Kanabisi është droga më e përdorur në Maqedoni, me 53 përqind të përdoruesve të kanabisit që pranojnë se kanë drejtuar makinën brenda katër orëve nga konsumimi, duke nxjerrë në pah një problem të rëndësishëm të sigurisë publike, tregon raporti i ri i Institutit t; Shëndetit Publik (IShP).
Uebi Evropian mbi hulumtimin e Drograve (EWSD) është një iniciativë kërkimore e koordinuar nga Agjencia e Bashkimit Evropian për Drogën, e kryer për herë të parë në të gjithë Evropën në vitin 2016. Deri më sot, studimi është kryer pesë herë, me studimin e fundit në vitin 2024 që mbulon mbi 30 vende të BE-së dhe jo-BE. Studimi mbledh të dhëna përmes një pyetësori online të hartuar për të arritur përdoruesit e drogës të moshës 18 vjeç e lart. Maqedonia mori pjesë në studim për herë të dytë në vitin 2024, pas përfshirjes së saj fillestare në vitin 2021.
Këtu janë disa nga rezultatet:
- Një total prej 862 të anketuarish e plotësuan studimin, me 53.3% që identifikoheshin si meshkuj dhe 45.6% si femra. Grupmoshat më të përfaqësuara ishin 35-44 vjeç (34%) dhe 25-34 vjeç (29.9%), ndërsa të rinjtë (18-24 vjeç, 17.6%) dhe të rriturit më të vjetër (45+, 18.2%) morën pjesë në numër më të vogël.
- Shumica e të anketuarve (56.9%) kishin përfunduar arsimin e lartë, ndërsa 41.3% kishin arsim të mesëm. Vetëm një pjesë e vogël kishte arsim fillor ose më pak.
- Sa i përket statusit të punësimit, 69.9% e të anketuarve ishin të punësuar me kohë të plotë, ndërsa pjesa tjetër ishin ose të papunë, duke studiuar ose duke punuar me kohë të pjesshme.
- Kanabisi ishte droga më e përdorur, me 32% të të anketuarve që raportuan përdorim në 12 muajt e fundit.
- Benzodiazepinat (diazepami), pa recetë, ishin substanca e dytë më e përdorur (25.9%), pasuar nga produktet CBD/me pak THC (24.9%) dhe kokaina (18.4%).
Substancat e tjera të raportuara përfshinin:
- Amfetaminë (10.7%), Ekstazi/MDMA (9.3%), Kërpudha magjike (6.6%), LSD (5.2%), Substanca të Reja Psikoaktive (NPS) (4.7%).
- Substanca të tjera si heroina, ketamina dhe metamfetamina u raportuan shumë rrallë (<3%).
- Përdorimi i shumë drogave ishte shumë i përhapur, me shumë të anketuar që konsumonin substanca të shumëfishta gjatë së njëjtës periudhë kohore, duke rritur rreziqet e mundshme shëndetësore.
- Kanabisi përdorej kryesisht për lehtësimin e stresit dhe relaksimin (68%), me motivime të tjera duke përfshirë socializimin (50%), përmirësimin e gjumit (50%) dhe menaxhimin e depresionit dhe ankthit (30%).
- Shumica e përdoruesve të kanabisit (91.7%) kishin konsumuar kanabis të paligjshëm, ndërsa 9.7% e morën atë ligjërisht në vendet ku përdorimi i kanabisit është i ligjshëm. Një numër i vogël (1.9%) raportuan se përdornin kanabis për qëllime mjekësore me recetë.
- Përdorimi i shumë drogave ishte i zakonshëm në mesin e përdoruesve të kanabisit, me përdorim të njëkohshëm të duhanit (50%), alkoolit (50%) dhe substancave të tjera si kokaina (12.6%) dhe amfetaminat (11.1%).
