Dy partitë më të mëdha politike në vend, VMRO-DPMNE dhe LSDM, pas debatit në Kuvend për ndryshimet kushtetuese, kanë shkëmbyer një sërë akuzash duke dërguar kumtesa elektronike në media. Në këtë tekst do të analizojmë dy njoftime të këtyre partive politike në të cilat përdoret e njëjta shifër – 80 përqind e qytetarëve/popullit për të argumentuar qëndrimet e tyre, nga Meta.mk.
LSDM fillimisht njoftoi se “80 përqind e qytetarëve të orientuar pro-evropiane do ta mbajnë mend dhe nuk do t’i falin ata që bllokojnë rrugën për në BE pa asnjë arsye”. Në këtë njoftim nënkuptojnë faktin se VMRO-DPMNE nuk është e interesuar për ndryshimin e Kushtetutës dhe futjen e bullgarëve në preambulë, e cila do të hapte kapitujt në negociatat për anëtarësim në BE.
VMRO-DPMNE, nga ana tjetër, në njoftimin e tyre komenton intervistën e kryetarit të shtetit, Stevo Pendarovski për një televizion kombëtar. Ata thonë, “Pendarovski duhet të përballet me faktin se mbi 80 përqind e popullit janë kundër ndryshimeve kushtetuese nën diktat bullgar”.
Pavarësisht nëse është disi e lidhur apo jo, duhet theksuar se për ndryshimin e Kushtetutës kërkohet shumicë prej dy të tretash prej 120 deputetësh në Kuvend, konkretisht 80.
A po synon LSDM 79 përqindëshin e qytetarëve që mbështesin anëtarësimin në BE?
Edhe pse të dyja palët nuk tregojnë drejtpërdrejt burimin e të dhënave që citojnë në njoftimet e tyre, është mjaft e qartë se në cilat sondazhe të opinionit publik mbështeten për pretendime të tilla.
Kështu, për shembull, pohimi i LSDM-së se 80 përqind e qytetarëve janë të orientuar pro-evropianë (edhe pse konstruksioni i fjalisë në vetë deklaratë është i paqartë) bazohet në anketën e fundit të Institutit Republikan Ndërkombëtar (IRI). Vetë sondazhi i opinionit publik është bërë në prill dhe maj të këtij viti, ndërsa rezultatet janë publikuar më 10 korrik.
Kur u pyetën nëse e mbështesin integrimin në Bashkimin Evropian, 79 përqind e të rriturve thanë “po”, një rritje prej gjashtë pikë përqindje që nga anketa e kryer në tetor të vitit të kaluar.
Mund të konstatohet se sipas këtyre rezultateve, LSDM-ja ka pothuajse plotësisht të drejtë kur thonë se 80 përqind e qytetarëve janë për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Dhe, për sa i përket faktit nëse këta qytetarë do ta falin apo jo bllokimin e integrimit evropian, kjo nuk mund të kontrollohet. Megjithatë, duhet theksuar se në periudha të caktuara në të kaluarën, mbështetja për anëtarësimin në BE ishte më e lartë.
A i numëron VMRO-DPMNE vetëm maqedonasit apo vetëm votuesit e saj?
Pretendimi i VMRO-DPMNE-së se mbi 80 përqind e qytetarëve janë kundër ndryshimeve kushtetuese bazohet në sondazhin e opinionit publik të kryer nga Fondacioni gjerman Konrad Adenauer dhe Instituti Maqedonas për Demokraci Societas Civilis. Kjo anketë është realizuar në shkurt të këtij viti, ndërsa rezultatet janë publikuar në mars.
Në rezultatet e sondazhit thuhet se jo mbi 80 përqind e njerëzve, por dy të tretat e numrit të përgjithshëm të të anketuarve (65 përqind) “nuk pajtohen me ndryshimet kushtetuese të nevojshme për të përfunduar fazën e hapjes së negociatave për anëtarësim”.
Por kësaj çështjeje i dedikohen edhe dy figura që VMRO-DPMNE i manipulon në njoftimin e saj. Më konkretisht, në rezultatet e hulumtimit është zhvendosur një pjesë se si i janë përgjigjur të anketuarit nga grupet e veçanta etnike në të njëjtën pyetje.
