Në përfundim të samitit BE – Ballkani Perëndimor në Tiranë, të gjithë liderët pjesëmarrës kanë firmosur një deklaratë të përbashkët ku dakordësohen për të bashkëpunuar në disa çështje.
Në deklaratën përfundimtare, liderët adresuan një sërë çështjesh në të cilat duhet punuar unison, ndërsa konfirmuan mbështetjen për Shqipërinë në rrugën e integrimit.
Deklarata nis me përfundimin se përshkallëzimi i luftës së Rusisë kundër Ukrainës po vë në rrezik paqen dhe sigurinë evropiane e globale, ndaj nënvizon rëndësinë e partneritetit midis BE-së dhe Ballkanit Perëndimor.
Njëkohësisht BE-ja ripohon angazhimin e saj të plotë ndaj perspektivës së anëtarësimit të Ballkanit Perëndimor dhe bën thirrje për përshpejtimin e procesit të anëtarësimit, teksa po ashtu thotë se rajoni duhet të vijojë me zbatimin e reformave sidomos në luftën kundër korrupsionit dhe në drejtimin e një qeverisjeje të mirë, media të pavarur dhe liri shprehjeje.
Deklarata gjithashtu thekson se blloku mbështet përpjekjet e Përfaqësuesit të Lartë të BE-së dhe të Përfaqësuesit Special të saj për Dialogun ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit dhe për çështjet e tjera rajonale të Ballkanit Perëndimor dhe presin progres konkret nga të dy Palët drejt një marrëveshjeje të plotë dhe ligjërisht detyruese për normalizimin e marrëdhënieve. Një përfundim tjetër i rëndësishëm është edhe paketa e re e BE-së e Mbështetjes për Energjinë, me një vlerë prej 1 miliardë euro në grante të cilat mund të sjellin 2,5 miliardë euro në investime. BE thotë se kjo paketë do të ndihmojë Ballkanin Perëndimor të zbutë ndikimin e krizës energjetike .
Sa i përket çështjes së emigrantëve, në deklaratë thuhet se kjo temë mbetet sfidë dhe përgjegjësi e përbashkët,. Prandaj BE-ja ka miratuar një program të ri për forcimin e menaxhimit të kufirit me vlerë 40 milionë euro dhe po përgatit një program të dytë për rritjen e kapaciteteve për luftën kundër kontrabandimit të migrantëve dhe trafikimit të qenieve njerëzore, me vlerë 30 milionë euro. Liderët kanë diskutuar edhe rritjen e sigurisë kibernetike, duke marrë parasysh sulmin që i është bërë Shqipërisë. BE-ja thotë se është e gatshme të rritë mbështetjen e saj në Ballkanin Perëndimor dhe të intensifikojë bashkëpunimin në nivel rajonal dhe me partnerët ndërkombëtarë. Si arritje në fushën digjitale, be përshëndet marrëveshjen për uljen e tarifave të Roaming.
Deklarata e plotë:
Ne, udhëheqësit e Bashkimit Evropian (BE) dhe të Shteteve të tij Anëtare, në konsultim me
udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor dhe në prani të palëve të interesuara rajonale dhe
ndërkombëtare, sot mbajtëm këtë Samit për herë të parë në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe
dolëm në përfundimet e mëposhtme:
1. Përshkallëzimi i luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës po vë në rrezik paqen dhe
sigurinë evropiane dhe globale dhe nënvizon rëndësinë e partneritetit strategjik midis BE-së
dhe rajonit të Ballkanit Perëndimor.
2. BE-ja ripohon angazhimin e saj të plotë dhe të qartë ndaj perspektivës së anëtarësimit të
Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian dhe bën thirrje për përshpejtimin e
procesit të anëtarësimit, duke u bazuar te reformat e besueshme të Partnerëve, te
kushtëzimet e drejta dhe të rrepta dhe te parimi i meritës së secilit, gjë që është në interesin
tonë të përbashkët. BE-ja përshëndet progresin e bërë nga partnerët e Ballkanit Perëndimor në
rrugëtimin përkatës drejt BE-së që nga Samiti BE-Ballkani Perëndimor në Brdo, në tetor
2021. Në veçanti, BE-ja përshëndet mbajtjen e Konferencave të para Ndërqeveritare me
Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.
