Fjalët e para të një fëmije janë një gëzim i madh për prindërit, por ata shpesh mund të shqetësohen dhe prindërit pyesin veten nëse fëmija i tyre nuk flet mjaftueshëm, e krahasojnë atë me fëmijët e tjerë dhe pyesin veten pse ai nuk ka folur ende.
Praktika gojore është një parakusht për shqiptimin e saktë të tingujve.
Kur një logoped flet për praktikën gojore, ai nënkupton lëvizjen vullnetare të pjesëve të organeve të të folurit (buzët, nofullën, faqet, gjuhën, qiellzën e butë dhe të fortë).
Kur zhvillohet praktika gojore?
Zhvillimi intensiv i praktikës gojore ndodh gjatë vitit të parë të jetës, kur fëmija kryen një sërë aktivitetesh motorike gojore, si përtypja, thithja, gëlltitja, vokalizimi, llomotitje dhe shfaqja e fjalës së parë.
Secila prej këtyre aktiviteteve është e rëndësishme për ne, sepse përfaqëson një aftësi komplekse gojore që më vonë është e nevojshme për zhvillimin e duhur të të folurit dhe shfaqjen e fjalës së parë.
Thithja dhe përtypja janë disa nga veprimet e para motorike të kryera nga një fëmijë, të cilat mund të tregojnë vështirësi të mundshme në kryerjen e lëvizjeve të organeve të të folurit.
Në mënyrë që fëmija të thithë dhe përtypë në mënyrë adekuate, është e nevojshme që të ketë forcë në muskuj dhe në zgavrën e gojës (gjuhë, nofull, fytyrë dhe buzë). Prandaj është e rëndësishme t’i ofroni prezantoni fëmijës ushqim të ngurtë që ai të përtypë dhe kafshojë, si koret e bukës, mollën, biskotat… Kur rritet fëmija, ndërron edhe dieta e tij, kështu që në moshën dy vjeçare fëmija duhet të hajë ushqim me cilësi, fortësi, shije të ndryshme.
Pse është e rëndësishme të përmendim diçka që mund të duket logjike?
Është e logjikshme që fëmija të pasurojë dietën e tij ndërsa rritet, por për shkak të ritmit të shpejtë në të cilin jetojmë, ndonjëherë është më e lehtë t’i japim fëmijës ushqim pure dhe qull, edhe pas periudhës së parashikuar për këtë lloj të ushqyeri. Shpesh ndodh që një numër i madh fëmijësh hanë vetëm ushqime të lëngshme, refuzojnë të përtypin ose kafshojnë ushqimin, shpesh ngufaten ose vjellin, kanë rritje të pështymës për shkak të dobësisë së muskujve të rajonit orofacial, gjë që mund të ndikojë ndjeshëm në zhvillimin e duhur të të folurit.
Është e rëndësishme të dini se dëgjimi, të folurit dhe gjuha janë të lidhura pazgjidhshmërisht, kështu që dëmtimi i dëgjimit çon gjithmonë në dëmtim të të folurit.
Mjedisi familjar, faktori kryesor
Ndonjëherë ndodh që pavarësisht dëgjimit të ruajtur, zhvillimit të përgjithshëm të rregullt të fëmijës, aftësive të mira motorike të organeve të të folurit, fëmija vonohet në të folur. Jemi të vetëdijshëm se të folurit nuk do të zhvillohet vetvetiu, por duhet të stimulohet si nga stimujt e jashtëm ashtu edhe nga të brendshëm. Kur themi të merresh me një fëmijë, nënkuptojmë pikërisht atë, mjedisin në të cilin fëmija rritet. Mjedisi familjar është një mjedis stimulues që i përcjell fëmijës përmbajtje të reja nga bota e jashtme.
Fëmija rregullon përmbajtjet e reja të stimuluara nga përvoja në pjesën pasive të tij, në mënyrë që me kohë të kalojë në të folurit aktiv. Në këtë mënyrë krijohet fjalimi, d.m.th. komunikim verbal. Por nëse ai mjedis familjar nuk është stimulues për fëmijën në mënyrë adekuate, atëherë ka vonesë në zhvillimin e të folurit ose mungesë të të folurit.
Atëherë është e rëndësishme të kërkoni ndihmën e një eksperti, një logopedi. Pra, gjëja kryesore, si parakusht, me të cilin fillojmë çdo stimulim të të folurit, janë ushtrimet e praktikës me gojë.
Trajtimet e logopedit të drejtuara në mënyrë profesionale, puna e vazhdueshme, bashkëpunimi mes logopedëve dhe prindërve si dhe ekspertëve të tjerë, është themeli i ecurisë së zhvillimit të fëmijës.
Kjo është arsyeja pse, përveç gjithçkaje të përmendur më sipër, është e rëndësishme të kontaktoni me kohë logopedin, në mënyrë që përveç punës këshilluese për zgjidhjen e zakoneve të këqija të të folurit, të fillojë me një trajtim të vazhdueshëm që i përshtatet problemit të fëmijës suaj.
