Administrata publike po digjitalizohet gjithnjë e më shumë, por vetëm në letër dhe në fjalimet publike të politikanëve. Në praktikë, sektori i biznesit është shumë më i përshtatur me epokën e re dhe për ta bërë këtë institucionet publike, duhet treguar vullnet politik.
Derisa shoqëria globale po evoluon me shpejtësi në mënyrë digjitale, Maqedonia po përpiqet të mbajë hapin përmes transformimit digjital në sektorin privat, ndërsa sektori publik vetëm pjesërisht ofron qasje elektronike në shërbime. Përfaqësuesit e sektorit të biznesit thonë se përkundër rezistencës fillestare, digjitalizimi në operim sjell përfitime të mëdha si për kompanitë ashtu edhe për klientët, por institucionet duhet të punojnë shumë që të ecin në këtë plan.
Kryetari i Bordit Drejtues të MASIT (Oda Ekonomike për Teknologji Informative dhe Komunikuese), Ilija Gospodinov, thotë se qytetarët dhe kompanitë maqedonase lehtë i pranojnë ndryshimet që digjitalizojnë jetën e përditshme. Megjithatë, sipas tij, institucionet janë mbrapa tmerrësisht.
“Kjo është një çështje e shumëanshme. Maqedonia, si shoqëri, nuk është shumë prapa as me mendësi e as me qasje praktike ndaj digjitalizimit. Për shembull, në shumë qytete evropiane, në kafene nuk mund të paguani me kartë. Në Maqedoni edhe në treg mund të paguani në mënyrë elektronike. Jo kudo, por në një pjesë të mirë të Evropës nuk është e mundur të paguash elektronikisht në një treg ose në një taksi, për shembull. Baza dhe dëshira tek njerëzit është aty. Njerëzit i pranojnë shumë lehtë këto ndryshime dhe optimizime që mund t’i bëjmë më të lehtë për ne. Kur flasim për Maqedoninë në nivel shtetëror, atëherë kemi mbetur tmerrësisht prapa. Në sektorin privat ka lëvizje, por institucionet janë larg digjitalizimit”, thekson Gospodinov.
Digjitalizimi padyshim që do ta bëjë administratën më efikase, por që kjo të arrihet, politikanët duhet të tregojnë vullnet. “Nëse duam të flasim për digjitalizim, për administratë të shpejtë dhe efektiv, shteti duhet të kujdeset për mirëqenien e qytetarëve të vet. Megjithatë, trekëndëshi që përbëhet nga varësia ndaj rehatisë, nga politika ditore dhe korrupsioni, i shkatërron të gjitha këto. Kur shoh një shoqëri pa turp dhe ndërgjegje, më zhgënjen dhe më sjell një barrë që më kufizon në atë që dua të bëj. Varësia për të qenë në zonën e rehatisë në vendin tonë është rënduar nga politika ditore dhe niveli tmerrësisht i lartë i korrupsionit”, shton Gospodinov. Sipas tij, ndryshimet tashmë kanë filluar, por secili duhet të bëjë pjesën e vet, që ato të bëhen më të mëdha.
“Askush këtu nuk duhet të vihet në një situatë ku integriteti i tyre të vihet në pikëpyetje për shkak të ndonjë elementi të këtij trekëndëshi për të cilin folëm pak më parë. Digjitalizimi ka filluar dhe ka një nivel të ndryshëm vullneti politik për t’u digjitalizuar në periudha të ndryshme. Vullneti politik nuk është diçka që ne mund ta imponojmë apo kontrollojmë. Por gazetarët, bizneset dhe qytetarët duhet dhe duhet të bëjnë presion dhe të mbajnë vazhdimisht përgjegjësit për këto procese digjitalizimi. Edhe në vendin tonë ka nisur digjitalizimi, edhe në procese të thjeshta si nxjerrja e certifikatës së lindjes, pasaportës dhe dokumenteve të tjera… Kjo ka nisur. Vullneti politik është pengesë këtu dhe na takon neve si biznese të shtyjmë në mënyrën e duhur dhe të kërkojmë llogari. Nëse nuk ka përgjegjësi, ne thjesht po luajmë këtu. Ne nuk punojmë, nuk jetojmë dhe luajmë një lojë”, potencoi ai.