3. BE-ja përshëndet vendosmërinë e partnerëve të Ballkanit Perëndimor për të mbështetur
vlerat dhe parimet thelbësore evropiane, në pajtim me të drejtën ndërkombëtare. BE-ja
përshëndet gjithashtu angazhimin e përsëritur të partnerëve të Ballkanit Perëndimor për t’u
dhënë përparësi demokracisë, të drejtave dhe vlerave themelore dhe sundimit të ligjit, duke
përfshirë ndarjen e pushteteve. Bashkimi Evropian nënvizon nevojën për përpjekje të
qëndrueshme në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, për rritjen e mbështetjes
për qeverisjen e mirë, për të drejtat e njeriut, barazinë gjinore dhe për të drejtat e personave që
u përkasin pakicave. Besueshmëria e këtyre angazhimeve varet nga zbatimi kuptimplotë i
reformave të nevojshme dhe nga ndërtimi i një historiku të qëndrueshëm i mbështetur në
komunikimin publik të qartë dhe konsekuent në interes të popullit të tyre. Një shoqëri civile e
fuqizuar dhe mediet e pavarura dhe pluraliste, në respekt të plotë të lirisë së shprehjes, janë
përbërësit vendimtarë të çdo sistemi demokratik dhe ne përshëndetim dhe mbështetim rolin që
ato luajnë në Ballkanin Perëndimor.
4. Qëndrimi së bashku me BE-në është një shenjë e qartë e orientimit strategjik të partnerëve,
tani më shumë se kurrë, teksa Rusia përshkallëzon luftën e saj të agresionit kundër
Ukrainës. Një vizion i përbashkët për të ardhmen përfshin përgjegjësi reciproke dhe vlera të
përbashkëta. Ndërsa thellojmë bashkëpunimin tonë me Partnerët, ne i nxitim ata të bëjnë
progres të shpejtë dhe të qëndrueshëm drejt përafrimit të plotë me Politikën e Përbashkët të
Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së (PPJS) dhe të veprojnë në përputhje me të, duke
përfshirë edhe me masat kufizuese të BE-së. Ne përgëzojmë ata Partnerë të Ballkanit
Perëndimor që po e tregojnë tashmë angazhimin e tyre strategjik në këtë aspekt duke u
përafruar plotësisht me PPJS-në e BE-së dhe inkurajojmë ata që nuk e kanë bërë ende të
ndjekin shembullin e tyre.
5. BE-ja mbetet partneri më i afërt, investitori kryesor si dhe partneri tregtar dhe donatori
parësor i rajonit. Shkalla dhe diapazoni i jashtëzakonshëm i kësaj mbështetjeje duhet të
bëhen më të dukshme dhe të pasqyrohen në mënyrë dinamike nga Partnerët në debatin dhe
komunikimin e tyre publik, në mënyrë që qytetarët të munden të vlerësojnë përfitimet
konkrete të partneritetit me BE-në.
6. Duke u mbështetur në metodologjinë e rishikuar, Këshilli Evropian ka ftuar Komisionin,
Përfaqësuesin e Lartë dhe Këshillin të çojnë përpara integrimin gradual të rajonit tashmë
gjatë vetë procesit të zgjerimit në një mënyrë të kthyeshme dhe të bazuar te meritat.
7. BE-ja rikujton rëndësinë e vazhdimit të reformave, si për të mirën e qytetarëve ashtu edhe
si bazë për mbështetjen e vazhdueshme të BE-së, veçanërisht në fushën e sundimit të ligjit,
dhe në veçanti të atyre reformave që lidhen me pavarësinë dhe funksionimin e gjyqësorit dhe
luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.
