Për momentin, luftimet midis Izraelit dhe Iranit duket se janë të kufizuara vetëm brenda dy kombeve.
Por çfarë ndodh nëse thirrjet për qetësim të situatës bien në vesh të shurdhër? Po sikur luftimet të përshkallëzohen dhe të zgjerohen?
Ja disa nga skenarët e mundshëm, në rastet më të këqija :
Amerika përfshihet
Pavarësisht të gjitha mohimeve të ShBA-së, Irani beson qartë se forcat amerikane i kanë mbështetur dhe të paktën në heshtje sulmet e Izraelit.
Irani mund të godasë objektiva amerikane në të gjithë Lindjen e Mesme – siç janë kampet e forcave speciale në Irak, bazat ushtarake në Gjirin Persik dhe misionet diplomatike në rajon. Forcat përfaqësuese të Iranit – Hamasi dhe Hezbollahu – mund të jenë shumë të pakësuara, por milicitë mbështetëse të tij në Irak mbeten të armatosura dhe të paprekura.
ShBA-të kishin frikë se sulme të tilla ishin një mundësi dhe tërhoqën një pjesë të personelit. Në mesazhet e tyre publike, ShBA-të e kanë paralajmëruar Iranin me vendosmëri për pasojat e çdo sulmi ndaj objektivave amerikane.
Çfarë mund të ndodhte nëse një qytetar amerikan do të vritej, le të themi, në Tel Aviv apo diku tjetër?
Donald Trump mund të detyrohet të veprojë. Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, është akuzuar prej kohësh se dëshiron t’i përfshijë SHBA-të në ndihmën e tij për të mposhtur Iranin.
Analistët ushtarakë thonë se vetëm SHBA-të kanë bombarduesit dhe bombat që shkatërrojnë bunkerët që mund të depërtojnë në thellësitë e objekteve bërthamore iraniane, veçanërisht në atë të Fordout.
Trump u premtoi zgjedhësve të tij të MAGA-s se nuk do të fillonte asnjë të ashtuquajtur “luftë të përjetshme” në Lindjen e Mesme. Por po aq shumë republikanë mbështesin si qeverinë e Izraelit ashtu edhe pikëpamjen e saj se tani është koha për të kërkuar ndryshimin e regjimit në Teheran.
Por nëse Amerika do të bëhej një luftëtare aktive, kjo do të përfaqësonte një përshkallëzim të madh me një periudhë të gjatë dhe me pasoja potencialisht shkatërruese.
Vendet e Gjirit përfshihen
Nëse Irani nuk arrin të dëmtojë ushtrinë dhe objektivat e tjera të mbrojtura mirë të Izraelit, atëherë ai gjithmonë mund t’i drejtojë raketat e tij drejt objektivave më të buta në Gjirin Persik, veçanërisht vendeve që Irani beson se i kanë ndihmuar dhe i kanë mbështetur armiqtë e tij gjatë viteve.
Ka shumë objektiva energjie dhe infrastrukture në rajon. Kujtoni që Irani u akuzua për sulmin ndaj fushave të naftës të Arabisë Saudite në vitin 2019 dhe përfaqësuesit e tij Huthi goditën objektiva në Emiratet e Bashkuara Arabe në vitin 2022. Që atëherë ka pasur një lloj pajtimi midis Iranit dhe disa vendeve në rajon.
Por këto vende kanë baza ajrore amerikane. Disa gjithashtu – në mënyrë diskrete – ndihmuan në mbrojtjen e Izraelit nga sulmi raketor iranian vitin e kaluar.
Nëse Gjiri do të sulmohej, atëherë edhe ai mund të kërkonte që avionët luftarakë amerikanë të vinin në mbrojtje të tij, njësoj si ata të Izraelit.
Izraeli dështon në shkatërrimin e kapacitetit bërthamor të Iranit
Po sikur sulmi izraelit të dështojë? Po sikur objektet bërthamore të Iranit të jenë shumë të thella, shumë të mbrojtura mirë? Po sikur 400 kg uranium i pasuruar 60% – karburanti bërthamor që është vetëm një hap i vogël larg të qenit plotësisht i përshtatshëm për armë, i mjaftueshëm për rreth dhjetë bomba – të mos shkatërrohet?
Mendohet se mund të jetë fshehur thellë në miniera sekrete. Izraeli mund të ketë vrarë disa shkencëtarë bërthamorë, por asnjë bombë nuk mund ta shkatërrojë njohuritë dhe ekspertizën e Iranit.
Po sikur sulmi i Izraelit të bindë udhëheqjen e Iranit se e vetmja mënyrë për të penguar sulme të mëtejshme është të garojë për kapacitet bërthamor sa më shpejt të jetë e mundur?
Po sikur ata udhëheqës të rinj ushtarakë rreth tryezës të jenë më kokëfortë dhe më pak të kujdesshëm se paraardhësit e tyre të vdekur?
Të paktën, kjo mund ta detyrojë Izraelin të ndërmarrë sulme të mëtejshme, duke e lidhur potencialisht rajonin me një raund të vazhdueshëm sulmesh dhe kundërsulmesh. Izraelitët kanë një frazë brutale për këtë strategji; ata e quajnë “kositja e barit”.
Ka një tronditje ekonomike globale
Çmimi i naftës tashmë është rritur ndjeshëm. Po sikur Irani të përpiqej të mbyllte Ngushticën e Hormuzit, duke kufizuar më tej lëvizjen e naftës?
Shumë vende anembanë botës po vuajnë tashmë nga një krizë e kostos së jetesës. Një çmim në rritje i naftës do të shtonte inflacionin në një sistem ekonomik global që tashmë po shkatërrohet nën peshën e luftës së tarifave të Trump.
Dhe të mos harrojmë, i vetmi njeri që përfiton nga rritja e çmimeve të naftës është Presidenti Putin i Rusisë, i cili papritmas do të shihte miliarda dollarë të tjerë të derdheshin në arkën e Kremlinit për të paguar luftën e tij kundër Ukrainës.
Regjimi i Iranit bie, duke lënë një boshllëk
Po sikur Izraeli të arrinte qëllimin e tij afatgjatë për të detyruar rrëzimin e regjimit revolucionar islamik në Iran?
Netanyahu pretendon se qëllimi i tij kryesor është të shkatërrojë aftësinë bërthamore të Iranit. Por ai e bëri të qartë në deklaratën e tij të djeshme se qëllimi i tij më i gjerë përfshin ndryshimin e regjimit.
Ai i tha “popullit krenar të Iranit” se sulmi i tij po “hapte rrugën për të arritur lirinë tuaj” nga ajo që ai e quajti “regjimi i tyre i lig dhe shtypës”.
Ai e bëri të qartë në deklaratën e tij të djeshme se qëllimi i tij më i gjerë përfshin ndryshimin e regjimit. Rrëzimi i qeverisë së Iranit mund t’u pëlqejë disave në rajon, veçanërisht disa izraelitëve./ BBC
