Inteligjenca artificiale është realitet, ajo është tashmë pjesë e jetës sonë dhe është e domosdoshme të dihen veglat që i ofron, sepse nga ajo do të varet gatishmëria e shoqërisë për t’u përshtatur me ndryshimet që sjell. Shoqata për IA në Suedi është zëri i njerëzve kundër IA në shoqëri. Ajo ka një ndikim të rëndësishëm dhe është përgjegjëse për sa i përket mbledhjes së reagimeve, informacioneve kthyese nga njerëzit dhe përdor rrjetin e saj për të ndikuar në Qeveri ose sektorin publik në mënyrë që të sjellë ndryshime ose përshtatje që janë të dëshiruara nga njerëzit, tha Reza Musavi, kreu i Asociacionitr Reza Musavi, në intervistë për AIM, përcjell Nistori.
Ai thekson se problemet më të shpeshta që i bëjnë njerëzit të vijnë dhe të kërkojnë ndihmën e tyre lidhen me humbjen e vendeve të punës.
“Shumica e njerëzve vijnë tek ne dhe kërkojnë ndihmë në rast të humbjes së punës dhe tregut të punës. Problemet që Qeveria dhe sektori publik na drejtohen janë sulmet kibernetike ose sulmet psikologjike kur qeveritë e tjera përpiqen të manipulojnë njerëzit duke përhapur dezinformata. Por njerëzit, nuk janë të interesuar për gjëra të tilla, shqetësimi i tyre kryesor është nëse ata do të humbasin vendin e tyre të punës për shkak të IA në të ardhmen. Në situata të tilla, sigurojmë dy grupe këshillash. Njëri grup i këshillave është që njerëzit të mësojnë të përdorin IA. Sepse thuhet se IA nuk do të zëvendësojë njerëzit, por njerëzit që nuk dinë ta përdorin atë do të zëvendësohen nga ata që e kanë zotëruar atë dhe dinë të aplikojnë. Këshillat për autoritetet dhe sektorin publik kanë për qëllim t’u bëjnë presion atyre për të krijuar dhe vendosur politikat dhe rregulloret që do të parandalojnë humbjen e vendeve të punës duke u bazuar në IA”, shprehet Musavi.
I pyetur për profilin teknologjik dhe inovativ të Maqedonisë, Musavi tha se vendi ka potencial të madh, por jo një politikë adekuate për investime në teknologji të reja, gjë që e bën atë të mbetet prapa vendeve të tjera në rajon.
“Maqedonia ka potencial vërtet të madh në IA, veçanërisht sepse brezat e rinj flasin rrjedhshëm anglisht, pavarësisht se disa vende fqinje, kanë një pasion për përparimin dhe zhvillimin e gjërave të reja. Por, Qeveria dhe politikat e saj investuese, siç është Fondi për Inovacion dhe Zhvillim Teknologjik, nuk janë mjaft aktive dhe nuk i mbështesin ato sa duhet, dhe kjo e bën Maqedoninë të mbetet dukshëm prapa vendeve në rajon, megjithëse ka potencial më të madh se ata”, shprehet Musavi.
Drejtori i përgjithshëm i Asociacionit suedez të inteligjencës artificiale është ekspert i IA dhe arkitekt i softuerit me mbi 20 vjet përvojë. Ai kryesonte iniciativat e IA për organizatat e mëdha, duke përfshirë kornizën për automatizim për testim për Volvo dhe konsultime për klientë si SKF. Reza është i njohur për fuqizimin e drejtorëve për të udhëhequr transformimin digjital, duke u mbështetur në ekspertizën e tij në strategjinë e IA, të menduarit etik dhe të mësuarit makinerik. Me diploma në inxhinieri harduerike kompjuterike dhe inxhinieri softuerike nga Universiteti në Geteborg dhe Çallmers, Reza është ithtar i pasionuar për IA të përgjegjshme dhe ka këshilluar organizatat globale për politikën e IA-së.
