Të premten e kaluar në Shkup, përfaqësues të lartë të BE-së i prezantuan ministrave të Ballkanit Perëndimor Planin e Rritjes, si një instrument i ri me të cilin BE-ja dëshiron të zvogëlojë hendekun mes vetes dhe rajonit dhe gradualisht të na përfshijë në politikat e Unionit. Ky nuk është plani i parë që është shpallur me kaq ambiciozitet nga Brukseli, por ka një qasje tjetër, dhe duke folur në terma ballkanikë, ideja kryesore është që paratë që japin si ndihmë, të japin vërtet rezultat, të marrin vetëm ato vende që e meritojnë dhe se integrimi i rajonit në të vërtetë fillon në Union në mënyrë të kundërt – jo me vendim, por duke pranuar rregulloret dhe duke i përfshirë gradualisht ato në zonat e rregulluara të Unionit.
A ka shanse që ky plan të japë rezultatin që pret BE-ja? – është pyetja më e rëndësishme, sepse qëllimi është krijimi i bazës për rritje më të lartë ekonomike – mundësisht deri në shtatë për qind në vit, sepse vetëm e tillë mund të nënkuptojë afrim me Unionin, në vend të dy për qind që Maqedonia ka me vite. Askush në Bruksel nuk ka thënë zyrtarisht për sa ndihma financiare individuale bëhet fjalë, por ajo do të jetë si shtesë e ndihmës që Maqedonia merr çdo vit, e cila tani është rreth 100 milionë euro në vit.
Plani është që BE-ja të sigurojë 2 miliardë euro fonde të pakthyeshme dhe si një partner i besueshëm të sigurojë në kushte të favorshme edhe 4 milionë euro të tjera grante që do t’u jepen gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor në periudhën nga viti 2024 deri në 2027, ndërsa në Maqedoni tashmë kishte vlerësime se vendi ynë do të marrë një miliard, sepse parimi është që ata që kanë nevojë për më shumë për të kapur hapin me Unionin do të marrin më shumë. Por BE thotë se nëse nuk bëhen reforma, paratë do të humbasin menjëherë.
Sipas asaj që shkruajnë mediat ndërkombëtare, pritet që Plani i Rritjes të votohet në Këshillin Evropian në muajin mars dhe deri atëherë vendet e rajonit të kenë përgatitur tashmë agjendat vjetore të reformave, gjegjësisht planet në të cilat ata do të tregojnë se ku dhe si do t’i shpenzojnë ato. Një pjesë e parave do të mbërrijnë menjëherë, ndërsa të tjerat do të paguhen kur të zbatohen reformat e propozuara. Sipas asaj që dihet, do të jenë shtatë afate në të cilat do të jetë llogari e asaj që është bërë dhe më pas do të pasojë shpërblimi ose refuzimi i fondit. Edhe pse në pamje të parë paratë në krahasim me buxhetin vjetor të Maqedonisë nuk tingëllojnë shumë “bindëse” për vendin për të bërë reforma, megjithatë bëhet fjalë për mjete të kontrolluara që do të shkojnë për investime dhe reforma, ndërsa paratë nga buxheti i shpenzojmë për paga, shëndetësi, pensione, sociale, ushtrisë, madje edhe tenderëve të fryrë – kështu që zhvillimi që përmendim çdo vit bëhet një emër imagjinar.
Mesazhet nga BE-ja janë se procesi i zgjerimit ka ndryshuar dhe tani kërkon burime të konsiderueshme dhe ky Plan i Rritjes do ta sigurojë këtë. Edhe pse paratë janë të rëndësishme, ajo që është më e rëndësishme është se plani u hap “dyert” e BE-së vendeve të rajonit duke u dhënë atyre një shans për anëtarësim joformal, me mesazhin se fushat në të cilat ne harmonizohemi me BE-në, do të hapet edhe për ne dhe se nuk do të ketë kufizime.
Përfitimi më i madh, siç dihet, duhet të jetë përfshirja e vendeve të rajonit në tregun e përbashkët evropian, por çfarë do të thotë më konkretisht dhe çfarë përfitimesh do të ketë? Sipas planit, tregu unik i BE-së do të hapet për produktet nga Maqedonia dhe vendet e tjera të rajonit, do të përmirësohet bashkëpunimi doganor dhe tatimor me Unionin për lehtësimin e procedurave dhe përshpejtimin e kalimit të kufijve, do t’i bashkohemi Konventës për tranzitin e përbashkët të BE-së do të mundësojë lëvizjen e lirë të shërbimeve dhe punëtorëve, do të bihet dakord për njohjen e diplomave nga Ballkani Perëndimor në BE dhe do të kemi akses në Zonën e Pagesës së vetme, e cila do të reduktojë kostot e kalimeve ndërkufitare.
Plani gjithashtu parashikon të na ndihmojë të integrojmë infrastrukturat rrugore në rajon dhe duke e bërë këtë BE-ja do të na përfshijë në sistemet përkatëse evropiane të informacionit rrugor, do të na ndihmojë në integrimin dhe dekarbonizimin e tregut të energjisë, do të na japë mbështetje të gjerë në aspekte të ndryshme të tregut digjital duke përfshirë fshirjen e roaming me shtetet anëtare të BE-së dhe do të na mundësojë përfshirjen në rrjetet e furnizimit industrial. /koha/