8. BE-ja vazhdon të mbështetë plotësisht angazhimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor për
bashkëpunimin rajonal përfshirës dhe forcimin e marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë
edhe me Shtetet Anëtare të BE-së. Vazhdon të jetë i rëndësishëm zbatimi në mirëbesim dhe
me rezultate të prekshme i marrëveshjeve dypalëshe, ku përfshihen Marrëveshja e Prespës me
Greqinë dhe Traktati për Marrëdhëniet e Fqinjësisë së Mirë me Bullgarinë. Kërkohen ende
përpjekje të mëtejshme vendimtare për të nxitur pajtimin dhe stabilitetin rajonal si dhe për të
gjetur dhe zbatuar zgjidhje përfundimtare, përfshirëse dhe detyruese për mosmarrëveshjet
dypalëshe dhe rajonale midis partnerëve dhe për çështjet që i kanë rrënjët në trashëgiminë e
së shkuarës, në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe parimet e vendosura, përfshirë
këtu edhe Marrëveshjen për Çështjet e Trashëgimisë dhe rastet e mbetura të personave të
zhdukur dhe çështjet e krimeve të luftës. BE-ja u bën gjithashtu thirrje partnerëve të
garantojnë të drejtat dhe trajtimin e barabartë të personave që u përkasin pakicave.
9. Ne vazhdojmë të mbështetim plotësisht përpjekjet e Përfaqësuesit të Lartë të BE-së dhe të
Përfaqësuesit Special të BE-së për Dialogun ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit dhe për
çështjet e tjera rajonale të Ballkanit Perëndimor dhe presim progres konkret nga të dy Palët
drejt një marrëveshjeje të plotë dhe ligjërisht detyruese për normalizimin e marrëdhënieve
ndërmjet tyre. Kjo është kritike për stabilitetin dhe zhvillimin e të gjithë rajonit dhe për të
siguruar se Palët munden të vazhdojnë rrugëtimet evropiane përkatëse. Ne përsëritim
pritmërinë tonë të fortë që të gjitha marrëveshjet e mëparshme të respektohen plotësisht dhe të zbatohen pa vonesë. Ne i nxitim të dy Palët të angazhohen në mënyrë konstruktive për të
zgjidhur të gjitha mosmarrëveshjet dypalëshe dhe mos marrin veprime të njëanshme dhe/ose
provokuese që mund të shkaktojnë tensione dhe dhunë dhe retorikë që nuk shpie drejt
Dialogut. Ne u kujtojmë të dy Palëve përgjegjësinë e tyre të përbashkët për të siguruar paqen
dhe stabilitetin.
10. Ne përshëndetim takimin e parë të suksesshëm të Komunitetit Politik Evropian, i cili u
mbajt më 6 tetor 2022 në Pragë. Takimi ofroi një platformë për koordinim politik dhe një
mundësi për shkëmbime të thelluara për çështje urgjente që kanë të bëjnë me të gjithë
kontinentin. Presim me padurim takimin tjetër që do të mbahet në Republikën e Moldavisë në
gjysmën e parë të vitit 2023.
Trajtimi i përbashkët i ndikimit negativ të luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës dhe
ndërtimi i një themeli të fortë ekonomik për të ardhmen
11. Rusia është përgjegjësja e vetme për krizën aktuale energjetike dhe ekonomike. BE-ja do
të vazhdojë mbështetjen e saj për partnerët e Ballkanit Perëndimor në trajtimin e pasojave
negative në ekonomitë dhe shoqëritë e tyre.
12. Paketa e re e BE-së e Mbështetjes për Energjinë, me një vlerë prej 1 miliardë euro në
grante të cilat mund të sjellin 2,5 miliardë euro në investime, do të ndihmojë Ballkanin
Perëndimor të zbutë ndikimin e krizës energjetike dhe të përshpejtojë tranzicionin energjetik
në rajon. Paketa financohet nëpërmjet Instrumentit të Asistencës së Para-Anëtarësimit (IPA)
dhe përmban masa të menjëhershme, afatshkurtra dhe afatmesme për t’u dhënë ndihmë
qytetarëve dhe bizneseve në Ballkanin Perëndimor. 500 milionë euro në formë grantesh do të
shkojnë për mbështetjen e menjëhershme të familjeve të cenueshme dhe ndërmarrjeve të
mesme dhe të vogla (SME). 500 milionë euro të tjera në grante do t’i kushtohen investimeve
në mbështetje të tranzicionit energjetik dhe pavarësisë energjetike, për të financuar
përmirësimet në infrastrukturën e gazit dhe elektricitetit dhe në interkonektorët ku përfshihet
GNL-ja, si dhe projektet e reja për energjinë e përtëritshme, masat për eficiencën energjetike,
përmirësimet në sistemet e transmetimit të energjisë, ngrohjen qendrore urbane dhe skemat
për të përmirësuar eficiencën energjetike të apartamenteve në ndërtesat e vjetra.