Me ftesë të Qendrës së Edukimit M6, ai kohët e fundit zhvilloi një punëtori intensive njëditore duke ofruar hulumtime praktike mbi inteligjencën artificiale (IA) dhe aplikimet e saj të menjëhershme për udhëheqësit e biznesit.
Më poshtë është intervista e plotë me MIA-n nga eksperti i Inteligjencës Artificiale Musavi.
Kur filloi të punojë Asociacioni suedez i Inteligjencës Artificiale dhe cili është qëllimi kryesor i tij?
Asociacioni filloi të funksionojë në vitin 2019, nën emrin Qendra për IA. Është regjistruar zyrtarisht si Asociacioni suedez i Inteligjencës Artificiale, por zakonisht njihet si Qendra për IA. Qëllimi është të jemi zëri i njerëzve për sa i përket çdo efekti të aplikimit të IA-së në shoqërinë suedeze, në Suedi, por edhe në botë në përgjithësi, sepse IA nuk është e kufizuar, të gjithë janë të lidhur, kompanitë që e krijojnë atë janë entitete ndërkombëtare dhe për këtë arsye ne kujdesemi për zbatimin e saj në nivel global. Ne kemi kryesisht anëtarë nga Suedia, të cilët shprehin pikëpamjet e publikut, ndajnë informacione dhe njohuri, shprehin shqetësime. Qendra për IA ka ndikim të rëndësishëm dhe është përgjegjës për mbledhjen e informacioneve kthyese nga njerëzit dhe përdor rrjetin e saj për të ndikuar në qeverinë ose sektorin publik për të bërë ndryshime ose rregullime që janë të dëshiruara nga njerëzit. Pra, Qendra për IIA është zëri i njerëzve në lidhje me IA në shoqëri.
A mund të jepni shembuj ku aplikimi i IA në shoqëri ose biznes është më i përhapur ose më i dukshëm për njerëzit?
– Për njerëzit në nivelin individual, më e dukshme është aplikimi i tij në mjete të tilla si Chat GPT ose produkte të ngjashme për të marrë këshilla ose ndihmë për të cilën ata personalisht kanë nevojë ose për të kryer punën e tyre. Në industrinë e IT ose softuerit ku kemi kodim dhe programim, IA përdoret shumë për të gjeneruar kode. Sot, shumë kompani në Suedi dhe në mbarë botën gjenerojnë më shumë se 50 për qind të kodeve duke përdorur IA, por programerët japin udhëzimet për krijimin e këtyre kodeve. Ky është një nga aplikimet, IA përdoret gjithashtu në kërkime, si në industrinë farmaceutike për barna të reja, në shqyrtimin e efekteve të barnave të reja, dhe nëse një kompani nuk i përdor këto mjete IA, ajo mbetet prapa të tjerëve. IA përdoret shumë si nga qeveria ashtu edhe nga sektori publik përmes automatizimit të shërbimeve administrative. E di që dy vjet më parë, Maqedonia gjithashtu filloi digjitalizimin e shërbimeve për t’i bërë ato më të arritshme për qytetarët.
Cilat janë veglat e IA që ekzistojnë aktualisht dhe që mund të përdoren?
– Mjetet më të famshme janë Google, Jemenai, Chet GPT, Perplexities, por edhe shumë të tjera që mund të gjenerojnë përmbajtje të ndryshme për njerëzit. Nëse kërkoni “gjenero” dhe shtoni “gjenero kod, video, imazh”, ka shumë mjete që mund të përdoren, ato zbatohen në nivel personal. Në nivelin e korporatave, ka mjete të tjera që bizneset mund t’i përdorin.
Përveç përfitimeve, ka edhe aspekte të IA që janë shqetësuese për shkak të mundësisë që mund të përdoret për të prodhuar informacion të rremë, video të rreme…Si të dalloni të informacionin e vërtetë nga ai i rremë?
