Vetoja bullgare është padyshim e pajustifikuar dhe fatkeqësisht një abuzim nacionalist i fuqisë së një vendi anëtar të BE-së. Në shumë mënyra, kjo është edhe më e egër se vetoja greke sepse vendos veto për vendin pasi e mbështeti për vite me radhë, nuk kundërshtoi në politikat paraprake dhe nënshkroi marrëveshje për miqësi.
Këtë e theksoi në intervistë për MIA-n Florian Biber, profesor në Universitetin në Graz të Austrisë dhe njohës i mirë me situatën në rajonin e Ballkanit Perëndimor i cili do të marrë pjesë në Konferencën e parë ndërkombëtare në kuadër të Forumit të Prespës për dialog – “Ballkani Perëndimor: pjesa që mungon për Evropën të jetë e plotë”, që do të mbahet më 1 dhe 2 korrik të këtij viti në Ohër dhe Oteshevë, në organizim të Ministrisë së Punëve të Jashtme.
Sipas tij, ai nuk ka shumë simpati për pozicionin e Bullgarisë në BE, i cili është, siç thotë ai, madje edhe qesharake, por ai beson se është në favor të disa vendeve anëtare që fshehurazi duan të shtyjnë zgjerimin.
“Problemi është në atë se BE-ja është bllokuar dhe që një anëtar mund të mbajë bllokadën, përveç nëse të tjerët e bëjnë çmimin për një pozicion të tillë shumë të lartë. Disa anëtarë u përpoqën të negociojnë dhe të gjejnë një zgjidhje, duke e përfshirë Gjermaninë dhe Portugalinë si vend kryesues në largim, por nuk ishin të suksesshëm”, thotë Biber.
Beson se ka një mundësi për të zgjidhur çështjen me Bullgarinë pas zgjedhjeve të planifikuara për 11 korrik dhe samitit slloven me Ballkanin Perëndimor në tetor, por, thotë ai, kjo do të varet nga rezultati i zgjedhjeve në Bullgari.
“Para zgjedhjeve gjithmonë është ndryshe nga pas zgjedhjeve dhe unë mendoj se palët mund të sillen ndryshe, nëse çmimi i papajtueshmërisë është i qartë, i cili varet nga vendet e tjera të BE-së. Nëse partitë qëndrojnë në pozicionet e tyre pas zgjedhjeve, ose sepse presioni nga anëtarët e tjerë të BE-së është i pamjaftueshëm ose për arsye të brendshme, të tilla si rezultate të paqëndrueshme dhe të paqarta të zgjedhjeve, kjo mund të rezultojë në një vonesë më të gjatë. Problemi është se sa më shumë që duhet për të zgjidhur, aq më e vështirë bëhet, thotë analisti kur u pyet nëse është e mundur të kthehet çështja me Sofjen në një mosmarrëveshje të ngrirë, duke pasur parasysh se të gjitha partitë politike në Bullgari, para në zgjedhje, kanë të njëjtat pozicione të ngurta ndaj eurointegrimit të Maqedonisë së Veriut.
Florian Biber në intervistë për MIA-n, foli edhe për angazhimin më të fuqishëm nga SHBA-ja për të kapërcyer veton nga Sofja, dhe për rreziqet reale të euroskepticizmit dhe destabilizimit të rajonit për shkak të bllokimit të procesit të zgjerimit.
Profesor Biber, Sofja mbetet në pozitat për ta bllokuar integrimin evropian të Shkupit. Si e vlerësoni veton e zgjatur nga Bullgaria për fillimin e negociatave midis Maqedonisë së Veriut me BE-në?
“Vetoja bullgare është sigurisht e pajustifikuar dhe fatkeqësisht një abuzim nacionalist i pushtetit nga një vend anëtar i BE. Në shumë mënyra, ajo është edhe më e egër se vetoja greke sepse vendos veton e Maqedonisë pasi e mbështeste për vite me radhë, nuk kundërshtoi politikat e mëparshme dhe nënshkroi marrëveshje për miqësi.
Cilat janë pasojat e mundshme të vetos në marrëdhëniet bilaterale dhe në relacionin Maqedonia e Veriut – BE?
“Nuk mendoj se pozicioni bullgar ka shumë simpati në BE dhe duket shumë qesharake. Disa shtete anëtare mund të jenë të lumtur të fshihen pas saj, pasi kjo u lejon atyre të vonojnë zgjerimin. Vendet e përfshira në rajon janë të irrituara nga pozicioni i Bullgarisë. Problemi është se BE është bllokuar dhe se një anëtar mund të mbajë bllokadën, përveç nëse të tjerët e bëjnë çmimin për një pozicion të tillë shumë të lartë. Disa anëtarë u përpoqën të negociojnë dhe të gjejnë një zgjidhje, përfshirë Gjermaninë dhe Portugalinë si kryesuese në largim, por nuk patën sukses.