Kështu, shumica e të anketuarve të cilët ishin maqedonas etnik, më saktë 80 përqind e tyre janë përgjigjur se janë kundër ndryshimeve kushtetuese. Është e paqartë se si VMRO-DPMNE e shndërroi këtë shifër prej 80 përqind maqedonas etnikë në “mbi 80 përqind të popullit”.
Ndoshta VMRO-DPMNE kur thonë se mbi 80 përqind e popullit mendojnë vetëm për maqedonasit etnikë dhe u drejtohen atyre vetëm në njoftimet e tyre, duke injoruar bashkësitë tjera etnike, edhe pse kjo fare nuk është e theksuar qartë. Apo ndoshta VMRO-DPMNE kur thonë se mbi 80 përqind e popullit mendojnë vetëm për votuesit e tyre, të cilët sipas të njëjtës anketë të “Konrad Adenauer” dhe “Societas Civilis” shumica dërrmuese prej 89 përqind janë kundër ndryshimeve kushtetuese.
Informacion i rëndësishëm, të cilit mediat dhe partitë politike rrallë i referohen, e ai është se më shumë se gjysma e të anketuarve që kanë votuar për LSDM-në, por edhe për Aleancën për Shqiptarët, mendojnë se nuk duhet të ketë ndryshime kushtetuese dhe bullgarët të futen në Kushtetutë. Por gjithashtu, 10 përqind e të anketuarve që kanë votuar për VMRO-DPMNE thonë se duhet ndryshuar Kushtetuta.
Duhet të theksohet se si Instituti Republikan Ndërkombëtar (IRI) ashtu edhe Fondacioni Gjerman Konrad Adenauer janë institucione kërkimore krejtësisht të pavarura të lidhura me partitë konservatore (Republikanët në SHBA dhe Unioni Kristian Demokrat në Gjermani).
Përndryshe, dje në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut debati për fillimin e ndryshimeve kushtetuese mbaroi brenda pak orësh. Votimi nuk dihet ende kur do të bëhet, kryetari i Kuvendit paralajmëroi se do të ketë njoftim shtesë për vazhdimin e seancës. Në seancën e djeshme me një pikë të rendit të ditës – Propozim për fillimin e ndryshimit të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, me udhëzime për ndryshimin dhe plotësimin e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut e cila u votua me 70 vota pro dhe 47 kundër, fjalë patën vetëm pak deputetë, nga pushteti dhe opozita. Më pas pati përplasje mes partive pozitë – opozitë.
Në mënyrë që të bëhen ndryshimet kushtetuese duhet dy e treta e votave, konkretisht 80 vota nga gjithsej 120 deputetë në Kuvend.
Ndryshimet në Kushtetutë nënkuptojnë shtimin e kombeve në Preambulë dhe në nenet 49 dhe 78 kur numërohen pjesët e kombeve në shtet, ku përveç maqedonasve, shqiptarëve, turqve, vllahëve, serbëve, romëve dhe të tjerë, do të shtohen bullgarët, kroatët, malazezët, sllovenët, hebrenjtë dhe egjiptianët.
Kjo vjen si rezultat i asaj që Maqedonia e Veriut pas 17 vitesh me 19 korrik të vitit 2022 filloi bisedimet qasëse me BE-në me mbajtjen e konferencës së parë ndërqeveritare. Megjithatë, negociatat nuk do të fillojnë derisa të bëhen ndryshimet kushtetuese për përfshirjen, mes tjerash edhe të bullgarëve në Kushtetutë nga pala e Maqedonisë së Veriut. Nëse nuk bëhen ndryshimet kushtetuese deri në nëntor të këtij viti, procesi eurointegrues i RMV-së rrezikon të bllokohet përsëri.
Deri tani, Kuvendi nuk ka numrat për të bërë këto ndryshime pasi partia më e madhe opozitare VMRO-DPMNE është deklaruar se nuk do i mbështesë këto ndryshime, ndërsa edhe nga opozita shqiptare kanë kushtëzuar që nuk do t’i votojnë ndryshimet nëse nuk ndryshohet definimi i 20% për gjuhën shqipe në Kushtetutë.