– Është mirë të dihet se IA është në të njëjtën situatë me fillimet e aplikimit të kërkuesve më shumë se 20 vjet më parë. Në fillim, kur të gjithë kishim qasje në internet dhe në kërkuesit si Yahoo ose Google, njerëzit thoshin “E kam lexuar atë në internet”, “Yahoo më tha se”, por sot e dimë se çdo gjë që kërkojmë në internet mund të mos jetë e vërtetë dhe kjo është diçka që e përvetësojmë si njohuri me kalimin e kohës, përmes përvojës. E njëjta gjë është edhe me IA-në. Kur shohim diçka në internet – një fotografi, një video – ne duhet t’i edukojmë njerëzit të jenë skeptikë dhe t’i mësojmë ata se si të bëjnë kontrolle. Ka shumë udhëzime se si të bëhen kontrollet. Mjafton të hedhësh një vështrim mbi disa informacione dhe pastaj të kontrollosh nëse faqja e parë ose e dytë e burimeve të informacionit tregon emrat e mediave autlete të cilave ju u besoni. Për shembull, nëse bëhet fjalë për lajm të rëndësishëm për SHBA-në ose Evropën dhe nuk publikohet nga media të besuara si DW, France 24, CNN…duhet të keni kujdes pse askush prej tyre nuk e përmend atë.
Cilat janë problemet më të zakonshme që i bëjnë njerëzit të vijnë dhe të kërkojnë ndihmën tënde?
“Shumica e njerëzve vijnë tek ne dhe kërkojnë ndihmë në rast të humbjes së punës dhe tregut të punës. Problemet që Qeveria dhe sektori publik na drejtohen janë sulmet kibernetike ose sulmet psikologjike kur qeveritë e tjera përpiqen të manipulojnë njerëzit duke përhapur dezinformata. Por njerëzit, nuk janë të interesuar për gjëra të tilla, shqetësimi i tyre kryesor është nëse ata do të humbasin vendin e tyre të punës për shkak të IA në të ardhmen.
Në situata të tilla, sigurojmë dy grupe këshillash. Njëri grup i këshillave është që njerëzit të mësojnë të përdorin IA. Thuhet se IA nuk do të zëvendësojë njerëzit, por njerëzit që nuk dinë ta përdorin atë do të zëvendësohen nga ata që e kanë zotëruar atë dhe dinë të aplikojnë.
Këshillat për autoritetet dhe sektorin publik kanë për qëllim t’u bëjnë presion atyre për të krijuar dhe vendosur politikat dhe rregulloret që do të parandalojnë humbjen e vendeve të punës duke u bazuar në IA. Për shembull, nëse një punonjës ka 10 vjet përvojë dhe pushohet nga puna sepse punët e tij janë zëvendësuar nga IA ose robotët, ne duhet të mund t’i ndihmojmë ata të mos humbasin vendin e tyre të punës ose të kenë një fond sigurimi për t’i ndihmuar ata të gjejnë një punë të re ose të mundësojnë kapërcimin e situatave të tilla. Sepse ndryshimet e tilla në shoqëri dhe në tregun e punës do të na prekin të gjithëve, sepse ekonomia do të bie, dhe shoqëria do të ketë probleme.
Por shkencëtarët thonë se me IA disa pozicione humbasin, por krijohen të reja?
– Po, por kjo nuk do të thotë që ata punëtorë që kanë humbur punët e tyre të vjetra do të marrin të rejat e krijuara nga IA. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të kujdesemi për ata që do të humbasin punën e tyre, t’i mbrojmë ata, jo ta gjejmë veten në fund të shoqërisë. Në Suedi, ne nuk jemi të njohur për ndryshime të shpejta, por për ndryshime të qëndrueshme. Procesi mund të zgjasë shumë, por kur të vendosim rregulloret dhe rregulloret e reja, e dimë se do të zgjasë shumë.
Cili është komenti juaj për Samitin e fundit mbi të Ardhmen e IA në Paris?