- Kanabisi përdorej më shpesh në shtëpi (72.7%), jashtë (50%) dhe në vende publike (30%), por edhe në festivale muzikore, klube, bare dhe madje edhe në punë ose shkollë.
- Kokainë kishin përdorur 18.4% e të gjithë të anketuarve, me shumicën e përdoruesve që raportuan se përdornin kokainë pluhur (91.4%), një përqindje më e vogël përdornin kokainë të fortë (4.9%) ose të dyja format (3.7%).
- Shumica e përdoruesve të kokainës raportuan se përdornin kokainë me alkool (92.1%) dhe duhan (68.4%), ndërsa disa përdorën gjithashtu marihuanë (35.5%), amfetaminë (11.8%) dhe ekstazë/MDMA (9.2%) në të njëjtat raste.
- Socializimi ishte arsyeja kryesore për përdorimin e kokainës (65.8%), pasuar nga droga/për argëtim (42.1%), kundërveprimi ndaj dehjes nga alkooli (34.2%) dhe përmirësimi i performancës seksuale (18.4%).
- Kokaina përdorej më shpesh në klube, bare (73.7%), në festivale muzikore (44.7%) dhe në shtëpi (65.8%).
- Ekstaza/MDMA përdorej nga 9.3% e të gjithë të anketuarve, kryesisht në formë tabletash (58.5%), ndërsa pjesa tjetër e përdorte atë si pluhur/kristale ose të dyja.
- Shumica konsumonin ekstazë në festivale muzikore (72.5%) dhe klube nate (52.5%), duke theksuar lidhjen e saj të fortë me jetën e natës dhe kulturën e festave.
- Motivimet kryesore për përdorimin e ekstazës ishin të drogoheshin (72.5%), të shoqëroheshin (50%) dhe të përmirësonin përvojat seksuale (27.5%).
- Amfetaminat përdorej nga 10.7% e të anketuarve, kryesisht për të qëndruar zgjuar dhe për të përmirësuar performancën (53.4%), pastaj për t’u droguar (37.9%) dhe për të zvogëluar efektet e alkoolit (31%).
- Vendi më i zakonshëm ku përdorej amfetamina ishte në mjedis shtëpiak (77.6%), si dhe në vendet e argëtimit si klubet dhe festivalet muzikore (55.2%).
- Pothuajse të gjithë përdoruesit e amfetaminës (96.6%) e konsumonin atë duke e thithur në hundë, dhe një përqindje e vogël e përdornin atë duke e gëlltitur.
- NPS-të ishin përdorur nga 4.7% e të anketuarve, ku NPS-të më të zakonshme ishin stimulues si katinonet sintetike (28.6%).
- Shumica e përdoruesve të NPS-ve i konsumonin drogat në shtëpi (62.5%), por një numër i konsiderueshëm i përdornin ato edhe në vende publike.
- Motivet për përdorimin e NPS-ve përfshinin përmirësimin e performancës (37.5%), kuriozitetin (25%) dhe lehtësimin e stresit (25%).
Raporti tregon se numri i personave që kërkuan ndihmë dhe u regjistruan për trajtim është i ulët dhe vetëm për disa lloje drogash (për shembull, 1.5% për përdorimin e kanabisit, 1.4% për përdorimin e heroinës, etj.) në 12 muajt e fundit, pavarësisht treguesve të rritjes së konsumit. Arsyet më të zakonshme për shmangien e trajtimit ishin frika nga stigma, pasojat ligjore dhe shqetësimet në lidhje me konfidencialitetin.
Sa i përket rekomandimeve, ISHP-ja apelon që tregjet vendase dhe të importuara të kanabisit duhet të monitorohen, pasi shumica e përdoruesve nuk ishin në dijeni të burimit ose cilësisë së kanabisit që po konsumonin. Të forcohet kontrolli mbi tregjet e drogës në internet dhe mediat sociale, duke marrë parasysh numrin në rritje të përdoruesve që i marrin substancat përmes platformave digjitale.
