Pas prodhimit të pjesëve për vetura në fabrikat e investitorëve të huaj në Maqedoni pritej të hapet edhe fabrika e parë për automjete me ngasje elektrike. Mirëpo prodhuesi gjerman i makinave elektrike Next E-Go ka rënë viktimë e automjeteve elektrike gjithnjë e më të lira dhe të përballueshme nga Kina dhe konkurrencës së fortë në Gjermani. Kompania e vogël nga Aachen, e cila kishte plane për të ndërtuar një fabrikë në qytetin bullgar të Lovec, dhe më pas një fabrikë në Maqedoninë e Veriut, shpalli falimentimin, njoftuan mediat gjermane.
Kjo vjen një vit e gjysmë pasi kompania doli publike në bursën e Nju Jorkut dhe mes fluksit të mëvonshëm të makinave elektrike të lira nga Kina, të njëjtit lloj që E-Go me bazë në Aachen po planifikonte të prodhonte.
Vendimi për paraqitjen e procedurës së falimentimit vjen në sfondin e zhvillimeve dhe sfidave të fundit të pafavorshme në sektorin e automjeteve elektrike, paqëndrueshmërisë së tregjeve të kapitalit, të përkeqësuar nga situata e fundit që rrethon pjesëmarrësit e tjerë në atë sektor, thuhet në njoftimin për shtyp nga kompania Next E-Go.
ZHVENDOSJA NGA BULLGARIA NË MAQEDONI
Bullgarët dëgjuan për herë të parë për Next E-Go në verën e vitit 2021, kur ish-kryeministri Kiril Petkov (atëherë ministër në detyrë i ekonomisë) njoftoi çuditërisht se startup-i gjerman do të investonte 140 milionë euro në krijimin e një fabrike për makina elektrike në Lovec. Tashmë duhej të kishte funksionuar dhe sipas planit duhej t’u jepej punë rreth 1000 njerëzve që prodhonin 30000 makina në vit. Shteti bullgar u shfrytëzua për të vepruar shpejt në mbështetje të lojtarit “strategjik”. Megjithatë, kompania e vuri projektin në pritje dhe ndërkohë u fokusua në ndërtimin e një fabrike në Maqedoninë e Veriut .
Në të njëjtën kohë, tregu evropian u përmbyt nga makina të lira kineze. Sot në skenë sundon BYD, kompania që në fund të vitit të kaluar madje kapërceu Tesla-n si shitësi më i madh në botë i automjeteve elektrike, një fakt që vulosi ngritjen mbresëlënëse të prodhuesit aziatik të veturave. E gjithë kjo ndodhi edhe në sfondin e lëkundjeve në bursë në përgjithësi.
Next E-Go debutoi në bursë vitin e kaluar, por që atëherë çmimi i aksioneve të kompanisë ka rënë në mënyrë të vazhdueshme. Kompania gjermane planifikoi të zgjerohej dhe të krijonte disa fabrika të vogla në të cilat do të prodhonte modelin e saj Life – një makinë elektrike qyteti me 77 kuaj fuqi. dhe një bateri e vogël 21 kilovat orë, e mjaftueshme për një rreze prej 125 km, si dhe e.v ave X që u shfaq dy vjet më parë.
Deri vonë , kompania gjermane prodhonte në fabrikën e saj në Aachen një makinë të vogël elektrike me katër vende të quajtur e.V ave X , e cila shitet me një çmim prej 24,990 euro.
Pas disa kohësh, CEO i startup-it, Ali Vezë ai, njoftoi për Reuters se kompania e tij po e zhvendos fokusin e saj në ndërtimin e tre mikro-fabrikave të reja në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara. Ai shpjegoi se kompania ka synuar segmentin me kosto të ulët pasi prodhuesit e mëdhenj të automjeteve ndjekin në masë të madhe drejtimin e Tesla duke synuar tregjet premium dhe luksoze. “Nuk ka nevojë të përpiqemi të derdhim ujin atje. Po të shikosh segmentin urban që ne i shërbejmë, është ai segment që është ende i nënshërbyer”, komentoi Vezvai.
