Daim Ilazi
Diplomat
Zgjedhjet e lira janë një shtyllë kryesore e demokracisë dhe organizohen për disa arsye të rëndësishme:
• Zgjedhjet u japin qytetarëve mundësinë të zgjedhin përfaqësuesit e tyre në qeveri.
• Kjo siguron që ata që marrin vendime të rëndësishme politike dhe ekonomike të jenë ata që populli dëshiron.
• Zgjedhjet i detyrojnë liderët politikë të jenë të përgjegjshëm para popullit. Kjo ndihmon në parandalimin e korrupsionit dhe abuzimit me pushtetin. Zgjedhjet u japin njerëzve mundësinë të marrin pjesë aktive në jetën politike të vendit të tyre. Shkuarja në zgjedhje parlamentare me lista të hapura është një hap i rëndësishëm drejt forcimit të demokracisë dhe përfaqësimit më të drejtë të qytetarëve. Disa nga arsyet kryesore pse duhet të votohet me lista të hapura janë:
- Rritja e llogaridhënies së deputetëve
Me lista të hapura, qytetarët nuk votojnë vetëm për një parti, por edhe për kandidatë specifikë. Kjo i detyron deputetët të jenë më të përgjegjshëm ndaj votuesve, sepse zgjedhja e tyre nuk varet vetëm nga vendimi i kryesisë së partisë, por nga mbështetja e drejtpërdrejtë e qytetarëve.
- Zvogëlimi i ndikimit të kryetarëve të partive
Në sistemin me lista të mbyllura, kryetarët e partive kanë pushtet të madh për të vendosur se kush hyn në listë dhe në cilin renditje. Kjo shpesh krijon një sistem klientelist, ku deputetët i shërbejnë më shumë liderit të partisë sesa qytetarëve. Me lista të hapura, zgjedhja bëhet më meritokratike dhe demokratike.
- Përfaqësim më i drejtë dhe përfshirës
Votuesit kanë mundësinë të zgjedhin kandidatët që i përfaqësojnë më mirë, duke siguruar që parlamenti të reflektojë më saktë vullnetin e popullit. Në këtë mënyrë, edhe figurat e reja ose ata me ide të reja kanë më shumë mundësi të hyjnë në politikë.
- Luftimi i korrupsionit dhe nepotizmit
Kur listat janë të hapura, kandidatët duhet të fitojnë mbështetje publike, dhe jo thjesht të jenë të preferuarit e një grupi të vogël brenda partisë. Kjo redukton mundësinë e abuzimit me pushtetin dhe eliminon praktika si emërimet bazuar në miqësi apo lidhje familjare.
- Rritja e pjesëmarrjes dhe besimit në zgjedhje
Një sistem me lista të hapura u jep votuesve më shumë fuqi dhe rrit ndjenjën e përfshirjes në vendimmarrje. Kur qytetarët ndjejnë se vota e tyre ka ndikim real në zgjedhjen e përfaqësuesve, ata janë më të prirur të marrin pjesë në zgjedhje dhe të besojnë më shumë në institucionet demokratike. Përfundim Lista të hapura krijojnë një sistem më transparent, më demokratik dhe më të orientuar drejt interesave të qytetarëve. Për këtë arsye, shumë shtete perëndimore kanë kaluar ose po kalojnë drejt këtij modeli për të përmirësuar cilësinë e përfaqësimit dhe qeverisjes. Defektet e votimit me lista të mbyllura: Votimi me lista të mbyllura ka disa probleme kryesore që e bëjnë atë një sistem më pak demokratik dhe më pak të favorshëm për përfaqësimin real dhe kualitativ të qytetarëve. Këtu janë disa arsye pse ky sistem nuk funksionon mirë:
- Pushtet i tepërt për kryetarët e partive
• Në sistemin me lista të mbyllura, kryetarët e partive kanë kontroll të plotë mbi renditjen e kandidatëve në listë.
• Votuesit votojnë për një parti, jo për individë, dhe nuk mund të ndryshojnë renditjen e kandidatëve.
• Kjo i bën deputetët më të varur nga vullneti i liderëve partiakë sesa nga votuesit.
- Mungesa e meritokracisë
• Në vend që të fitojnë më të mirët, shpesh përzgjidhen kandidatë që janë besnikë ndaj partisë, pavarësisht aftësive apo përfaqësimit të interesave të qytetarëve.
• Kjo pengon qarkullimin e elitave dhe kufizon mundësitë për figura të reja në politikë.
- Përfaqësim jo real i votuesve
• Votuesit nuk kanë mundësinë të zgjedhin individë që ndoshta i përfaqësojnë më mirë, por duhet të pranojnë listën e vendosur nga partia.
• Nëse një qytetar mbështet një parti, por nuk dëshiron një kandidat specifik, ai nuk ka mundësi ta heqë nga lista.
- Favorizon korrupsionin dhe klientelizmin
• Kur kandidatët zgjidhen nga kryesia e partisë dhe jo nga qytetarët, rritet mundësia për korrupsion dhe ndikime të fshehta.
• Individë me lidhje të forta financiare ose politike mund të sigurojnë pozicione të larta në lista. • 5. Demotivon votuesit
• Kur qytetarët nuk kanë mundësi të zgjedhin përfaqësuesit e tyre, ata mund të ndihen të distancuar nga procesi politik.
• Kjo mund të çojë në uljen e pjesëmarrjes në zgjedhje dhe një sistem politik më të dobët dhe defetizëm Sistemi me lista të mbyllura e kufizon demokracinë, e përqendron pushtetin te liderët partiakë dhe pengon përfaqësimin e vërtetë kualitativ të qytetarëve. Në një demokraci funksionale, votuesit duhet të kenë më shumë kontroll mbi atë se kush i përfaqëson dhe jo t’ia lënë këtë vendim një grupi të vogël njerëzish brenda partive.
*Qëndrimet e autorëve jo me domosdoshmëri pajtojnë me politikën redaktuese të portalit.
