Qytetarët e Maqedonisë, sipas statistikave të publikuara nga Eurostat, marrin pagat minimale ndër më të ulëtat në rajon. Sipas shumës së pagës minimale me 327 euro jemi në fund të listës së bashku me Bosnje-Hercegovinën me pagë minimale nën 320 euro. Para nesh renditen edhe Shqipëria me pagë minimale prej 350 euro dhe Serbia me pagë minimale prej 402 euro. Sllovenia paguan 1200 euro, ndërsa Kroacia paguan afër 680 euro. Sindikatat thonë se në kohën e inflacionit të lartë edhe rritja e pagës minimale nga 20.175 në 22.500 denarë në mars 2024, vështirë se mbulon harxhimet mujore. Vlerësojnë se duhet të vazhdohet me rritjen e vazhdueshme të pagës minimale.
Në janar 2024, pagat minimale në vendet anëtare të BE-së varionin nga 477 euro në muaj në Bullgari në 2 571 euro në muaj në Luksemburg.
Nga Ministria e Punës dhe Politikës Sociale thonë se çdo vit, në muajin mars paga minimale do të përshtatet sipas të dhënave të Entit shtetëror të statistikave, apo me 50 për qind të rritje të kostos së jetesës dhe 50 për qind të rritjes së pagës mesatare nga viti paraprak. Gjithashtu, me metodologjinë e përllogaritjes së pagës minimale, të miratuar në mars 2022, vendoset një zgjidhje sistematike që parashikon rritje konstante të pagës minimale. Njëherësh, kjo zgjidhje nuk do të varet nga vullneti politik, por është në përputhje me rritjen e kostos së jetesës dhe rritjen e pagës mesatare. Në ndërkohë, përfaqësuesit e sindikatave thonë se as rritja e pagës minimale nuk përmbush nevojat e punëtorëve.
SINDIKATAT E PAKËNAQURA
Ivan Peshevski nga LSM thotë sado që të rritet paga minimale ajo nuk arrin për një jetesë normale, duke shtuar se një familje me dy paga minimale jeton në varfëri, ndërsa përllogaritjet tona tregojnë se me një pagë mesatare dhe një pagë minimale mezi mbijetohet. “Për më tepër, paga minimale duhet të jetë pika bazë se si llogariten pagat e tjera dhe është për një person që ka filluar punën dje, që nuk ka punë të kaluar, që nuk ka përfitime të tjera, pushime dhe orë jashtë orarit”, thekson Peshevski.
Nga ana tjetër të dhënat e administratës tatimore tregojnë se në muajin nëntor 2023, apo tre muaj më parë 8.273 punëtorë në Maqedoni kanë marrë paga nga 1 denarë deri në 20.174 denarë, 26.537 të punësuar kanë marrë pagë në vlerë prej 20.175 denarë, që do të thotë se në nëntor 34.810 persona kanë marrë paga minimale ose nën pagën minimale. Gjithsej 324.674 persona në llogaritë e tyre kanë marrë pagë neto në shumë prej 20.176 deri në 37.875 denarë. Sipas të dhënave të tyre në muajin nëntor, 150.884 persona kanë marrë paga mbi 37.876 denarë.
Lidhur me nivelin e pagës minimale në vend, ish ministrja e punës dhe zëvendësministrja aktuale e punës nga radhët e LSDM-së, Jovanka Trençevska thotë se kur ato erdhën në pushtet paga minimale ishte 8000 denarë, ndërsa tani në mars do të rritet në 22.500 denarë. Lidhur me statistikën evropiane shton se kjo renditje nuk merr parasysh rritjen e kësaj page në mars të këtij viti.
Direktiva e re e BE-së synon të vendosë një nivel ndërkombëtar si 60 për qind e pagës mesatare bruto për pagën minimale. Ai gjithashtu kërkon rishikime të rregullta për të siguruar që nivelet e pagave të mbeten të përditësuara.
Një standard i mirë jetese është thelbësor në një shoqëri. Një rol kyç për arritjen e kësaj është të sigurohet se pagat minimale statutore janë adekuate. Përqindja e punëtorëve që fitojnë vetëm pagën minimale është më e lartë se 10 për qind në një numër vendesh në të gjithë Evropën.
Ky vit shënon një hap të rëndësishëm drejt përmirësimit të kushteve të punës dhe jetesës në vendet anëtare të BE-së, sepse direktiva e re e BE-së për pagat minimale duhet të hyjë në ligj deri më 15 nëntor të këtij viti.
