Sead Zimeri
Filozof
Në fjalimin e tij të fundit si president, Joe Biden paralajmëroi amerikanët se Shtetet e Bashkuara rrezikojnë të rrëshqasin drejt një oligarkie — një komb i drejtuar nga dhe për të pasurit. Ironia, sigurisht, qëndron në faktin se shumëkush do të thoshte se Amerika ka funksionuar si një oligarki për dekada. Që nga koha e presidentit Ronald Reagan, përqasja e “shtetit të vogël” ka nënkuptuar dorëzimin e shërbimeve thelbësore te bizneset private. Aty ku dikur shteti siguronte kujdesin shëndetësor, tani ky shërbim shitet si mall për fitim. Rezultati? Një sistem ku ata që kanë mundësi financiare marrin të gjitha shërbimet, kurse ata që nuk i përballojnë dot shërbimet, vuajnë pasojat.
Ka plot histori tronditëse: njerëz që mbeten pa kujdes shëndetësor, megjithëse paguajnë sigurime; ose njerëz që falimentojnë nga kostot e larta të spitaleve. Ndërkohë, privatizimi — që i bën gjërat më të vështira për shumicën, ka qenë jashtëzakonisht i leverdishëm për një pakicë shumë të vogël. Një grusht miliarderësh sot zotërojnë pasuri më të madhe se GDP-ja e disa shteteve bashkë. Ky fakt, sado befasues të duket, rrallë sfidohet politikisht — një tjetër shenjë se oligarkia di si ta mbrojë veten.
Megjithatë, për dekada, amerikanët besonin fort se jetonin në vendin më të mirë në botë — “qyteti shkëlqyes mbi kodër.” Nga jashtë, dikush do ta shikonte këtë dallim mes mitit dhe realitetit me cinizëm e habi. Hollywood-i forcoi këtë iluzion, sepse i përcolli botës vetëm anët më të mira të Amerikës. Pjesa e errët—sistemi i papërballueshëm shëndetësor, infrastruktura e amortizuar, pagat e ulëta—u fsheh për një kohë të gjatë.
Pikërisht këtu hyn TikTok. Rritja e papritur e kësaj platforme të mediave sociale u dha mundësi amerikanëve të zakonshëm të komunikojnë drejtpërdrejt me njëri-tjetrin, pa filtrin e zakonshëm të mediave kryesore. Njerëzit nisën të ndanin histori personale mbi vështirësitë financiare, realitetin e një sistemi të privatizuar shëndetësor dhe vetëdijen në rritje se “liria” amerikane mund të jetë më shumë simbolike se sa praktike. TikTok gjithashtu ofroi një dritare të pafiltruar në ngjarjet jashtë vendit—veçanërisht në Lindjen e Mesme, duke paraqitur perspektiva që amerikanët nuk ishin mësuar t’i shihnin në kanalet kryesore.
Reagimi i qeverisë amerikane nuk vonoi: venosi të ndalojë TikTok-un. Arsyeja zyrtare është “siguria kombëtare” dhe shqetësimet mbi privatësinë e të dhënave, pasi kompania mëmë e TikTok-ut bazohet në Kinë. Megjithatë, në një vend që krenohet me lirinë e fjalës dhe debatin e hapur, mbyllja e një platforme të përdorur nga miliona qytetarë tingëllon e ashpër. Shumë argumentojnë se arsyeja e vërtetë është shumë më pak për sigurinë e të dhënave dhe shumë më tepër për frenimin e qytetarëve të zakonshëm që po ndajnë pakënaqësi dhe informacione pa censurë.
