Kanë kaluar pothuajse 6 vite që kur protestuesit dolën në rrugët e Shkupit me parullën “S’ka drejtësi, s’ka paqe”. Mijëra qytetarë të cilët protestuan në rrugë për muaj të tërë i inkurajuan qytetarët që të përfshihen në proceset politike dhe sociale. Revolucioni “Shumëngjyrësh” është lëvizje proteste që filloi si rezultat i vendimit të presidentit Gjorge Ivanov për të falur të gjithë politikanët e dyshuar dhe të akuzuar në hetime për përgjime të paligjshme, shkruan REL, përcjell Nistori.
Viteve të fundit, shumë politikanë janë ulur në stolin e prokurorisë në Gjykatën Penale të Shkupit, disa janë paraburgosur dhe disa janë arratisur nga vendi, përfshirë ish-kryeministrin Nikolla Gruevski. Aktori kryesor i skandalit të përgjimeve, ish-drejtori i Drejtorisë së Sigurisë dhe Kundërzbulimit, Sasho Mijallkov është liruar nga paraburgimi me 11 milionë euro garanci dhe disa aktgjykime të pavlefshme dhe për çështje të tjera të papërfunduara, ai do të mund të mbrohet në liri. Ndërkaq, biznesmeni i dyshuar Orce Kamçev, i cili pas vendimit të Gjykatës së Apelit mbeti disa muaj në paraburgim për rastin “Parcelat në Vodno”, me një ofertë prej 11 milionë eurosh, ai këto ditë është liruar nga paraburgimi.
Pushimet e Vitit të Ri dhe Krishtlindjet përveç Kamçevit dhe Mijallkovit, me familje i kaloi edhe ish-kryetarja e Prokurorisë Speciale Publike, e dënuara Katica Janeva, e cila vuante një të tretën e dënimit me burg. Ajo u dënua për marrjen e një shpërblimi për ndikim të paligjshëm në rastin “Reket” së bashku me pronarin e 1TV Bojan Jovanovski – i njohur si Boki 13.
Disa nga ish-politikanë të VMRO-DPMNE-së janë në burg për veprat që rezultuan nga bisedat e regjistruara ilegalisht. Disa presin të hyjnë në fuqi vendimet e gjykatës. Pyetja themelore që shtrohet është nëse sot pas kaq vitesh drejtësia është bërë e arritshme?
Për aktoren Simona Spirovska e cila ishte në vijën e parë të protestuesve që “ngjyrosi” fasadat e institucioneve të vendit me “nuk ka drejtësi”.
“Paj Stevçe është kryetar i Karposhit, mendoj se nuk ka drejtësi. Stevçe është një nga ata që duhet të përgjigjet. Ai njeri sot është kryetar i Karposhit”, tha Spirovska në një intervistë për Radio Evropa e Lirë, e cila do të publikohet e plotë ditën e diel.
Kryetari i komunës së Karposhit, Stevço Jakimovski akuzohet për keqpërdorim të detyrës zyrtare dhe ndërtim pa leje. Ai akuzohet se në periudhën 2011-2017 kur ishte kryetar komune ka kryer vazhdimisht keqpërdorime në prokurimin publik për komunën, legalizim të paligjshëm të objekteve të përkohshme të natyrës afariste dhe privatizim të tokave ndërtimore në pronësi të shtetit, përcjell Nistori.
Sipas Simonovskës, problemi është se në vitet e fundit nuk është krijuar një sistem krejtësisht i ri që është dashur të arrijë drejtësinë e shumëpritur dhe të dëshiruar. Ajo sqaron se “fajtorët në detyrë” paraqiteshin vazhdimisht në publik për të mbuluar vendime të tjera të Gjykatës, Parlamentit apo Qeverisë.
“Në vitet e fundit fajtor në detyrë ishte Mile Janakievski, i cili shëtit nga gjykata në shtëpi, nga shtëpia në paraburgim, nga paraburgimi në arrest shtëpiak, varësisht nga nevojat”, tha Simonovska.
Ish-ministri i Transportit dhe Lidhjeve Mile Janakievski është dënuar në disa raste nga ish-PSP-ja, por edhe për veprën “organizator i ndërhyrjes së dhunshme në Kuvend” më 27 prill 2017. Gjykata e ndryshoi disa herë urdhrin e paraburgimit në pritje të vendimeve gjyqësore për rastet në të cilat ai akuzohej.
Një nga protestuesit që ishte në ballë të revolucionit “Shumëngjyrësh”, aktivist civil dhe ish-deputet, Pavle Bogoevski thotë se efektiviteti i ulët i sanksioneve në rastet e PSP-së, proceset e ngadalta gjyqësore, arratisja e zyrtarëve që e ndoqën atë, vendimet e dyshimta të gjykatës dhe rasti “Ryshfeti” në përgjithësi, hodhën njolla shumë të mëdha mbi kauzën e revolucionit “Shumëngjyrësh”, saqë tani do të duhej të thuhet se lufta kundër krimit është arritur.
