% më shumë në krahasim me këtë vit, ndërsa shuma e pensionit mesatar në dhjetor 2025 duhet të arrijë në 26.327 denarë.
Ish-drejtoresha e Fondit, Biljana Jovanovska, thotë se nëse ekonomia rritet, PIOM nuk do të ketë probleme në të ardhmen. Por shteti do të duhet të punojë për të shtypur ekonominë gri. Pagesa e pensioneve aktuale dhe të ardhshme varet nga politikat e Qeverisë. Domethënë nga reduktimi i ekonomisë gri, rritja e numrit të punësimeve, pra numri i të siguruarve. Është edhe politikë dhe vendim i qeverisë se a do ta rrisë kontributin në sigurimin pensional, i cili është i pëlqyer nga punëdhënësit, nëse do të rrisë kufirin e moshës që nuk është i pëlqyer nga bashkëqytetarët tanë, thotë Jovanovska. Vrima në PIOM u krijua kryesisht nga futja e fondeve private, por edhe masat që përjashtonin punëdhënësit nga pagesa e kontributeve. Fondi paguan çdo vit 6% të kontributeve atje dhe kjo ndikon në rritjen e vrimës. Por Jovanovska thotë se janë fondet private ato që do ta “shpëtojnë” PIOM-in.
Më së voni në vitin 2035 do të fillojë pagesa e pensioneve edhe nga fondet private të pensioneve dhe besoj se atëherë buxheti i fondit të sigurimeve pensionale dhe invalidor nuk do të ketë deficit, pra nuk do të ketë. duhet të plotësohet buxheti nga buxheti qendror, por me kusht që ekonomia të zhvillohet, nëse rritet punësimi në shtet dhe zhduket ekonomia gri, thotë Jovanovska. Në vitin 2017, deficiti i PIOM-it ishte 43%. Me metodologjinë e miratuar për rritjen e pensioneve në varësi të rritjes së pagës mesatare dhe kostos së jetesës, hendeku arriti në 33%. Pritjet e menaxhmentit aktual në PIOM janë stabilizimi i deficitit nën 37% deri në fund të vitit.