13. Ne kujtojmë vendimin tonë për të hapur blerjet e përbashkëta të gazit, GNL-së dhe
hidrogjenit për Ballkanin Perëndimor, bëjmë thirrje për vënien e shpejtë në funksion të kësaj
platforme dhe inkurajojmë partnerët që ta përdorin këtë mundësi. Plani REPower i BE-së do
të ndihmojë për të ulur varësinë e BE-së dhe Ballkanit Perëndimor nga gazi rus. Nëpërmjet
Komunitetit të Energjisë, BE-ja po hap tregun e saj të energjisë elektrike për Ballkanin
Perëndimor, edhe në sektorin e energjive së rinovueshme, duke iu nënshtruar reformave
rregullatore.
14. Zbatimi i vazhdueshëm i Planit Ekonomik dhe të Investimit (PEI) dhe i Agjendave të
Gjelbra dhe Digjitale për Ballkanin Perëndimor do të ndihmojë në forcimin e ekonomisë
dhe qëndrueshmërisë së rajonit, duke përfshirë edhe mbështetjen e mëtejshme për
lidhshmërinë, tranzicionin e energjisë dhe diversifikimin e furnizimeve me energji. PEI-ja
parashikon një paketë ambicioze investimi, duke mobilizuar afërsisht 30 miliardë euro për
rajonin, të përbëra nga 9 miliardë euro financim me grante nga IPA III dhe deri në 20 miliardë
euro në investime, të mobilizuara nga Instrumenti i ri i Garancisë së Ballkanit Perëndimor. Në
kuadrin e Planit, në gjysmën e parë të vitit 2022 u miratua zbatimi i një totali prej 1,4 miliardë
euro në grante investimi nën Kuadrin e Investimeve të Ballkanit Perëndimor (KIBP) për të
financuar 28 projekte parësore investimi me një vlerë totale prej 4,5 miliardë euro. Sapo është
miratuar një paketë e re me 400 milionë euro në grante nga BE-ja me vlerë investimi prej 1,2
miliardë euro, për të financuar 12 projekte investimesh, ndërkohë që projektet e miratuara po
hyjnë në fazën e zbatimit. Gjatë vitit të kaluar, puna vazhdoi në të gjitha projektet e
investimeve të lidhshmërisë të miratuara nën agjendën e lidhshmërisë, me disa projekte që po
i afrohen përfundimit, në veçanti korridori hekurudhor Orient-Lindje-Mesdhe, Korridori
rrugor Vc dhe dy urat ndërkufitare, Svilaj dhe Gradiška. Në këtë kontekst, partnerët e
Ballkanit Perëndimor duhet gjithashtu të rritin sundimin e ligjit dhe të ndërmarrin me
vendosmëri reformat ekonomike dhe shoqërore, duke përfshirë edhe ato që janë të
parashikuara në Programet e tyre të Reformave Ekonomike dhe në përfundimet e përbashkëta
për dialogun ekonomik dhe financiar.
15. Përveç kësaj, BE-ja është e gatshme të mbështetë udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor në
përmbushjen e angazhimit të tyre për të zbatuar plotësisht Agjendën e Gjelbër për rajonin,
ku përfshihen angazhimet e tyre në fushën e klimës në kuadrin e Marrëveshjes së Parisit, si
një shtytës kryesor për tranzicionin drejt ekonomive moderne, neutrale ndaj klimës dhe
rezistente ndaj klimës dhe me efikasitet të burimeve, gjë që synon të çlirojë potencialin e
ekonomisë qarkulluese, të luftojë ndotjen, të përmirësojë menaxhimin e mbetjeve dhe të
përshpejtojë tranzicionin drejt energjisë së gjelbër në rajon. BE-ja do të vazhdojë gjithashtu të
mbështetë rajonin në zhvillimin e politikës së çmimit të karbonit në kontekstin e Mekanizmit
të BE-së për Rregullimin e Kufirit të Karbonit (CBAM), ku përfshihet asistenca teknike dhe
financiare. Projekti “EU 4 Green” është instrument i rëndësishëm për të ndihmuar partnerët në
përpjekjet e tyre zbatuese.