Njëzet e dy nga njëzet e shtatë vendet anëtare të BE-së kanë një pagë minimale kombëtare. Danimarka, Italia, Austria, Finlanda dhe Suedia nuk e bëjnë këtë. Qipro e prezantoi atë në fillim të vitit të kaluar. Pagat minimale për vendet e BE-së ndryshojnë shumë, me pagat minimale mujore që aktualisht variojnë nga 477 euro në Bullgari në 2571 euro në muaj në Luksemburg. Pra, paga minimale është më shumë se 2000 euro në Luksemburg, Irlandë, Holandë dhe Gjermani, ndërsa shifra për Francën është 1767 euro dhe 1323 euro për Spanjën.
Paga minimale është nën 1000 euro në 14 nga 22 shtetet anëtare ku ka një pagë minimale kombëtare.
Shifra varion nga 360 euro në Maqedoninë e Veriut deri në 613 euro në Turqi midis vendeve kandidate dhe kandidate potenciale. Bullgaria (477 euro) ka një pagë minimale më të ulët se Turqia, Serbia dhe Mali i Zi, të cilat të gjitha janë vende kandidate për anëtarësim në BE.
SI E RISHIKON EVROPA PAGËN MINIMALE
Pagat minimale reale ranë në shumicën e vendeve anëtare të BE-së kur inflacioni arriti nivelet më të larta në vitin 2022. OECD apo Organizata për Bashkëpunim Ekonomik, bën thirrje për rishikime të rregullta për të mbrojtur standardin e jetesës së punëtorëve me pagë të ulët. “Është e rëndësishme që pagat minimale statutore të harmonizohen rregullisht”, thuhet në raportin e OECD “Pagat minimale në kohë inflacioni në rritje”. Direktiva e BE-së synon të vendosë një kornizë për: përshtatshmërinë e pagave minimale ligjore, promovimin e negociatave kolektive për përcaktimin e pagave dhe rritjen e aksesit efektiv të punëtorëve në të drejtat e tyre për mbrojtjen e pagës minimale.
Pagat minimale kombëtare i nënshtrohen një mekanizmi automatik të indeksimit apo harmonizimit me koston e jetesës vetëm në Belgjikë, Francë dhe Luksemburg. Kjo aktivizohet kur çmimet rriten mbi kufij të caktuar. Prandaj, në vitin 2023, paga minimale në Belgjikë u rrit në dhjetor, u rrit një herë në Francë në prill dhe tre herë në Luksemburg. Këto mekanizma vazhdojnë të jenë të diskutueshme, me punëdhënësit (dhe në disa raste qeveritë) janë në favor të heqjes së tyre, ndërsa sindikatat duan të ruajnë praktikën. Në Poloni një përditësim në mes të vitit u detyrua me ligj.
Në mungesë të një mekanizmi automatik të indeksimit, përcaktuesit e pagave në Rumani dhe Hungari vendosën të parandalonin rritjen e rregullt dhe organizuan që norma e re për vitin 2024 të hyjë në fuqi përkatësisht në tetor dhe dhjetor 2023. Disa shtete anëtare kanë filluar të lidhin përditësimin e pagës minimale me një përqindje të caktuar të mesatares aktuale ose të pagës mesatare.Në Bullgari, një dispozitë e re ligjore u zbatua për herë të parë që nga shkurti 2023, duke barazuar normën e re të pagës minimale ligjore me 50 për qind të pagës mesatare. Në Austri, rezultatet e negociatave kolektive për vitin 2024 kompensuan kryesisht inflacionin e vazhdueshëm me një rritje të vogël (veçanërisht për grupet me paga më të ulëta).
Situata në Itali është e ndryshme, pasi norma e lartë e inflacionit nuk u reflektua në rezultatet e marrëveshjeve kolektive: me një normë inflacioni prej 8.7 për qind , pagat në Itali u rritën vetëm me 2 për qind gjatë 2022. Kontratat e 7.7 milionë punëtorëve në sektorin privat skaduan , duke çuar në ulje të pagave reale. Ky ka qenë një shqetësim i madh për sindikatat, të cilat kërkojnë urgjentisht rinovimin e kontratave për rritjen e pagave dhe rrjedhimisht të fuqisë blerëse të punëtorëve. Edhe një herë në vitin 2023, kur përcaktuan normat për vitin 2024, përcaktuesit e pagave vendosën në disa raste të lëvizin drejt një prej ‘vlerave referuese treguese’ të përmendura në direktivë. Kjo shpjegon pjesërisht disa nga rritjet më të larta. Faktori tjetër shtytës për normat nominale, megjithatë, ishte niveli më i lartë i inflacionit i parë gjatë vitit 2022 dhe që vazhdoi – megjithëse shpesh në rënie – përgjatë vitit 2023. Kombinimi i këtyre dy faktorëve nënkuptonte që punëtorët me pagë minimale në përgjithësi morën rritje reale në të ardhurat e tyre gjatë dy të fundit vjet, duke ngushtuar diferencën kundrejt fitimeve të mesme ose mesatare. /Koha/
