Eduart Tafa, psikolog
Orthorexia është një gjendje e ngrënies që karakterizohet nga një fiksim ose obsesion në “ushqim të shëndetshëm”.
Megjithëse nuk njihet zyrtarisht si një çrregullim i të ngrënit, orthorexia mbart shumë ngjashmëri me çrregullime që njihen më shpesh si anoreksia. Fiksimi i nje individi për përsosmërinë, media sociale dhe leximi i dietave per shëndetin e ndihmon për të forcuar këtë obsesion tek ata me orthoreksi.
Njerëzit me orthoreksi posedojnë një obsesion jo të shëndetshëm për të ngrënë dieta të pastra dhe të shëndetshme. Ndërsa udhëheqja e një stili jetese të shëndetshëm rekomandohet gjithmonë, por njerëzit me ortoreksi bëhen aq të fiksuar sa të ushqehen shëndetshëm, sa mirëqenia e tyre fizike dhe mendore, si dhe jeta e tyre e përditshme, të fillojnë të vuajnë. Orthorexia zakonisht fillon më delikate se çrregullimet e tjera të ngrënies, sepse qëllimi juaj fillestar është të hani një dietë të shëndetshme. Por kur “ngrënia e pastër” ose ushqimi i shëndetshëm bëhet një obsesion, ju po lëvizni në ujëra jo të shëndetshëm.
Ju mund të bëheni të fiksuar dhe te përqendruar jashtëzakonisht te cilësia e ushqimit tuaj, përbërësit specifikë ose tendencat e shëndetshme. Ndërsa koha (dhe obsesioni) përparon, ajo bëhet qendra e botës tuaj dhe fillon të ndërhyjë në jetën tuaj personale, sociale dhe të punës. Kur bëheni të fiksuar me dietën tuaj dhe zakonet e të ngrënit, emocionet tuaja fillojnë të varen nga ky obsesion. Ju mund të keni disa “rregulla” ose modele brenda fiksimit tuaj të ushqimit që kontrollojnë mënyrën se si ndiheni. Nëse vuani nga ortoreksia, mund të ndjeheni trazira emocionale kur “rregullat” tuaja prishen, por lumturia sipërfaqësore kur obsesioni juaj ka sjellë rezultate. Me kalimin e kohës, emocionet tuaja dhe si ndiheni mund të fillojnë të varen vetëm për fiksimin tuaj të shëndetshëm të ushqimit.
Simptomat e Orthorexia
Shenjat fizike të orthoreksisë ndryshojnë sipas personit dhe situatës. Por me kalimin e kohës, obsesioni juaj me ushqimet, kufizimet dhe rutinat do ta detyrojë trupin tuaj në gjendje të çekuilibrimit dhe kequshqyerjes. Ju mund të filloni të ndjeheni të lodhur ose më të dobët se normalja. Ju gjithashtu mund të humbni peshë, të ndjeheni të lodhur më shpesh, të ndjeheni të ftohtë dhe të merrni më shumë kohë për t’u rikuperuar nga sëmundjet dhe viruset e zakonshme.
E Mbetur i patrajtuar, Orthorexia mund të çojë në një mori problemesh të rënda fizike dhe psikologjike.
-Humbje peshe
-mosushqim ose kequshqyerje
-Vetëvlerësim i ulët, imazh negativ i trupit
– Ankthi i lartë ose Depresion
-Izolimi ose tërheqja sociale
-Fajtor ose vetë-dënim kur largoheni nga një dietë e “pastër” ose “e shëndetshme”
Këtu janë 5 mënyra se si mund të evidentoni nëse stili i jetës tuaj i shëndetshëm është shndërruar në orthorexia.
1. Ju gjykoni të tjerët për zakonet e tyre të ngrënies: Si pjesë e obsesionit tuaj për të ngrënë të shëndetshëm, mund të bëhet më e vështirë të shihni të tjerët në jetën tuaj që jetojnë ndryshe. Njerëzit me orthoreksi mund të fillojnë të gjykojnë familjen dhe miqtë për zakonet dhe mënyrën e jetesës së tyre. Ju madje mund të kufizoni situatat tuaja sociale, në mënyrë që të mos keni nevojë të jeni rreth ushqimit “të papastër” ose njerëzve që nuk ndajnë të njëjtat “rregulla” tuaj.