E çfarë do të thotë digjitalizimi i punës së sektorit privat, rrëfen drejtori i ekspoziturës së ndërmarrjeve të mesme në ProCredit Bank, Aleksandar Todorov. Ai thotë se kjo bankë ka filluar të ofrojë shërbime digjitale për klientët në vitin 2015, kur ka pasur rezistencë edhe brenda punonjësve.
“Ata dyshuan se si do ta bëjmë digjitalizimin tani, por nëse është një qasje strategjike, atëherë ka përfitime të mëdha për çdo kompani. Përfitimet më të mëdha të funksionimit tonë janë në fushën e kursimeve të kostos, e cila është shumë e rëndësishme, së dyti – përmirësimi i efikasitetit dhe produktivitetit. Kursimet e kostos janë të dukshme, normalisht fillimisht do t’ju duhet të bëni një investim fillestar në varësi të procesit që po digjitalizoni. Sapo të bëhet ky investim, numri i punonjësve automatikisht mund të reduktohet ndjeshëm, sepse menaxhimi i parasë bëhet me makinë. Përvoja e klientit është gjithmonë e njëjtë”, shpjegon Todorov.
Megjithatë, ai thekson se ulja e numrit të të punësuarve nuk do të thotë domosdoshmërish ulje e drejtpërdrejtë.
“Kjo mund të nënkuptojë që punonjësit tuaj mund të përqendrohen në detyra me cilësi shumë më të lartë që një makinë nuk mund t’i kryejë. Punonjësit tanë janë të fokusuar në shërbimet këshilluese dhe bisedat me klientët, jo në ndonjë operacion manual, si për shemhull numërimi i parave. Përfitimi për punonjësit është se kur digjitalizoni detyra manuale dhe të thjeshta, keni punonjës më të motivuar që ndihen më të shpërblyer nga operacionet e tyre. Të gjitha këto përfitime – ulja e kostos, produktiviteti dhe rritja e efikasitetit sepse punonjësit kanë shtuar vlerën në punën e tyre, në afat të gjatë sjellin rritje të konkurrencës. Digjitalizimi është një proces që është vendimi i duhur përkundër të gjitha sfidave”, thotë Todorov.
Ai thotë se mjetet digjitale gjithashtu mund të kenë të meta, por është e rëndësishme të shihen përfitimet e përdorimit të tyre.
“Kursimi i kohës për klientët është i madh, siguria që ata marrin është shumë më e mirë dhe ata kanë më shumë kohë për t’u përqendruar në punën e tyre të rëndësishme. Klientët e kuptojnë këtë përfitim natyrshëm dhe menjëherë, ata nuk mund ta imagjinonin më të ktheheshin në mënyrën si punonin më parë. Kërkesat tashmë mbërrijnë në mënyrë elektronike, banka i përpunon dhe më pas klientëve u mbetet vetëm të nënshkruajnë në mënyrë elektronike. Një numër i madh i subjekteve juridike tashmë përdorin certifikata dhe priten ndryshime ligjore, të cilat do t’u mundësojnë personave fizik të kryejnë punën me certifikatat digjitale. Gjithashtu liron kohë dhe energji. Imagjinoni një klient që udhëton nëpër turmë vetëm për të nënshkruar një dokument, dhe tani gjithçka është bërë në mënyrë elektronike. Duke ulur kostot tona, ne kaluam disa nga përfitimet tek klientët tanë. Ata kryejnë punën dhe paguajnë më pak për të. Është konkurrueshmëria afatgjatë që digjitalizimi bën të mundur. Të gjithë duam një shërbim të unifikuar dhe që ai të jetë relativisht i shpejtë dhe të paguajë një çmim konkurrues për këtë”, përfundon Todorov.
