Faturat e larta të energjisë elektrike po godasin kompanitë në Maqedoni. Kompanitë vendase ngadalë po e humbasin konkurrencën e tyre në tregjet e huaja, dhe po zvogëlohet edhe këtu, në Maqedoni. Nëse sublimohet, çfarë presin si ndihmë nga qeveria kompanitë nga industria ushqimore si “Vitaminka”, nga industria bazë, çimentoja “USJE”, dhe nga kompania e tekstilit A.D. “Modë”, kjo është si vijon. Së pari, subvencionimi i çmimit të energjisë elektrike, së dyti, lehtësim real ligjor për instalimin e shpejtë të fotovoltaikëve, më pas tarifat për mallrat e importuara që prodhohen me energji elektrike të subvencionuar, si dhe licencë për importin e karburantit alternativ dhe nxitje për ndërtimin e impianteve për përpunimin e mbeturinave në Maqedoni, shkruan portali Samo Prashaj, përcjell Nistori.
Nga këto katër masa, investimi në impiantet për përpunimin e mbetjeve dhe sigurimin e karburantit alternativ do të nënkuptonte ndihmë të konsiderueshme në një krizë energjetike. Sipas të dhënave që mund të merren nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, çdo vit në deponinë “Drisla” në Shkup kalbet 61 gigavat orë (GWh) energji elektrike. Ose, energji elektrike që do të plotësonte çdo vit nevojat e 20 mijë familjeve.
Për të qenë të qartë, në “Drisla”, që është i vetmi vendgrumbullim i mbetjeve legale në vend, hidhen pothuajse 180 mijë ton mbetje në vit. Prej tij mund të përdoreshin rreth 66 mijë ton, nga të cilat do të fitoheshin 35 mijë ton lëndë djegëse alternative. Nëse kjo lëndë djegëse përdoret në termocentrale, si në REK Manastir, do të mjaftonte të prodhoheshin 61 GWh energji elektrike ose 3.2 për qind e prodhimit të këtij termocentrali në vitin 2021.
Lënda djegëse alternative do të zëvendësonte 285.000 ton qymyr (linjit) që kushton mesatarisht 20 euro për ton nga minierat e REK Manastir (20 euro është një përzierje e çmimit nga minierat Suvodol dhe Brod – Gneotino, ndërsa linjiti nga miniera në hyrje të furrës ka një çmim prej 12 euro për ton, kurse nga tjetra çmimi varion nga 25 deri në 28 euro për ton, ose rreth 5,6 milionë euro, informacion që drejtori i ESM-së, Vasko Kovaçevski, bëri të ditur në konferencë për shtyp gjatë dhjetorit të vitit të kaluar.
Lënda djegëse alternative ka një vlerë kalorifike më të lartë se linjiti i përdorur në REK Manastir, që do të thotë se me djegien e një sasie më të vogël të lëndës djegëse alternative, do të arrihet efekti i njëjtë me djegien e linjitit.
Nëse kësaj përllogaritje i shtohet lënda djegëse alternative që mund të merret nga tre rajonet e tjera të vendit prej 41.411 tonësh ose e shprehur në energji elektrike 38 GWh, do të përftohej se karburanti alternativ vjetor i prodhuar në Maqedoni do të zëvendësonte 5.3 për qind ose gjysmë. milion ton qymyr. Në para, këto 500 mijë ton janë 10 milionë euro.
Nga Ministria e Mjedisit ka sqarime. E para është se aktualisht ka një ndalim ligjor për importin e lëndëve djegëse alternative dhe për ta ndryshuar këtë, duhet të kalojnë ndryshime në Kuvend. Deri më tani, asnjëra nga palët nuk e ka ngritur këtë si çështje. E dyta ka të bëjë me pyetjen nëse qymyri dhe nafta janë më të dëmshme se karburantet alternative, ata thonë se varet nga disa faktorë.
“Varet, nuk mund të bëhet një korrelacion i drejtpërdrejtë, varet edhe nga cilësia e qymyrit, por në radhë të parë varet nga furra në të cilën digjet lënda djegëse alternative (për shembull, nuk ka rrezik në furrat e çimentos), por ta përdorin atë në termocentrale, duhen investime shtesë që gazrat në dalje të plotësojnë përqendrimin maksimal të lejuar të gazeve të caktuara”, tha Ministria.
Ndryshe, sipas praktikave europiane, vendin e fundit në menaxhimin e mbeturinave e ka deponimi i tyre në deponi, ndërsa primare është përzgjedhja, riciklimi dhe përpunimi si lëndë djegëse alternative. Një nga shfrytëzuesit e këtij lloji të derivateve, Kombinati i Çimentos në Shkup “USJE”, thonë se me ndalimin e importit dhe mungesën e kapaciteteve vendore prodhuese, para së gjithash për shkak të mungesës së motivimit për investime dhe menaxhimit të dobët të mbeturinave, gjë që mund të shihet në faktin se në vend ekziston vetëm një deponi legale, “Drisla” e Shkupit, 54 deponi komunale jo standarde dhe mbi 1000 ilegale, pësojnë dëme ekonomike. Për shkak të rritjes së çmimit të energjisë elektrike dhe pamundësisë së përdorimit të lëndëve djegëse alternative, kostoja totale e prodhimit të çimentos në vitin 2022 është rritur me 83 për qind.
“Konkurrueshmëria e ‘USJE’-së, si në vend ashtu edhe në tregjet e rajonit, është ulur ndjeshëm, para së gjithash për faktin se vendet fqinje subvencionuan rritjen e çmimit të energjisë elektrike për nevojat e industrisë”, thonë nga fabrika e çimentos.
