Ankesat për teknikën e bardhë, garancia dhe servisimi, faturat e larta të shërbimeve, prodhim i riparuar dhe jo i ri, “ushqimet bajate”, zbritje joshëse që kërkojnë pagesë të menjëhershme, lojë shpërblyese me rregulla të paqarta dhe reklama plot me shkronja të imta… janë një pjesë e problemeve të përditshme me të cilat përballen konsumatorët tek ne.
SFIDAT DHE PAKËNAQËSITË
Vitin e kaluar janë regjistruar 1620 konsultime, duke reflektuar pakënaqësitë dhe sfidat me të cilat përballen qytetarët në përditshmërinë e tyre. Sipas Shoqatës së Konsumatorëve, pjesa më e madhe e ankesave (659) kanë të bëjnë me probleme me garancitë dhe servisimin e produkteve, kryesisht me teknikë të bardhë dhe pajisje teknike. Konsumatorët shpesh detyrohen të presin periudha më të gjata për shërbimin ose përballen me shitësit që refuzojnë të përmbushin detyrimet ligjore. I lartë është numri i ankesave (245) edhe për këpucët, tekstile dhe elektroshtëpiaket të cilësisë së dobët, të cilat bëhen të papërdorshme në një kohë të shkurtër, pa mundësi kthimi apo ndërrimi. Gjithashtu, në 64 raste qytetarët kanë raportuar kohë të gjata të dorëzimit të mobiljeve dhe probleme me dorëzimin e mobiljeve të dëmtuara që shitësi nuk pranon t’i zëvendësojë.
Janë raportuar edhe 73 ankesa për vështirësi në kthimin e produkteve. Kjo tregon një problem sistematik me mosrespektimin e të drejtave të konsumatorëve nga bizneset. Për sa i përket shërbimeve, 309 ankesa kanë të bëjnë me shërbimet e telekomunikacionit, ku qytetarët shprehin pakënaqësi për cilësinë e internetit, programet televizive. Është i dukshëm edhe numri i ankesave për shërbimet publike, si rryma, ngrohja, grumbullimi i plehrave dhe transporti publik. Ndërprerjet e shpeshta të energjisë elektrike, grumbullimi i parregullt i mbeturinave dhe linjat e parregullta të autobusëve krijojnë probleme shtesë për qytetarët.
Pakënaqësi vërehet edhe në fushën e faturave të larta të energjisë elektrike dhe leximit të parregullt të njehsorëve, si dhe ndërprerjeve të shpeshta të energjisë elektrike gjatë periudhës së dimrit në zona të caktuara. Sa i përket energjisë termike, konsumatorët ankohen për probleme me ngrohjen e fikur, edhe pse sezoni i ngrohjes tashmë ka filluar, apo furnizimi i energjisë termike me ngrohje të reduktuar.
Sa i përket produkteve ushqimore (73), krahas vërejtjeve për cilësinë dhe produktet e gjetura me afat të skadencës, ankesat kanë të bëjnë edhe me çmime të ndryshme të paraqitura në rafte dhe në arkë, si dhe në gjetjen e çmimeve të larta për produktet ushqimore që janë pjesë e shportës ushqimore. Me fjalë tjera, për sa i përket fushave në të cilat konsumatorët ankohen, ankesat më të shumta janë për blerjen e produkteve. Në këtë kategori, numri më i madh i ankesave ka të bëjë me teknikës së bardhë (makina larëse/enë/tharëse, frigoriferë, soba), pajisjet teknike (laptopë, televizorë, celularë etj.), dhe produktet personale (këpucë, veshje etj). Të njëjtat produkte tregojnë mospërputhje menjëherë pas blerjes, që do të thotë se nuk mund të përdoren dhe shitësit nuk pranojnë t’i zëvendësojnë ose t’i kthejnë paratë e konsumatorit.
BLERJET NË INTERNET
Një numër i konsiderueshëm ankesash (506) kanë të bëjnë me blerjet në internet ose në internet nëpërmjet faqeve të internetit dhe shitësve legalë ose përmes shitjeve në rrjetet sociale. Këtu, konsumatorët problemin më të madh e kanë me shitjet dhe shitjet ilegale në Facebook përmes rrjeteve të tjera sociale, ku më së shpeshti mashtrohen dhe dëmtohen, sepse u dërgohen produkte me karakteristika të ndryshme nga ato të porositura, produkte me defekte apo produkte të papërdorshme. Konsumatorët që kanë denoncuar në këtë segment më së shpeshti ankohen për shitje të paligjshme online përmes rrjeteve sociale, ku janë mashtruar përmes reklamave mashtruese nga shitës të rremë që krijojnë profile në rrjetet sociale, duke mos qenë të regjistruar si persona juridikë. Në këto raste, problemet lindin kur konsumatorët blejnë produkte përmes profileve të tilla, veçanërisht kur shitës të tillë u dërgojnë një produkt të cilësisë së dobët, të dëmtuar ose të ndryshëm nga ai i porositur pa u lëshuar kupon/faturë fiskale, për këtë arsye konsumatorët nuk kanë mundësi të kthejnë apo shkëmbejnë produktet.
