Një nga sfidat kryesore që na pret është procesi i integrimit evropian, i cili për ne përveç skriningut, reformave, përballjes me korrupsionin, miratimit të ligjeve dhe krizës energjetike, do të nënkuptojë edhe ndryshimin e Kushtetutës. Nuk dihet se kur do të marrë vendim Qeveria për fillimin e procedurës për ndryshimin e Kushtetutës, por për të shkuar deri në fund të skriningut në nëntor, duhet të fillojë në fillim të vitit.
Nëse do të ketë mbështetje për ndryshimet kushtetuese, të cilat rezultuan nga propozimi francez i shkaktuar nga negociatat me Bullgarinë, varet më së shumti nga sigurimi i shumicës së dy të tretave (80 vota) në Parlament. Për momentin është e pasigurt, edhe pse partitë në pushtet pohojnë se po punojnë për ta arritur atë. Në konkluzionet e Këshillit të BE-së, shkruhet se në momentin kur të ndryshohet Kushtetuta dhe të futen edhe tre komunitete të tjera, pa vendime të reja dhe pa vonesë, do të thirret Konferenca e dytë Ndërqeveritare në të cilën do të diskutohen kapitujt do të fillojnë.
Javën e fundit të vitit të kaluar partitë politike e shfrytëzuan për të përsëritur qëndrimet e tyre tashmë të vendosura në lidhje me ndryshimet kushtetuese, disa e kushtëzuan votën e tyre me zgjedhje të parakohshme parlamentare, ndërsa partia kryesore opozitare VMRO-DPMNE kërkoi që fillimisht të mbahen zgjedhjet. Në debatin e vitit të kaluar për ndryshimet kushtetuese u bënë një sërë propozimesh, ndër të cilat më realiste që mund të ndodhte është fshirja e formulimit “gjuha që flitet më shumë se 20 për qind…”.
Kryeministri Dimitar Kovaçevski thekson se kushtëzimet për një çështje të tillë janë vërtet të papranueshme dhe në vend të kësaj bën thirrje për një konsensus të gjerë social dhe politik për rrugën evropiane të vendit.
Në momentin kur do të kemi një konsensus të gjerë shoqëror dhe politik për të njëjtën gjë, atëherë do të mund të gjendet në Parlament, tha së fundmi kryeministri Dimitar Kovaçevski, duke iu përgjigjur pyetjes nëse procedura për ndryshime kushtetuese do të fillojë menjëherë pas festave të vitit të ri.
“Ndryshimet kushtetuese që mundësojnë vazhdimin e rrugës evropiane të shtetit dhe që është një nga vendimet në rrugën drejt anëtarësimit të plotë duhet të jenë një çështje mbi kombëtare dhe mbi politike që mundëson një të ardhme më të mirë për të gjithë qytetarët e brezave të sotëm dhe të ardhshëm. Kjo çështje sigurisht që do të gjendet në Parlament. Natyrisht që do t’i paraprijnë konsultime politike, do të ketë paraprakisht edhe një diskutim ekspert, duke qenë se bëhet fjalë për ndryshime kushtetuese dhe në momentin kur kemi një konsensus të gjerë shoqëror dhe politik për të, atëherë mund të gjendet në Parlamenti”, tha Kovaçevski.
Kryeministri tha se asnjëherë nuk është i lidhur me data, por me qëllimin që Maqedonia të bëhet anëtare e BE-së deri në vitin 2030. Ai ka qëndruar konsekuent me qëndrimin se zgjedhjet do të mbahen në vitin 2024, pra se viti 2023 nuk do të jetë vit zgjedhor, sepse skriningu është ende në vazhdim.
“Skriningu do të përfundojë në nëntor 2023 dhe nuk ka gjasa të ndalojmë skriningun tani, pas 17 vitesh pritje. Së dyti, kriza energjetike nuk do të ndalet dhe kriza ekonomike, institucionet që do të merren me të duhet të jenë funksionale. Së treti, ne kemi një numër të madh të vendimeve që duhet të merren në Parlament që kërkojnë një konsensus të gjerë social dhe politik dhe të cilat konsensus nuk garantohet me zgjedhje, shoh disa parti politike që bërtasin se do të votojmë nëse ka zgjedhje”, tha Kovaçevski.
Sipas tij, të gjitha akuzat që u bënë nga opozita maqedonase VMRO-DPMNE gjatë pranimit dhe miratimit të konkluzioneve në Parlament lidhur me propozimin evropian të propozuar nga Presidenca franceze kanë rënë në ujë. Kovaçevski kërkoi nga të gjithë 120 deputetët në Parlament të tregojnë përgjegjësi dhe të mbështesin anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut në BE dhe t’i lënë anash interesat partiake, sepse qytetarët duan të jenë pjesë e BE-së dhe e ardhmja e qytetarëve është një detyrim i barabartë i të gjitha partive politike Parlament. Shefi i shtetit Stevo Pendarovski në fjalimin vjetor para deputetëve theksoi se nevojitet një procedurë e qartë dhe e pastër për ndryshimin e Kushtetutës.
