Radios Evropa e Lirë iu dha një qasje e paprecedent në një rrjet strehimoresh të kohës së Luftës së Ftohtë brenda Sistemit të Metrosë së Pragës, të dizajnuara për të qenë strehë mbrojtëse gjatë luftës.
Dera është një pjesë e Sistemit të Mbrojtjes së Metrosë së Pragës (Ochranny System Metra, ose OSM), një rrjet strehimoresh të forta të krijuara për të mbrojtur njerëzit gjatë një sulmi bërthamor, kimik ose biologjik.
Sistemi Mbrojtës i Metrosë u ndërtua në rrjetin e metrosë së Pragës duke filluar nga viti 1974, kur hija e luftës bërthamore po përndiqte Evropën.
Sot, autoritetet e Pragës e përshkruajnë qëllimin e Sistemit Mbrojtës të Metrosë së qytetit që “të mbrojë popullsinë nga ndikimi i armëve të shkatërrimit në masë për një periudhë prej 72 orësh” dhe “të izolojë pjesë të metrosë në rast të një përmbytjeje të madhe”.
Rrjeti i strehimoreve është projektuar për të akomoduar deri në 320 mijë njerëz brenda disa stacioneve të metrosë të pajisura posaçërisht dhe tuneleve ndërmjet tyre.
Josef Filip, menaxher teknik i Sistemit Mbrojtës të Metrosë së Pragës, i tha Radios Evropa e Lirë se rrjeti i strehimoreve ishte sekret shtetëror nën regjimin komunist të mbështetur nga sovjetikët në Çekosllovaki.
“U ndërtua gjatë Luftës së Ftohtë dhe në atë kohë ishte nën kontrollin e ushtrisë”, thotë ai.
Rrjeti i strehimoreve bërthamore të Pragës brenda metrosë së saj është një nga pak të tillët në botë. Disa pjesë të metrosë në Moskë, Kiev dhe Tashkent (në foto) janë gjithashtu të pajisura për t’i mbrojtur njerëzit nga armët e shkatërrimit në masë.
Disa informacione rreth Sistemit Mbrojtës të Metrosë së Pragës mbeten sekrete. Kompania e Transportit të Qytetit të Pragës i kërkoi Radios Evropa e Lirë të mos specifikojë stacionin e metrosë ku janë marrë këto imazhe.
Filipi thotë se çdo natë bëhen testime në Sistemin Mbrojtës të Metrosë së Pragës për t’u siguruar për gatishmërinë e saj. Kompania e transportit i tha Radios Evropa e Lirë se kostoja totale e funksionimit të sistemit është e vështirë të matet, por për “riparimet dhe mirëmbajtjen” shpenzohen rreth 80 milionë korona çeke (3.3 milionë dollarë) në vit.
Furnizimi me ujë brenda Sistemit Mbrojtës të Metrosë së Pragës bëhet përmes rrjetit të qytetit. Strehimoret përmbajnë gjithashtu basene për depozitimin e ujit, të cilat mund të mbushen në përgatitje për një kolaps të infrastrukturës në ambientin e jashtëm.
Asnjë ushqim nuk mbahet brenda Sistemit Mbrojtës të Metrosë. Filipi thotë se “pritet që njerëzit që zbresin këtu në rast urgjence, të sjellin me vete gjërat e tyre për të ngrënë”.
Vetëm disa stacione metroje të Pragës janë të pajisura për t’u mbyllur në rast lufte bërthamore. Kompania e Transportit të Qytetit rendit stacionet në një hartë interaktive të Pragës, së bashku me tunelet e metrosë midis tyre që do të shërbenin si strehë.
Pjesa më e madhe e Sistemit Mbrojtës të Metrosë (OSM) u ndërtua gjatë Luftës së Ftohtë, por versionet e përditësuara të sistemit të epokës sovjetike janë përfshirë në disa stacione më të reja të metrosë të ndërtuara nga Çekia e pavarur.
Një zëdhënës i Kompanisë së Transportit të Qytetit të Pragës konfirmoi se me kapacitetin e kufizuar të Sistemit Mbrojtës të Metrosë, për më pak se një të katërtën e popullsisë 1.4 milionëshe të kryeqytetit çek, “nuk mund të supozohet se të gjithë banorët do të strehoheshin në metro” në rast lufte.
“Shumë banorë do të largoheshin nga Praga para se të fillonte një konflikt i armatosur”, parashikon zëdhënësi i Kompanisë së Transportit të Qytetit të Pragës.
Ashtu si Sistemi Mbrojtës i Metrosë (OSM), Praga ka hapësirë brenda një rrjeti të veçantë bunkerësh bërthamorë funksionalë të epokës së Luftës së Ftohtë, siç është ai që shihet këtu, i cili mund të strehojë rreth 150 mijë njerëz për të njëjtën periudhë 72-orëshe sikurse OSM-ja.
Kompania e Transportit e ngarkuar me Sistemin Mbrojtës të Metrosë së Pragës thotë se “kërkohet një kohë e caktuar për të vënë në gatishmëri sistemin e mbrojtjes”, pa specifikuar më shumë hollësi.
“Kur arrihet shkalla më e lartë e gatishmërisë, mbyllja e strehës është çështje e disa minutave”, i tha Radios Evropa e Lirë zëdhënësi i Kompanisë së Transportit të Qytetit të Pragës, para se të shtojë se, “metroja nuk mund të përdoret për t’u fshehur në rast të një të ashtuquajturi sulm i papritur”.
Me përshkallëzimin e fundit midis Rusisë dhe Perëndimit, kritika e vazhdueshme ndaj sistemit të strehimoreve — kostoja e tij — është zbehur.
Para pushtimit rus në shkallë të plotë të Ukrainës, disa anëtarë të lartë të këshillit të qytetit kërkuan që strehimoret bërthamore të Pragës të çmontoheshin.
Sot, argumentet për mbylljen e rrjetit të strehimoreve të Pragës kanë rënë në heshtje.
21Një stacion metroje në Pragë i fotografuar më 5 dhjetor.
Disa vende të tjera evropiane, duke përfshirë fqinjin e Çekisë, Gjermaninë, po bëjnë përgatitje aktive për të strehuar popullsinë e saj në dritën e asaj që quhet “një situatë e përkeqësuar e kërcënimit ndërkombëtar”.
