Agjencitë policore në Bosnjë dhe Hercegovinë janë të pafuqishme për të zbatuar urdhër-arreste për udhëheqësit e Republika Srpska. Arrestimi mund të shkaktojë konflikte, por kjo ngre pyetjen e aftësisë së këtyre institucioneve.
“Unë besoj se agjencitë ende po bëjnë punën e tyre”, tha kreu i diplomacisë Elmedin Konakoviq.
Por vetëm pas pak ditësh u bë e qartë se jo vetëm që agjencitë policore nuk janë në gjendje të zbatojnë urdhrat e Gjykatës së BeH, por as shteti nuk ka më asnjë autoritet mbi Forcat e Armatosura të Bosnjë-Hercegovinës.
Ministri i Mbrojtjes, Zukan Helez lëshoi një urdhër për të ndaluar praninë e presidentit të RS, Milorad Dodik, kryetarit të Asamblesë Kombëtare të RS, Nenad Stevandiq dhe kryeministrit të entitetit Radovan Vishkoviq në festimin e përvjetorit të Regjimentit të Tretë të Këmbësorisë të Republikës Srpska, i cili ka qenë pjesë integrale e Forcave të Armatosura të BeH që nga viti 2006.
Por ata morën pjesë në ceremoninë në kazermat Kozara në Banja Luka më 12 maj.
“Çfarë lidhje ka ushtria me gjykatat dhe çfarë lidhje ka ushtria me prokurorët në sektorin civil? Nuk ka asgjë”, tha Dodik në festimin e përvjetorit, duke theksuar se ushtria ka mandatin e vet dhe se e di kush jep urdhëra dhe si.
Mbyllje sysh
“BeH është në një gjendje grushtshteti sepse nuk mund të zbatojë vendime në territorin e të gjithë shtetit”, thotë analisti politik nga Sarajeva, Enver Kazaz, duke vënë në dukje se problemi është se askush nuk dëshiron ta pranojë publikisht këtë.
Por se çdo problem pasues ndërton mbi atë ekzistues, gjë që vetëm sa e thellon krizën.
“Vetëm politikanët naivë që ruajnë status quo-në dhe shohin një mundësi për të mos ndërmarrë asnjë veprim serioz mund ta fshehin këtë të vërtetë”, thotë Kazaz, duke theksuar se edhe burokracia evropiane është e paaftë të shohë situatën reale në terren.
Kazaz shton se situata në kazermat e Kozarës tregon se Dodik ka nën kontroll të gjitha institucionet në territorin e Republikës Srpska.
“Shteti praktikisht funksionon në gjysmën e territorit të tij. Ndërsa në RS është pezulluar plotësisht”, thotë Kazaz, me të cilin pajtohen një numër i madh analistësh.
Ndërsa Banja Luka është e gëzuar me këtë gjendje, nga Sarajeva po vijnë akuza penale kundër atyre që mundësuan praninë e udhëheqjes së RS brenda Forcave të Armatosura të B-H, për të cilët Gjykata e BeH ka lëshuar një urdhër arresti për grusht shteti.
“Të gjithë ata që shkelën ligjin do të mbahen penalisht përgjegjës. Unë personalisht do të ngre akuza penale dhe do të hetoj gjithçka. Ky nuk është fundi”, është kategorik Helez.
Edhe pse kompetencat e Ministrisë së Mbrojtjes janë shumë të kufizuara, duke pasur parasysh se pjesa më e madhe e vendimmarrjes aktuale është në duart e Presidencës së BeH, e cila, për shkak të strukturës së saj mund të bllokojë çdo vendim, në këtë rast kompetencat janë në duart e Helezit.
Bazuar në Ligjin për Mbrojtjen dhe Ligjin për Forcat e Armatosura të BeH, Ministria e Mbrojtjes ka juridiksion mbi aksesin në objektet ushtarake, dhe zyrtarët janë të detyruar të veprojnë sipas urdhrave dhe vendimeve të ligjshme të Ministrisë.
Dekada pa ndryshime thelbësore
Zëvendëspresidenti i RS-së, Qamil Durakoviq, ka ngritur tashmë kallëzime penale në Prokurorinë e B-H kundër zëvendësministrit të Mbrojtjes, Aleksandar Goganoviq dhe Shefit të Shtabit të Përbashkët të Forcave të Armatosura të B-H-së, gjeneralit Gojko Knezheviq, për shpërdorim të detyrës dhe autoritetit zyrtar, moskryerje të detyrës zyrtare dhe lejim të të arratisurve për të hyrë në objektet ushtarake të Forcave të Armatosura të BeH.
Nëse BeH funksionon në të gjithë territorin e saj dhe nëse pritet një rishikim i sovranitetit në kushte të tilla është një çështje komplekse, thotë Mladen Bubonjiq.
“Formalisht sovran, në thelb i çrregullt, ndonjëherë krijohet përshtypja se shteti ekziston vetëm në letër. Disa duan që të jetë maksimalisht i decentralizuar, në nivelin e një strukture federale, të tjerë do të donin që të ishte i unifikuar, unitar. Kështu ka qenë për dekada dhe asgjë nuk po ndryshon në thelb”, thotë Bubonjiq.
Autoritetet e Brukselit paralajmërojnë për mospërmbushjen e kushteve në rrugën drejt BE-së.
BeH e vizitoi këto ditë presidenti i Këshillit Evropian, Antonio Costa.
Ai u takua me anëtarët e Presidencës së BeH dhe vizitoi forcat EUFOR si pjesë e misionit Altea.
Ai përsëriti se BE mbetet e përkushtuar ndaj të ardhmes evropiane të BeH.
Por ai gjithashtu paralajmëron: “Jam në Sarajevë për të përcjellë këtë mesazh të angazhimit të vazhdueshëm, por edhe shqetësimit për zhvillimet e fundit në Republikën Serbe. Retorika secesioniste dhe veprimet e drejtuara kundër integritetit territorial, sovranitetit dhe rendit kushtetues janë në kundërshtim me rrugën evropiane të Bosnjë-Hercegovinës”.
Reagimet kundërthënëse
Ai tha se BeH ka nevojë për miratimin e dy ligjeve në fushën e drejtësisë, emërimin e një kryenegociatori dhe miratimin e një agjende të reformave. Por të tre anëtarët e Presidencës së BeH interpretuan ndryshe mesazhet e tij.
Përfaqësuesja serbe Zheljka Cvijanoviq pohon se askush në RS nuk po sulmon integritetin territorial të BeH dhe se çdo reagim është pasojë e vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë Schmit.
Ndërsa anëtari boshnjak Denis Beqiroviq theksoi rrezikun e sulmit më të madh ndaj rendit kushtetues që vjen nga RS.
“Për herë të parë që nga viti 1995 ekziston një rrezik serioz i një konflikti të armatosur midis institucioneve shtetërore ligjore të BeH dhe elementeve në këtë entitet”, tha ai.
Ndërsa anëtari kroat Zhelko Komshiq falënderoi BE-në për mbështetjen e saj në kalimin e BeH nga faza e Dejtonit në atë të Brukselit. /DW/