“Ne kemi nevojë për një procedurë të qartë dhe të pastër ligjore dhe politike për ndryshimin e Kushtetutës, siç i ka hije një demokracie evropiane. Askush nuk duhet t’i bëjë presion askujt që të votojë kundër dëshirës së tij”, tha Pendarovski. Duke folur për kompleksin e çështjeve që kanë të bëjnë me integrimet tona evropiane që më në fund e hapëm pas 17 vitesh pritje të gjata, Pendarovski tha se deputetët duhet të kenë parasysh dy gjëra për ndryshimin e Kushtetutës. Së pari, se vetë përmbajtja e propozimit konkret, përfshirja e bullgarëve dhe e pjesëve të kombeve të tjera në Kushtetutë, në asnjë mënyrë nuk e shkatërron identitetin maqedonas, dhe së dyti, ata që janë kundër tij sot, nëse vërtet besojnë se BE-ja është synimi ynë strategjik, konstanta jonë strategjike nga viti 1991 e deri më sot dhe nëse janë kundër sot, si do ta votojnë këtë ndryshim kushtetues kur të jenë në pushtet”, deklaroi Pendarovski.
Obligimi ynë për ndryshimin e Kushtetutës, sipas Pendarovskit, nuk ka të bëjë me hapjen e klubeve bullgare në vend, por mbetet përshtypja se “është çështje e një aktiviteti në kohë dhe të organizuar” që nuk kontribuon në ndërtimin e besimit mes Shkupit dhe Sofjes. Për të rinjtë që nuk i mbajnë mend vitet 1990, theksoi Pendarovski, maqedonasit dhe qytetarët maqedonas kanë ditur të bashkohen dhe të punojnë së bashku në interes të shtetit, pavarësisht se kush ishte në pushtet: për referendumin e pavarësisë në vitin 1991, u formua dhe funksionoi shtabi i përbashkët e qeverisë dhe opozitës, vendimi për të aplikuar për anëtarësim në NATO nga dhjetori 1993 u mor me mbështetjen e qeverisë dhe opozitës, amendamentet e dala nga Marrëveshja Kornizë u miratuan me një shumicë prej dy të tretash, dhe Rezolutën për qëndrimet shtetërore në raport me Bullgarinë vitin e kaluar e kanë përkrahur 95 deputetë.
Analisti Petar Arsovski nuk u shpreh optimist dhe tha se shanset janë të vogla që ndryshimet kushtetuese të miratohen me konsensus të partive.
“Për momentin opozitarja VMRO-DPMNE dhe E Majta janë kundër ndryshimeve kushtetuese dhe kjo mund të tejkalohet eventualisht me një marrëveshje mes partive ose me një mekanizëm, siç ndodhi me Prespën, megjithatë kjo tashmë nuk është në spektrin e veprimit politik. Nëse këta dy mekanizma përjashtohen, atëherë ka shumë pak mundësi që të miratohen ndryshimet kushtetuese në 2023. Megjithatë presioni i bashkësisë ndërkombëtare do të jetë i madh për shkak se kur të mbarojë skriningu shpjegues, Maqedonia nuk do të mund t’i vazhdojë negociatat pa i miratuar ndryshimet kushtetuese”, deklaroi Petar Arsovski, analist.
Partia më e madhe opozitare në vend VMRO-DPMNE propozon zgjedhje të parakohshme parlamentare në periudhën nga 14 deri më 21 maj të këtij viti. Fushata zgjedhore do të fillonte më 25 prill dhe qëllimi i këtyre zgjedhjeve, siç informuan nga partia, është rivendosja e sistemit dhe vendosja e një stabiliteti më të madh. Duke marrë parasysh se qeveria aktualisht është në qëndrim krejtësisht të kundërt se zgjedhjet e parakohshme nuk janë të nevojshme dhe se zgjedhjet e rregullta duhet të mbahen në vitin 2024, VMRO-DPMNE thonë se do të përdorin të gjitha mekanizmat për të arritur qëllimin e tyre dhe se do të jenë kreativë në gjetjen e një mënyra për të mbajtur ato zgjedhje.
Qëndrimi i VMRO-DPMNE-së për ndryshimet kushtetuese, theksoi lideri Hristijan Mickoski, mbetet i njëjtë. Partia opozitare nuk i mbështet ndryshimet kushtetuese. Ata shtojnë se si parti e mbështesin anëtarësimin në Bashkimin Evropian dhe se nëse do të ketë zgjedhje, në programin e tyre parazgjedhor do ta deklarojnë në mënyrë të detajuar se si do të vazhdojë vendi në atë rrugë, e cila do t’u prezantohet në mënyrë transparente votuesve të cilët nëse do të ketë zgjedhje do të vendosin nëse do t’i japin mbështetje politikës që ofron kjo parti.
Kryetari i Lëvizjes BESA, Bilall Kasami pasi u akuzua nga pushteti se është kundër integrimeve evropiane, tha se problemi është pikërisht tek pushteti aktual dhe për këtë kërkon të ketë zgjedhje të parakohshme. Më herët, Kasami tha se deputetët e tyre do të votojnë për ndryshime kushtetuese nëse në vend mbahen zgjedhje të parakohshme. /koha/