2. Ju jeni te “obsesionuar” per te arritur një mënyrë jetese “të shëndetshme”: Jo vetëm që filloni të shkurtoni ushqime ose praktikoni rregulla të caktuara dietike me orthoreksi, por mund të shkoni me tej për të përmbushur këto udhëzime që keni krijuar me veten tuaj. Ju mund të krijoni shqetësime joracionale mbi përgatitjen dhe pastrimin e ushqimit tuaj, si dhe teknika për përgatitjen e tij. Ju gjithashtu mund të kaloni kohë të gjërë në planifikimin, hulumtimin dhe përgatitjen e vaktit
3. Ju shmangni daljen jashtë për të ngrënë ose ngrënë ushqim të përgatitur nga të tjerët: Njerëzit me orthoreksi duhet të ndiejnë kontroll mbi dietat e tyre. Dhe nëse jeni të fiksuar me përbërës, ushqim dhe si përgatitet, mund të ndjeni një frikë të vërtetë nga humbja e kontrollit mbi dietën tuaj. Kjo mund të thotë që ju të filloni të refuzoni të hani ushqim të bërë ose përgatitur nga të tjerët, ose duke refuzuar të hani në një restorant.
4. Ju vëzhgoni mbi median sociale dhe pritjet jorealiste: Bota e sotme ju ofron një mori pritshmërish jorealiste. Pavarësisht nëse është pesha, imazhi i trupit ose mënyra e jetesës, është e lehtë ta krahasoni veten me miliona të tjerë. Ata me orthoreksi bëhen të fiksuar në këto pritshmëri të paraqitura përmes mediave sociale dhe shoqërisë së sotme. Sidoqoftë, ortoreksia nuk përcaktohet nga dëshira e një personi për të arritur një lloj të caktuar të trupit, por përkundrazi për të arritur një mënyrë jetese të caktuar “të shëndetshme
5. Ju përjetoni një cikël të mbrapshtë të ndjenjave: Me gjendjen e orthoreksisë, obsesioni me dietën tuaj fillon të kontrollojë emocionet tuaja. Por kjo krijon një çekuilibër dhe një cikël të mbrapshtë, ku mund të pësoni lëkundje humori, shpesh kalimi midis ndjenjave të turpit dhe vetëpërmbajtjes në ndjenjat e euforisë, në varësi të mënyrës se si po shkon “stili i jetës” tuaj. Sa më i dëshpëruar dhe i shqetësuar të ndjeheni, më larg në obsesionin tuaj mund të shkoni për të tërhequr më shumë ndjenja euforike.
Si mund ta trajtojme ORTHOREXINE
Ndërsa ortoreksia nuk njihet zyrtarisht nga Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Cregullimeve Mendore (DSM-5) si një sëmundje e të ngrënit, është një gjendje që kërkon shume kujdes dhe trajtim psikologjik. Eshte shume i i nevojshem evidentimi sa me i shpejte i ketij obsesioni ushqimor, dhe shume e rendesishme kerkimi i ndihmes, kontaktimi i menjehershem ne nje “Klinike Psikologjike” pra trajtimi me Psikolog.
Profesionistët e kujdesit te shëndetit mendor shpesh e trajtojnë gjendjen në mënyrë të ngjashme me anoreksinë. Në hapat vijues të trajtimit, personi me orthoreksi arrin të kuptojë faktorët psikologjikë që kanë bërë që ushqimi i shëndetshëm të kthehet një obsession per te. Kjo përfshin zbulimin e anktheve, çështjet me vetëvlerësimin dhe përsosmërine, dhe shumë probleme të tjera që personi me orthorexia është përpjekur ti menaxhojë vetëm përmes ushqimit Psikoterapia mund të ju ndihmojë të ndryshoni modelet e tyre të mendimit obsesiv rreth ushqimit dhe në të njëjtën kohë, të trajtoni çdo gjendje bashkëjetuese të shëndetit mendor, të tilla si, çrregullimet e panikut dhe çrregullimet e stresit dhe ankthit. Seancat e rregullta me terapistin tuaj do të lejojnë rivlerësimet dhe ndryshimet e planit të trajtimit, sipas nevojës. /Humanum/