– Ka shumë konkurrencë rreth IA globalisht midis Kinës, Evropës dhe SHBA-së. Kina dhe SHBA-ja po përparojnë me shpejtësi në nivelin teknologjik. Pra, BE-ja nuk është aq e shpejtë, ne jemi shumë prapa tyre, por ne jemi përpara të gjithëve në vendosjen e politikave dhe rregulloreve në këtë fushë. Kështu, nëse vendosim politika dhe rregullore në BE, të gjithë do të duhet të na ndjekin, sepse nuk duan të humbasin tregun evropian. Në këtë samit, kishte shumë bisedime për IA, por gjëja më e rëndësishme ishte që Evropa filloi investime të mëdha në teknologji, më të mëdha se ato të SHBA-së dhe Kinës deri më tani. Pjesë e kësaj është investimi i bërë nga Franca nga Emiratet e Bashkuara Arabe (109 miliardë euro), BE do të investojë shumë në kërkimin dhe zhvillimin e IA (200 miliardë euro nga KE), ne po ngremë disa “fabrika” për IA. Shpresoj që me zhvillimin e teknologjisë së re, do të kemi rregullim dhe teknologji, në mënyrë që të sigurohemi që askush të mos abuzojë me të jashtë BE-së.
A mund të themi se fokusi i Samitit ishte investimi në infrastrukturë për IA ose rregullativën?
– Në fakt u përqendrua më shumë te siguria, por këto ishin biseda shumë të rëndësishme. Paratë do të përdoren për blerjen dhe ndërtimin e qendrave kompjuterike të trajnimit të IA, sepse trajnime të tilla si p.sh. Chet GPT kushton miliarda dollarë, shumë kompjuterë janë të nevojshëm, përndryshe do të duheshin vite për të trajnuar IA. Duke investuar në infrastrukturën e IA, ne mund të krijojmë BE-IA tonë të trajnuar sipas të dhënave të duhura dhe në mënyrën e duhur, e cila do të jetë në dispozicion dhe mund të përdoret nga të gjitha qendrat kërkimore dhe të biznesit, si dhe për rritjen e sektorëve të tjerë, dhe jo të shitet për fitim.
Mjetet që u premtuan për të investuar në zhvillimin e IA në BE (rreth 310 miliardë euro) janë më se të mjaftueshme për të filluar. Por, për një ose dy vjet, do të duhet të bëhet një rivlerësim dhe të shihet nëse nevojiten më shumë para, nëse ka nevojë për të investuar në fusha të tjera ose disa ndryshime të tjera.
Cili ishte aspekti më i rëndësishëm i Samitit për ju si ekspert?
– Konsideroj se gjëja më e rëndësishme ishte që BE të kuptonte rëndësinë strategjike të inteligjencës artificiale, që nëse nuk bëjmë diçka, do të ndikohemi prej saj. Këto veprime të ndërmarra në BE me të vërtetë përcaktojnë një të ardhme më të ndritur. Tani për tani IA është si energjia dhe qeveritë dhe ekonomitë po përpiqen të jenë sa më të përkushtuara për ta zhvilluar dhe eksportuar atë në mënyrë të pavarur në vend që të jenë importues. Pra, ne nuk mund të lejojmë që Evropa të mbetet prapa në këtë proces. Nëse disa aktorë ose vende keqdashëse fillojnë ta përdorin atë kundër BE-së, mund të shohim lëvizje të krahut të djathtë, sulme ndaj demokracisë dhe kjo do të ndikonte në shumë vlera të ndryshme themelore të BE-së, jo vetëm në vlerat teknologjike dhe ekonomike.
Çfarë do të thoshit për profilin teknologjik dhe novator të Maqedonisë?
“Maqedonia ka potencial vërtet të madh në IA, veçanërisht sepse brezat e rinj flasin rrjedhshëm anglisht, pavarësisht se disa vende fqinje, kanë një pasion për përparimin dhe zhvillimin e gjërave të reja. Por, Qeveria dhe politikat e saj investuese, siç është Fondi për Inovacion dhe Zhvillim Teknologjik, nuk janë mjaft aktive dhe nuk i mbështesin ato sa duhet, dhe kjo e bën
Maqedoninë të mbetet dukshëm prapa vendeve në rajon, megjithëse ka potencial më të madh sesa vendet fqinje.