16. Që nga fillimi, partnerët e Ballkanit Perëndimor janë përfshirë gjithashtu në Mekanizmin
Evropian të Përgatitjes dhe Reagimit ndaj Krizave të Sigurisë Ushqimore për të
përmirësuar sigurinë ushqimore. BE-ja do të vazhdojë mbështetjen e saj për sektorin e
bujqësisë , përkatësisht në kuadrin e IPA III dhe të Instrumentit të Asistencës së ParaAnëtarësimit për Zhvillimin Rural (IPARD III). Për këtë të fundit, në fillim të këtij viti u
miratua kontributi i BE-së prej 560 milionë euro për periudhën e ardhshme shtatë vjeçare.
Intensifikimi i angazhimit politik dhe të politikave
17. BE-ja dhe Ballkani Perëndimor janë të vendosur të përshpejtojnë dhe thellojnë angazhimin
tonë politik dhe të politikave, duke përfshirë ndër të tjera mbajtjen e Samiteve të rregullta
BE-Ballkani Perëndimor, pjesëmarrjen e Partnerëve të Ballkanit Perëndimor në veprimtaritë
dhe takimet e nivelit të lartë të BE-së dhe dialogët e rregullt në kuadrin e PPJS-së. Partnerët e
Ballkanit Perëndimor janë ftuar tashmë të japin mendime në mbledhjet e Këshillit të Punëve
të Jashtme dhe më pas të marrin një përmbledhje nga Shërbimi i Veprimit të Jashtëm
Evropian. Ky angazhim i rritur pasqyron përkushtimin e BE-së për rajonin.
18. BE-ja do të thellojë më tej bashkëpunimin ndërsektorial me Ballkanin Perëndimor në
fusha me interes të përbashkët si drejtësia dhe punët e brendshme, ekonomia dhe tregu i
brendshëm i BE-së, energjia, transporti dhe politika digjitale, mbrojtja civile, shëndetësia,
politikat sociale, arsimi dhe kërkimi dhe inovacioni si dhe politika e jashtme, siguria dhe
mbrojtja, duke përfshirë trajtimin e kërcënimeve kibernetike dhe kërcënimet e tjera hibride
dhe kundër-terrorizmin.
19. BE-ja dhe Ballkani Perëndimor kujtojnë angazhimin e përbashkët në shtimin e përpjekjeve
për të rritur integrimin e Ballkanit Perëndimor me Tregun e brendshëm të BE-së. Tregu i
Përbashkët Rajonal (TPR) i Ballkanit Perëndimor duhet të shërbejë si pikëmbështetjeje për
këtë integrim. BE-ja përgëzon marrëveshjet e fundit të partnerëve për lëvizjen e lirë dhe
njohjen e letërnjoftimeve për të gjithë qytetarët e rajonit si dhe për njohjen reciproke të
diplomave universitare dhe kualifikimeve profesionale brenda rajonit. Këto marrëveshje
janë etapa të rëndësishme në përmbushjen e angazhimit të partnerëve për të krijuar një Treg të
Përbashkët Rajonal. BE-ja inkurajon partnerët e Ballkanit Perëndimor të ratifikojnë me
shpejtësi këto marrëveshje në mënyrë që qytetarët të mund të përfitojnë prej tyre sa më shpejt
të jetë e mundur. Nevojiten përpjekje të mëtejshme vendimtare nga të gjithë udhëheqësit e
Ballkanit Perëndimor në mënyrë që Tregu i Përbashkët Rajonal të bëhet realitet, sidomos sa i
takon miratimit të një numri vendimesh për nismat që lidhen me tregtinë, për të cilat tashmë
është rënë dakord në nivel teknik në kontekstin e Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Evropës
Qendrore (CEFTA). Ky bashkëpunim rajonal përfshirës i bazuar në rregullat dhe standardet e
BE-së do të stimulonte gjithashtu tregtinë ndër-rajonale dhe do të tërhiqte investimet.
