“Modeli i dëshmisë së ekspertëve në Maqedoni – situata dhe sfida aktuale”, ishte tema e tryezës së rrumbullakët të organizuar nga Shoqata e Sigurisë Korporative – Shkup, në bashkëpunim me Asociacionin e Prokurorëve Publikë dhe Shoqatën për Mjekësi Ligjore. Misioni dhe qëllimet bazë të tryezës së rrumbullakët janë të shihen perceptimet e komunitetit akademik dhe profesional për situatën aktuale lidhur me kuadrin normativ dhe institucional të dëshmisë së ekspertëve në procedimin penal. Korniza ligjore që rregullon fushën e ekspertizës në vendin tonë u prezantua për herë të parë në vitin 2010, me miratimin e Ligjit për Ekspertizën. Gjatë viteve 2014, 2015 dhe 2018, në këtë ligj janë bërë pesë ndryshime dhe plotësime. Në përgjithësi, këto ndryshime në ligj janë bërë për këto arsye: 1. dobësitë dhe mangësitë në ligjin aktual; 2. efikasitet i dobët i procesit të ekspertizës; 3. nevoja e krijimit të një sistemi funksional të ekspertizës.
Nevoja për miratimin e një ligji të ri evropian për dëshmitë e ekspertëve mbulohet nga Strategjia e Reformës në Sektorin e Drejtësisë 2017-2022 dhe Plani i Veprimit. Afatet për realizimin e aktiviteteve të përcaktuara në Strategji ishin në vitin 2017 dhe 2018! Me sa duket, afati për miratimin e ligjit të përcaktuar në Strategji ka skaduar në vitin 2018. Dhe pas më shumë se katër vjetësh që nga ajo kohë, ligji nuk është miratuar. Përgjegjësia për këtë situatë nuk është zbuluar dhe për këtë arsye mund të thuhet se alarmi është ndezur, u tha në tryezën e rrumbullakët.
Sipas Profesorit Atanas Kozarev, arsyet e dhëna për ndryshimet dhe plotësimet e mëparshme janë të përgjithshme, tepër të gjera dhe nuk hyjnë në pikat reale problematike dhe pikat e nxehta që kanë të bëjnë me ekspertizën. Dhe ka më shumë pika të tilla nevralgjike. Kozarev shtoi se duhet të ketë edhe përgjegjësi për mosfunksionimin e Odës së Ekspertëve me vite të tëra. Ai shtoi se sipas projektligjit të ri, ministri i Drejtësisë do të emërojë drejtuesit e departamenteve profesionale të Odës dhe jo Kuvendi i Odës së Ekspertëve, i cili natyrisht duhet të vendosë organizimin e organeve. Aq më tepër, siç u shpreh ai, kur Oda e Ekspertëve nuk është organ i Ministrisë së Drejtësisë, por një grup ekspertësh.
“Kanë kaluar kaq shumë vite dhe publiku nuk ka një raport të vetëm për punën e Odës së Ekspertëve, për gjendjen e llogarisë financiare, për punën e organeve disiplinore. A është kjo situatë shqetësuese një burim i mundshëm korrupsioni? Nëse ekziston një odë e ekspertëve si shoqatë e ekspertëve, si organizatë profesionale, atëherë presioni ndaj Ministrisë së Drejtësisë për të përmirësuar ligjin për ekspertët dhe për të vendosur rregull në këtë fushë do të japë rezultat. Pse Ministria e Drejtësisë është e distancuar dhe nuk reagon kur është e nevojshme përgatitja e bazës së pyetjeve për kryerjen e një ekzaminimi për marrjen e licencës së ekspertit? Kur ka qenë hera e fundit që është mbajtur provimi për licencën e dëshmitarëve të ekspertëve?”, tha mes tjerash Kozarev.
Drejtuesi i Institutit të Mjekësisë Ligjore në Fakultetin e Mjekësisë në Shkup, prof. Dr. Aleksandar Stankov, iu referua esencës së dëshmisë së ekspertit, definicioni juridik i termit ekspert, i cili është tepër i ngushtë dhe nuk i përfshin të gjitha elementet e termit. Ai po ashtu theksoi problemet për situatën aktuale në fushën e ekspertizës mjekësore.
“Ato janë ligji jofunksional i ekspertëve, ndërprerja e punës së Odës së Ekspertëve, punësimi i ekspertëve që vetëm formalisht plotësojnë kërkesat, mungesa e analizës kritike të opinioneve të ekspertëve nga gjykata (apriori për dhënien e urdhrit për super-ekspert në rast kontradiktore të mendimeve të ekspertëve), mos ekzistenca e kontrollit të ekspertëve (mos ekzistenca e përgjegjësisë për ekspertizën e përgatitur dhe mendimi i dhënë), shkelje e ligjit për Ligji për Procedurën Penale dhe Ligji për Kujdesin Shëndetësor”, theksoi Stankov, profesor.
Ndryshe, rasti i fundit me tragjeditë e Llaskarcës, hodhi dhe dyshime mbi besueshmërinë e Byrosë së Ekspertizës Ligjore. Super-ekspertiza e këtij institucioni edhe pse kishte punuar me të njëjtat gjetje si Fakulteti i Makinerisë së Shkupit por sipas avokatëve mbrojtës kishte konkluzione të ndryshme që bënë fajtorë vetëm shoferin e autobusit dhe shfajëson nga faji aktorët tjerë. /koha/