Kjo përpjekje për censurë tregon shumë mbi klimën aktuale politike, më tepër sesa do të dëshironin vetë amerikanët ta pranonin. Bernie Sanders, i etiketuar nga disa si “i çmendur i ekstremit të majtë”—ka vite që tërheq vëmendjen mbi rrezikun e pabarazisë ekonomike dhe erozionit të demokracisë. Rryma kryesore e ka përqeshur, por edhe vetë fjalët e presidentit Biden—se jemi duke rrëshqitur drejt oligarkisë—përforcojnë atë që Sanders ka paralajmëruar prej kohësh. Nëse Shtetet e Bashkuara me të vërtetë u përkisnin qytetarëve të vet, atëherë politika publike do të pasqyronte qoftë edhe herë pas here interesat e shumicës, jo vetëm të një pakice të pasur.
Siç e kanë vënë re përdoruesit e TikTok-ut, hendeku midis mitit dhe realitetit është i gjerë. Liria që amerikanët festojnë kaq pasionueshëm është kryesisht abstrakte, ndërkohë që zgjedhjet e përditshme—mbi kujdesin shëndetësor, arsimin dhe mundësitë ekonomike—janë kufizuar fort nga privatizimi. Kur korporatat kontrollojnë mallrat dhe shërbimet thelbësore, roli i publikut në formësimin e politikave zbehet.
Sigurisht, mund të vlerësohen idealet e kapitalizmit—konkurrenca, inovacioni, ambicia individuale—por kur “liria” kthehet në një parullë, ndërsa pagat ngelin në vend, borxhi studentor rritet dhe kujdesi shëndetësor sjell falimentime masive, ka diçka që nuk shkon. Të fshehurit pas “sigurisë kombëtare” për të mbyllur një platformë që ka mobilizuar vetëdijen publike është veç një hap i fundit në një traditë më të gjatë të kontrollit të narrativës mediatike.
Mbyllja e TikTok-ut nuk do t’i zgjidhë problemet kryesore të amerikanëve: pagat e ngrira, shërbimet sociale të nënfinancuara, korrupsionin politik dhe pabarazinë e thellë. Përkundrazi, heq një nga platformat e pakta që u jep qytetarëve të zakonshëm mundësinë të krahasojnë përvojat, të ndajnë histori dhe të zbulojnë se ëndrra amerikane—edhe pse e fuqishme si ide—nuk pasqyron realitetin e përditshëm për miliona qytetarë.
Në këtë mjedis, çdo “zgjim”—çdo shkëmbim i sinqertë mbi vështirësitë e jetesës amerikane—është i dënuar të shihet si kërcënim për ata që mbajnë pushtetin, qofshin ata zyrtarë qeveritarë apo korporata gjigante. Ndoshta pikërisht për këtë TikTok-u “duhet” të frenohet: ai sfidon rrëfimin e kujdesshëm se jetojnë në një shoqëri të lirë dhe të hapur. ShBA-ja historikisht e ka përcaktuar veten si kampione e lirisë së fjalës; nëse tani sillet si shtetet autoritare që mbyllin një rrjet social, kundërshtia bëhet e dukshme.
E gjithë kjo ngre një pyetje thelbësore: a do të lejojnë amerikanët që një oligarki të fshehë të vërteta të pakëndshme dhe të shuajë pakënaqësinë në emër të sigurisë? Apo do të kërkojnë një sistem më transparent—ku liria e fjalës nuk mund të shteret kaq lehtë dhe ku premtimi i demokracisë është më shumë se një abstraksion bosh?
Mënyra sesi do të trajtohet rasti TikTok do të tregojë shumë mbi të ardhmen e demokracisë amerikane—dhe nëse “qeverisja nga populli” mund të çlirohet ndonjëherë nga zgjedha e hekurt e elitave të pasura. Beteja mbi TikTok nuk është vetëm një çështje e rrjeteve sociale; është një provë për llojin e kombit që amerikanët besojnë se kanë, dhe për atë që janë të gatshëm të ndërtojnë.
*Shkrimi është shkruar në veçanti për Nistori.com. Të drejtat e botimit i kanë vetëm Nistori dhe autori. Qëndrimet e autorëve jo me domosdoshmëri pajtojnë me politikën redaktuese të portalit.