20. BE-ja përshëndet punën e të gjitha ekonomive të Ballkanit Perëndimor drejt modernizimit të sistemeve të tyre të pagesave për t’i sjellë ata më afër standardeve të BE-së dhe për
plotësimin e kushteve për integrimin në Zonën e Vetme të Pagesave në Euro.
21. BE-ja përshëndet gjithashtu angazhimin e Partnerëve për të vazhduar punën e tyre për
zbatimin e agjendës së Ballkanit Perëndimor për inovacionin, kërkimin, arsimin, kulturën,
rininë dhe sportet dhe tashmë po i bashkon gradualisht Partnerët me programet e BE-së si
Erasmus+, Korpusi Evropian i Solidaritetit dhe Nisma e Universiteteve Evropiane me
synimin për të krijuar mundësi të mëtejshme për të rinjtë. Nisma e Universiteteve Evropiane
hap mundësinë që institucionet e arsimit të lartë në Ballkanin Perëndimor të marrin pjesë në
aleanca ambicioze ndërkombëtare dhe të zhvillojnë bashkëpunim afatgjatë strukturor dhe
strategjik. Garancia për Rininë e vënë në veprim në Ballkanin Perëndimor do të kontribuojë
në uljen e rrjedhjes së trurit që po përjeton rajoni.
22. Në fushën digjitale, duke u mbështetur në zbatimin e suksesshëm të Marrëveshjes së
Udhërrëfyesit Rajonal “Roam like at Home” që prej korrikut 2021, për eliminimin e kostove
të roaming-ut brenda rajonit, ne përshëndetim deklaratën e përbashkët të sotme të
operatorëve të telekomunikacionit të BE-së dhe Ballkanit Perëndimor e cila që do të bëjë të
mundur uljen e parë të kostove të roaming-ut midis BE-së dhe Ballkanit Perëndimor në
vitin 2023, me synimin për t’i hequr ato plotësisht më pas. Është gjithashtu për t’u
përgëzuar që Partnerët kanë nënshkruar Deklaratën për të Ardhmen e Internetit dhe janë
plotësisht të asociuar me punën e Organit të Rregullatorëve Evropianë për Komunikimet
Elektronike.
23. Ne përshëndesim gjithashtu progresin në zbatimin e Korsive të Gjelbra BE-Ballkani
Perëndimor dhe bëjmë thirrje për zbatimin e tyre në të gjithë kufijtë përkatës, duke
respektuar ndërkaq acquis-në dhe procedurat e BE-së. Përveç kësaj ne përshëndetim ngritjen e
nismës “Korsitë Blu” që do të përmirësojë lidhjet tregtare midis porteve të Adriatikut. Këto
nisma kontribuojnë në menaxhimin më të mirë të kufijve, uljen e kohës së pritjes për
pasagjerët dhe mallrat dhe për rrjedhojë mbështetin aktivitetin ekonomik. Ato janë një
demonstrim tejet publik se çfarë mund të sjellë bashkëpunimi midis Ballkanit Perëndimor dhe
BE-së dhe Shteteve të tij Anëtare.
Përforcimi i sigurisë dhe ndërtimi i qëndresës ndaj ndërhyrjeve të huaja
24. BE-ja dhe Ballkani Perëndimor kanë të përbashkëta një numër sfidash të sigurisë që
kërkojnë veprime të bashkërenduara, të cilat janë bërë edhe më të rëndësishme në kontekstin e
luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. BE-ja dhe Ballkani Perëndimor janë të
vendosur të forcojnë më tej bashkëpunimin për çështjet thelbësore të sigurisë dhe
mbrojtjes, edhe në nivel operacional. Në këtë drejtim, ne mirëpresim faktin që Partnerët
kanë dëshmuar përkushtimin e tyre ndaj Politikës së Përbashkët të Sigurisë dhe Mbrojtjes
(PPSM), duke kontribuar në misionet dhe operacionet e BE-së për menaxhimin e krizave.