Kompania njoftoi se po fillojnë përgatitjet për ndërtimin e një fabrike në Maqedoninë e Veriut, e Cila duhet të fillojë në vitin 2024. Megjithatë, kjo nuk ndodhi kurrë. Pavarësisht lajmeve të këqija dhe falimentimit, prodhuesi i makinave elektrike do të përpiqet të shpëtojë biznesin e tij. Sipas botimit gjerman Aachener Zeitung, Next.Go reduktoi orarin e punës së punonjësve të saj në fillim të marsit. Përveç kësaj, thuhet se aksionet e kompanisë në tregun e aksioneve amerikane u shembën fjalë për fjalë brenda gjashtë muajve. Next E-Go pranon se “instrumentet financiare të bazuara në kapitalin e vet që u siguruan nga kompania nuk mund të kryheshin në nivelin e pritur dhe me ritmin e pritur”. Kushtet mbizotëruese të tregut, së bashku me pasigurinë në sektorin e automjeteve elektrike, penguan më tej aftësinë e kompanisë për të siguruar financim alternativ siç kërkohet nga kuadri rregullator vendor”.
E themeluar në vitin 2015, startup-i gjerman fillimisht hasi në vështirësi serioze financiare, por më pas u shpëtua nga firma holandeze e kapitalit privat ND Industrial Investments, pjesë e Grupit ND.
NDIHMA E SHTETIT NUK U NDA
Në ndërkohë në fillim të këtij muaji, Direksioni për zhvillimin tekniko-industrik të zonës e ndërpreu marrëveshjen me kompaninë gjermane “Next Go.Mobile “ që duhej të investonte mbi 130 milion euro në ndërtimin e mikro-fabrikës për makinat elektrike dhe të hapte 900 vende pune.
Sipas tyre, realizimi i marrëveshjes për dhënien e ndihmës shtetërore që bashkërisht duhej ta ndërtonin kompania Ekolog dhe kompania gjermane është ndërprerë dhe Direkcioni nuk do të paguajë ndihmën shtetërore të kërkuar për shkak të problemeve financiare të kompanisë në Gjermani. “Investitorët as nuk filluan me ndërtimin , hynë në proces të blerjes së makinerive , disa herë kërkuan ndihmë shtetërore por nuk do ta fitojnë për shkak se kanë hyrë në procesin e falimentimit në Maqedoni”, thotë Jovan Despotovski, drejtori i Zonave Teknologjiko Industriale.
Kjo drejtori si përfaqësuese e qeverisë ka aktivizuar mekanizmat për mbrojtje në kontratën e nënshkruar, që i parashikojnë edhe këto rrethana si falimentim apo likuidim , për ndalesën e dhënies së ndihmës shtetërore. Despotovski konfirmon se projekti për fabrika elektrike u bë i rrezikshëm për shkak të kërkesave jo stabile për vetura elektrikë në Evropë. Në të njëjtën kohë, kompania gjermane para gjyqit në Gjermani ka kërkuar mbrojtje nga pamundësia e pagesës së detyrimeve dhe borxheve të ndryshme.
Investitori dhe kreu i qeverisë së Maqedonisë në 13 gusht 2022 e promovuan këtë investim, si mundësi që Maqedonia për herë të parë të do të prodhojë vetura elektrike. Ishte paralajmëruar se ndihma shtetërore për projektin do të jetë 35 milion euro nga totali i investimit nga 130 milionë euro. Edhe pse ishte paralajmëruar se ndërtimi do të fillojë 6-8 javë më vonë, por as në nëntor 2022 nuk kishte nisur ndërtimi i kë saj fabrike.