Për sa i përket blerjeve online, konsumatorët blejnë më shpesh veshje dhe këpucë, pasuar nga bizhuteritë, mobiljet, pajisjet e vogla shtëpiake dhe produktet me vlerë më të ulët.
Megjithëse Inspektorati Shtetëror i Tregut ka autoritetin për të kryer kontrolle dhe për të sanksionuar shkeljet e të drejtave të konsumatorëve, çështja e efektivitetit të tij mbetet e hapur. Qytetarët ankohen shpesh për procedura të ngadalta dhe reagim të pamjaftueshëm nga inspektorët. Organizata e Konsumatorëve bashkëpunon me inspektoratin, por thekson se është e nevojshme të forcohet aktiviteti i tyre dhe të përshpejtohet zgjidhja e ankesave. Sfida kryesore mbetet zbatimi konsekuent i rregulloreve ligjore. Edhe pse legjislacioni është në masë të madhe në përputhje me standardet evropiane, zbatimi i tij mbetet problematik. Duhen përpjekje më të mëdha për të edukuar konsumatorët për të drejtat e tyre, por edhe tregtarët për detyrimet e tyre. Organizata e Konsumatorëve thekson se pa mbështetje të shtuar financiare, organizatat që punojnë në mbrojtjen e konsumatorëve do të mbeten me mundësi të kufizuara për të vepruar.
EDHE EVROPA ME TELASHE
Nga ana tjetër edhe Evropa ka problemet dhe sfidat e saja me mbrojtjen e konsumatorit si një materie që ndryshon në mënyrë dinamike dhe kërkon përshtatje të reja. Megjithëse shumica e konsumatorëve në BE besojnë se të drejtat e tyre mbrohen, hulumtimet tregojnë se mashtrimi, rënia e cilësisë së produktit dhe rritja e rreziqeve digjitale janë sfida gjithnjë e më të pranishme kur bëhet fjalë për blerjet. Të dhënat tregojnë se më shumë se dy të tretat e konsumatorëve besojnë në sigurinë e produkteve që blejnë, ndërsa 70 për qind besojnë se shitësit me pakicë respektojnë të drejtat e tyre. Megjithatë, pavarësisht treguesve pozitivë, blerjet në internet mbartin rreziqe në rritje – nga mashtrimet dhe komentet e rreme deri te reklamat mashtruese.
Edhe pse norma e inflacionit është ngadalësuar, 38 për qind e qytetarëve të BE-së janë ende të shqetësuar se nuk do të jenë në gjendje të paguajnë rregullisht faturat e tyre, ndërsa 35 për qind frikësohen se nuk do të jenë në gjendje të përballojnë ushqimet e tyre të preferuara. Përveç kësaj, konsumatorët janë gjithnjë e më të vetëdijshëm për truket e marketingut të shitësve me pakicë – 74 për qind kanë vërejtur një ulje të sasisë së produkteve në pako duke ruajtur të njëjtin çmim, ndërsa 52 për qind kanë vërejtur një rënie të cilësisë së mallrave pa ulje përkatëse të çmimit.
Për t’iu përgjigjur këtyre sfidave, Komisioni Evropian ka miratuar një sërë masash për të forcuar mbrojtjen e konsumatorëve. Rregullorja e Përgjithshme e Sigurisë së Produkteve sjell rregulla më të rrepta për produktet e disponueshme në treg, qofshin të blera online ose në dyqane fizike. Gjithashtu, është miratuar paketa E-Commerce, e cila rregullon shitjen e mallrave jashtë BE-së, ndërkohë që po përgatitet Akti i Drejtësisë Digjitale për të luftuar praktikat e dëmshme digjitale. Rregullat e reja që hyjnë në fuqi në vitin 2026, si Direktiva për të Drejtën për Riparim dhe Direktiva për Fuqizimin e Konsumatorëve për Tranzicionin e Gjelbër, do të mundësojnë riparime më të lehta të produkteve, përdorim më të gjatë të tyre dhe informacion më transparent për qëndrueshmërinë dhe riciklimin e tyre. /Koha/