BE-ja do të vazhdojë të punojë së bashku me rajonin për të zhvilluar më tej aftësitë dhe
kapacitetet mbrojtëse të tij, edhe nëpërmjet Instrumentit Evropian të Paqes. BE-ja
përshëndet angazhimin e vazhdueshëm të partnerëve për zhvillimin e instrumenteve efektive
për bashkëpunimin brenda Ballkanit Perëndimor në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes.
BE-ja do të rritë më tej angazhimin e saj edhe në fusha të tilla si hapësira dhe lëvizshmëria
ushtarake.
25. BE-ja dhe Ballkani Perëndimor janë të angazhuar të luftojnë manipulimin dhe ndërhyrjen e
informacionit të huaj, duke përfshirë dezinformimin si dhe kërcënime të tjera hibride që janë
të pranishme në shoqëritë e Ballkanit Perëndimor dhe synojnë të minojnë stabilitetin e rajonit,
proceset demokratike dhe perspektivën e tij evropiane. Në këtë pikëpamje, ne do të forcojmë
më tej bashkëpunimin tonë për të ngritur qëndresën, duke rritur gjithashtu profesionalizmin
dhe edukimin e medieve dhe duke rritur ndikimin e komunikimit tonë strategjik rreth
marrëdhënieve BE – Ballkani Perëndimor dhe procesit të zgjerimit në veçanti.
26. Duke qenë se kërcënimet kibernetike nuk njohin kufij, ne do të punojmë së bashku për të
rritur sigurinë tonë kolektive kibernetike. Sulmet e fundit kibernetike në shkallë të gjerë
tregojnë nevojën për angazhim të zgjeruar, duke u mbështetur në programet ekzistuese dhe në
bashkëpunimin me Agjencinë e BE-së për Sigurinë Kibernetike (ENISA) dhe me Qendrën
Evropiane të Kompetencës Kibernetike, të kombinuara me nismat dypalëshe të Shteteve
Anëtare të BE-së dhe partnerëve të tjerë. Në kuadrin e projektit për Reagimin e Shpejtë në
fushën e Sigurisë Kibernetike, veprimi i BE-së po përqendrohet në rritjen e qëndresës
kibernetike dhe të gatishmërisë ndaj incidenteve kibernetike të partnerëve që kanë qenë
objektiv i sulmeve të fundit, duke dhënë mbështetje kibernetike më afatgjatë të BE-së në
mbarë rajonin duke filluar nga viti 2023. BE-ja është e gatshme të rritë mbështetjen e saj për
qëndresën ndaj sulmeve kibernetike në Ballkanin Perëndimor dhe të intensifikojë
bashkëpunimin në nivel rajonal dhe me partnerët ndërkombëtarë.
Migracioni i parregullt, lufta kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar
27. Rrugët e migracionit në Ballkanin Perëndimor kanë parë rritje të ndjeshme që nga fillimi i
vitit 2022. Menaxhimi i migracionit mbetet sfidë dhe përgjegjësi e përbashkët, të cilën
BE-ja dhe Ballkani Perëndimor do ta trajtojnë së bashku, në partneritet të ngushtë. Për këtë
qëllim, BE-ja ka rritur ndjeshëm mbështetjen e saj financiare për rajonin me më shumë se 170
milionë euro asistencë dypalëshe dhe rajonale të ofruar tashmë në kuadrin e IPA III.