Sa është real rreziku nga euroskepticizmi dhe destabilizimi në rajon, si dhe nga përfshirja e palëve të treta (Rusia dhe Kina)?
“Kam frikë se euroskepticizmi në Maqedoninë e Veriut është real dhe i kuptueshëm. Unë nuk jam një euroskeptik, por gjithashtu jam thellësisht i irrituar nga sjellja e BE-së. Unë mendoj se mesazhi duhet të jetë që dikush mund të jetë kritik ndaj BE-së, për shkak të mënyrës se si funksionon për momentin, pa qenë kundër BE-së. Importantshtë e rëndësishme të mbani mend se ka shumë zëra të ndryshëm në BE, përfshirë ata që mbështesin Maqedoninë e Veriut dhe zgjerimin. Rusia mund të jetë e kënaqur me inkoherencën e Evropës, megjithëse është e ndryshme nga Kina, e cila e sheh rajonin si pjesë të Evropës dhe megjithëse sigurisht dëshiron të gjejë vende ku mund të ndikojë përmes angazhimit të saj ekonomik, ajo nuk dëshiron të ndalojë integrimin në BE , ndryshe nga Rusia. Asnjëra nuk ka shumë për të ofruar, përveç disa angazhimeve politike nga Rusia dhe kredive “të lira” nga Kina. Kështu që nuk mendoj se ato ofrojnë një alternativë, por ato mund t’i komplikojnë gjërat duke dhënë iluzionin e alternativave.
Cilat janë zgjidhjet e daljes pas vetos dhe a do të duhet të presim për një qeveri stabile në Sofje?
“Pas zgjedhjeve dhe deri në samitin slloven me Ballkanin Perëndimor në tetor, ekziston një mundësi për të zgjidhur këtë çështje. Sigurisht, kjo do të varet nga rezultati i zgjedhjeve në Bullgari.
A mundet që çështja me Sofjen të kthehet në një mosmarrëveshje të ngrirë, duke pasur parasysh që të gjitha partitë politike në Bullgari, të paktën tani, para zgjedhjeve, kanë të njëjtat pozicione të ngurta ndaj integrimit evropian të Maqedonisë së Veriut?
“Para zgjedhjeve gjithmonë është ndryshe nga pas zgjedhjeve dhe unë mendoj se partitë mund të sillen ndryshe, nëse çmimi i papajtueshmërisë është i qartë, i cili varet nga vendet e tjera të BE-së. Nëse partitë qëndrojnë në pozicionet e tyre pas zgjedhjeve, ose sepse presioni nga anëtarët e tjerë të BE-së është i pamjaftueshëm ose për arsye të brendshme, të tilla si rezultate të paqëndrueshme dhe të paqarta të zgjedhjeve, kjo mund të rezultojë në një vonesë më të gjatë. Problemi është se sa më shumë kohë duhet të zgjidhet, aq më e vështirë bëhet.
Presioni nga Berlini, Parisi dhe qendrat e tjera evropiane ndaj Sofjes nuk ka dhënë rezultat. A është e mundur një përparim me një angazhim të mundshëm më të fortë të SHBA-së?
“Nuk jam i sigurt që Parisi ishte ndonjëherë kaq serioz në synimin e tij për të ndryshuar pozicionin e Sofjes, sepse Franca ishte skeptike në lidhje me zgjerimin dhe megjithëse mund të mos ketë mbrojtur, e bën atë me më pak besueshmëri dhe bindje se të tjerët. SHBA-ja mund të jetë kryesore këtu, por kjo varet nga sa janë të përgatitur të shkojnë. Deklaratat e zyrtarëve të Departamentit amerikan të shtetit janë inkurajuese.
Presidenti Pendarovski tha se pas refuzimit nga BE-ja, Maqedonia e Veriut duhet të kthehet ndaj babshkëpunimit më të fuqishëm me SHBA-në. Cili është komenti juaj?
“Ka kuptim të ndërtohen marrëdhënie të mira me SHBA-në dhe kjo mund të ndihmojë në tejalimin e ngërçit. Sidoqoftë, SHBA-ja është e përqendruar diku tjetër dhe nuk do të jenë në gjendje të zëvendësojnë BE-në. Në këtë kuptim, unë shoh angazhimin e tij për ta propozuar SHBA-në si një mënyrë për të bërë presion mbi BE dhe për të krijuar një politikë të jashtme më pluraliste, por në fund të ditës, kjo ka të bëjë me fitimin e aleatëve në BE. Në fund të fundit, marrëdhëniet e mira të mira bilaterale me vendet anëtare të BE nuk mund të ndalen nga Bullgaria dhe do të kenë një efekt të fortë pozitiv, si ekonomikisht dhe politikisht./Kohamk/