Sipas Bogoevskit, i cili dha dorëheqje nga funsksioni i deputetit në vitin 2019 për shkak të audiove të regjistruara ilegalisht, ka ende shumë punë për të bërë për të arritur qëllimin, zbardhjen e krimit. I pyetur nëse tani ka drejtësi, Bogoevski tha se po punohet.
“Drejtësia nuk mund të arrihet kurrë plotësisht, por kërkimi për drejtësi nuk duhet të ndalojë kurrë. Ky është problemi, i cili herë pas here jep ndjenjën se kërkimi i drejtësisë është ndalur”, tha Bogoevski.
Çfarë ndryshimesh solli në shoqëri revolucioni “Shumëngjyrësh”?
Kërkesat për drejtësi ishin vetëm një pjesë e protestave që u bënë masive më 12 prill 2016 pasi presidenti i atëhershëm maqedonas Gjorge Ivanov shpalli shfuqizimin procedurën ndaj 56 personave të dyshuar – të përfshirë në skandalin e përgjimeve.
Mijëra njerëz dolën në rrugët e Shkupit atë natë, duke thyer kordonin policor dhe duke i vënë zjarrin zyrës së Ivanovit në qendër të qytetit. Protestat vazhduan edhe në muajt në vijim me ritëm dhe masë të shtuar. Më 15 prill, për herë të parë u hodh ngjyrë ndaj fasadës “Porta Maqedoni” – e cila më vonë u bë simbol i njohur i protestave, përcjell Nistori.
Protestuesit çdo ditë i fillonin protestat në orën gjashtë para zyrave të Prokurorisë së atëhershme Speciale në mbështetje të punës së tyre. Por ata kërkuan ndryshim të plotë në sistemin e qeverisjes së vendit. Bogoevski thotë se pas protestave të revolucionit “Shumëngjyrësh”, imazhi i vendit ndryshoi.
“Para së gjithash, regjimi i Gruevskit ka kohë që ka ikur, të drejtat dhe liritë e njeriut, demokracia, marrëdhëniet ndërkombëtare, integrimi euroatlantik dhe sundimi i ligjit janë në një nivel që nuk kanë qenë kurrë më parë. Por, ndoshta përfitimi më i madh i revolucionit “Shumëngjyrësh”, i cili jo vetëm që nuk na ndaloi pas protestave, por sot është edhe më i fortë se kurrë më parë, është zgjimi i ndërgjegjes qytetare.” – thotë ai.
Nga ana tjetër, Spirovska rendit disa shembuj të ndryshimeve në shoqëri si përfitime pas revolucionit “Shumëngjyrësh”, si realizimi i shtëpive të vogla grupore për jetimët, pastaj kontrata kolektive për kulturën, shpallja e malit Sharr – si park kombëtar pas 70 vitesh dhe ligjin për mbrojtje nga diskriminimi. Ajo thotë se këto janë vetëm shpërthime pozitive dhe shton se ato, siç thotë ajo, fatkeqësisht nuk janë rezultat i një ndryshimi të sistemit siç pritej.
“Gjithçka që nuk ka ndryshuar për mirë, ka ndryshuar për keq, sepse sistemi i trashëguar i korrupsionit dhe padrejtësisë, nëse nuk ndryshon në mungesë të korrupsionit dhe drejtësisë, do të thellohet dhe do të përkeqësohet”, tha ajo.
Sipas saj, problemi kryesor është se nuk është krijuar një sistem përmes të cilit mund të arrihet drejtësia.
Pararojë e revolucionit “Shumëngjyrësh” ishin protestat e studentëve në vitin 2014, të cilat vitin e ardhshëm u shndërruan në të ashtuquajturin pushtim të kolegjeve dhe rrugëve. Protestat vazhduan me intensitet të shtuar në maj të vitit 2015 kur LSDM-ja e atëhershme opozitare njoftoi publikimin e një pjese të bisedave të përgjuara në të cilat mund të dëgjoheshin zyrtarë të qeverisë duke diskutuar për vrasjen e Martin Neshkovskit dhe sesi ai rast të prezantohej në publik. Protestat civile çuan edhe në përleshje të ashpra me policinë. Disa policë u plagosën dhe dhjetëra protestuesë u ndaluan nga policia. Lëvizja civile u shndërrua në opozitë kur më 17 maj 2015 opozita e udhëhequr nga LSDM organizoi një protestë të madhe para pllajës së Qeverisë në Shkup. Protesta u mbështet nga disa organizata studentore dhe të shoqërisë civile që kishin demonstruar në raste të ndryshme, si dhe nga disa parti shqiptare. /REL/Nistori/