28. Teksa përgëzojmë partnerët tanë për përpjekjet e tyre dhe bashkëpunimin konstruktiv deri
më sot, kërkohen përpjekje të qëndrueshme dhe të zgjeruara për të trajtuar migracionin e
parregullt në rrugën e Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë luftën kundër kontrabandimit dhe
trafikimit të qenieve njerëzore. BE-ja mbetet e angazhuar të mbështetë rajonin, si politikisht
ashtu edhe financiarisht. Në këtë drejtim, ajo synon të rrisë ndjeshëm fondet për Ballkanin
Perëndimor për vitet e ardhshme në kuadrin e IPA III. Në dritën e trysninë së shtuar migratore
në rajon, mbështetja e fortë financiare e BE-së përmes programeve të posaçme do t’u
mundësojë partnerëve të forcojnë sistemet e azilit dhe të pritjes, të rritin mbrojtjen e kufirit, të
luftojnë rrjetet e kontrabandës dhe grupet e krimit të organizuar dhe të shtojnë kthimet nga
Ballkani Perëndimor drejt vendeve të origjinës. Në këtë perspektivë, BE-ja ka miratuar një
program të ri për forcimin e menaxhimit të kufirit me vlerë 40 milionë euro dhe po përgatit
një program të dytë për rritjen e kapaciteteve për luftën kundër kontrabandimit të migrantëve
dhe trafikimit të qenieve njerëzore, duke i dhënë vëmendje hetimeve dhe përndjekjes penale,
me vlerë 30 milionë euro.
29. Përafrimi i shpejtë i partnerëve me politikën e vizave të BE-së është i një rëndësie urgjente
dhe kritike për mirëfunksionimin dhe qëndrueshmërinë e përgjithshme të regjimeve pa viza
midis Ballkanit Perëndimor dhe BE-së. Partnerët duhet të vazhdojnë të rritin sistemet e tyre të
kthimeve, edhe duke nënshkruar marrëveshje ripranimi me vendet kryesore të origjinës, dhe
të forcojnë bashkëpunimin me shoqëritë ajrore përkatëse. Bashkëpunimi i ndërsjellë për
kthimet do të thellohet, duke maksimizuar përdorimin e kornizave ekzistuese dhe të kanaleve
të disponueshme. Në këtë drejtim, BE-ja qëndron e gatshme ta mbështetë Ballkanin
Perëndimor për të rritur kthimet vullnetare dhe jovullnetare, duke përfshirë edhe ato
drejtpërdrejt nga rajoni drejt vendeve të origjinës. Duhet gjithashtu të intensifikohet
bashkëpunimi me Frontex-in, edhe nëpërmjet nënshkrimit dhe zbatimit të shpejtë të
Marrëveshjeve Statusore të përditësuara, si dhe me Agjencinë e Bashkimit Evropian për
Azilin dhe me Europol-in.
30. Ne bëjmë thirrje që të forcohet më tej bashkëpunimi për kundër-terrorizmin dhe kundër
ekstremizmit të dhunshëm, ku përfshihet parandalimi i radikalizimit dhe financimit të
terrorizmit, në pajtim me Planin e Përbashkët të Veprimit për Kundër-Terrorizmin për
Ballkanin Perëndimor. Ne ritheksojmë rëndësinë e marrjes së veprimeve të vendosura për të
trajtuar krimet e rënda dhe krimin e organizuar, në veçanti pastrimin e parasë, korrupsionin
në nivel të lartë, kultivimin dhe trafikimin e drogës.
31. BE-ja është plotësisht e angazhuar të vazhdojë punën për parandalimin e tregtisë së
paligjshme dhe të trafikimit të armëve të vogla dhe të lehta dhe të municioneve të tyre,
përgëzon udhërrëfyesin e posaçëm të Ballkanit Perëndimor në këtë aspekt dhe do të mbështetë
më tej Ballkanin Perëndimor në këtë fushë. Udhërrëfyesi është i njohur në shkallë
ndërkombëtare si shembull i praktikave të mira në fushën e bashkëpunimit rajonal për të rritur
kontrollin e armëve të vogla.
32. BE-ja inkurajon Ballkanin Perëndimor të krijojë dhe mbajë marrëdhënie bashkëpunimi me
Zyrën Evropiane të Prokurorëve Publikë (EPPO) në fushën e asistencës së ndërsjellë
ligjore në çështjet penale. Mirëpresim marrëdhëniet e punës të krijuara tashmë ndërmjet
EPPO-së dhe disa partnerëve të Ballkanit Perëndimor dhe inkurajojmë partnerët e tjerë për një
bashkëpunim të ngjashëm sa më shpejt të jetë e mundur.
***
33. Mirëpresim bashkimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor me pikat e mësipërme. /tch/