Arsyetimet zyrtare ishin se vetë plani afarist dhe i kompanisë që është dorëzuar si dhe në marrëveshjen ndarjen e ndihmë shtetërore, parashikohej që në tremujorin e fundit apo deri në dhjetor 2022 të nisin aktivitetet ndërtimore. Bëhet fjalë për një fabrikë që duhet të jetë kapaciteti i tretë në zonën e Tetovës, ndër më të mëdhatë në vend, me sipërfaqe mbi 120 mijë metra katrorë. Gjysma e kësaj hapësire ishte e planifikuar për testim dhe parkim të makinave elektrike.
Kompania nuk do të përdorte asnjë lehtësim tatimor ose përjashtim, pra privilegje. Kjo do të thotë se që në momentin e parë kur do të fillonte të gjenerojë të ardhura ose që në momentin e parë kur ata fillojnë të punësohen, pritej edhe derdhja në arkën e shtetit të taksave, taksat personale, kontributeve dhe tatimi mbi fitimin. Ndihma shtetërore përfshin mbështetjen në punimet e ndërtimit, në prokurimin e pajisjeve dhe fondeve për ngritjen e aftësive të punëtorëve, është një paketë standarde që shteti ua ofron investitorëve të huaj. Në gusht të vitit 2023, kompetentë t njoftuan se akoma nuk ka fabrikë, mirëpo ka projekt, ka konsorcium të kompanive vendore që do të realizojnë pjesën ndërtimore, ka marrëveshje për marrjen me qira të tokës si dhe përgatitje për ndërtimin e infrastrukturës kryesore në zonën e Tetovës. Kompania gjermane nëpërmjet kanaleve të tyre komunikuese paralajmërohej si kompani me ambicie të ngjashme me ato të gjigantëve në industrinë e makinave, ku përskaj në Maqedoni planet e mundshme për ndërtimin e fabrikave ishin edhe në Bullgari, Greqi, Meksiko, Kinë, Indi, Brazil dhe Tajlandë.
Ndryshe, Bullgaria nuk po heq dorë nga investimet në veturat ekologjike. Mediat bullgare bëjnë të ditur se kоmраnіа kіnеzе е аutоmоbіlаvе “Dоngfеng Моtоr Соmраnу”, dо tа ѕhіkојë Вurgаѕіn ѕі nјë vеnd роtеnсіаl рër ndërtіmіn е nјë fаbrіkе рër mаkіnа еlеktrіkе. Ѕіраѕ іnfоrmасіоnеvе, nјë dеlеgасіоn і gјіgаntіt kіnеz і krуеѕuаr ngа Хіе Кіеn, mеnахhеr і рërgјіthѕhëm і Dоngfеng рër trеgun еvrоріаn, dо të mbërrіјë në Вullgаrі në рrіll. Коmunа е Вurgаѕіt ëѕhtë рërсаktuаr ѕі vеndndоdhја е іmріаntіt të mundѕhëm në të аrdhmеn, kоnfіrmоі Јulіаn Сhеbіѕhеv, krеu і zуrëѕ рërfаqëѕuеѕе bullgаrе të Vоуаh dhе trе mаrkаvе të tјеrа të Dоngfеng.
Меgјіthаtë, mbі Вullgаrіnë, Dоngfеng mund të рrеfеrојë Іtаlіnë, ku qеvеrіа е Gіоrgіа Меlоnіt kа рrеmtuаr mbëѕhtеtје ѕеrіоzе рër të tërhеqur рrоdhіmіn е mаkіnаvе të rеја ѕі kоmреnѕіm рër tkurrјеn е аktіvіtеtеvе të Ѕtеllаntіѕ. Рlаnі і Dоngfеng ëѕhtë të еkѕроrtојë në Еvrорë рrоdhіmіn е dу mоdеlеvе – сrоѕѕоvеr-іn е vоgël еlеktrіk Nаmmі 01 dhе ЅUV-іn kоmраkt të mаrkëѕ рrеmіum Vоуаh. /Koha/
