Diaspora do të votojë vetëm në zgjedhjet presidenciale, sepse nuk është plotësuar kushti që kjo të ndodhë në zgjedhjet parlamentare. Pavarësisht kësaj, vëzhguesit partiakë janë në rrugë nëpër botë, por emrat janë sekret. Për këtë janë paraparë gjithsej 800 mijë euro para të shtetit, transmeton REL në gjuhën maqedonase.
Diaspora maqedonase nesër më 7 maj do të votojë në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale 2024, përkatësisht për dy kandidatët që kaluan në raundin e parë, përkatësisht kandidatin e LSDM-së, Stevo Pendarovski dhe kandidaten e VMRO DPME-së, Gordana Siljanovska Davkova.
Një apo disa ditë më parë, varësisht se në cilin destinacion të botës do të zhvillojnë zgjedhjet, anëtarët e këshillave zgjedhore u larguan.
Në zgjedhjet e këtij viti, gjithsej 191 anëtarë të komisioneve të diasporës fluturojnë jashtë vendit.
Sipas ligjit, presidenti dhe zëvendësi i tij zgjidhen nga radhët e punonjësve të Përfaqësive Konsullore Diplomatike (PDK), ndërsa anëtarët e tjerë janë me propozimin e partive në pushtet dhe opozitë që kanë fituar më shumë vota në zgjedhjet e fundit parlamentare.
Përkundër faktit se Radio Evropa e Lirë kërkoi emrat e anëtarëve që zhvillojnë zgjedhjet në diasporë, Komisioni Shtetëror Zgjedhor (KSHZ) nuk i zbuloi. Emrat nuk mund të gjenden as në faqen e internetit të KSHZ-së, përkundër faktit se ekziston një paraqitje tabelore që qëndron bosh.
Komisioni për REL vetëm thotë se nga buxheti për votim jashtë vendit janë ndarë 50 milionë denarë ose rreth 800 mijë euro.
“Sipas prokurimit publik për transport dhe akomodim të anëtarëve të këshillave zgjedhore në PDK për zgjedhjet e vitit 2024, janë siguruar mjete për realizim në vlerë prej 50 milionë denarë. Vërejmë se kjo është një shumë e parashikuar, ndërsa mjetet e sakta të shpenzuara për këtë qëllim do të dihen pas përfundimit të zgjedhjeve, duke pasur parasysh se në disa shtete nuk do të bëhet votimi”, thuhet në përgjigjen e KSHZ-së.
Gjithsej 2.569 votues nga Maqedonia e Veriut që jetojnë jashtë vendit janë të regjistruar në gjithsej 31 zyra konsullore. Në raundin e parë, më pak se gjysma votuan, ose 1017, që nënkuptonte një pjesëmarrje prej 39.6%.
Nga gjithsej 1005 fletëvotime të vlefshme, kandidatja Gordana Siljanovska Davkova ka fituar numrin më të madh të votave, 369, ndërsa i dyti Stevo Pendarovski me 175 vota.
Destinacione atraktive me pak votues dhe pjesëmarrje edhe më të ulët
Kryeqyteti francez Paris, i njohur edhe në mesin e turistëve si qyteti i dritës dhe dashurisë, është një nga 31 qendrat e votimit ku voton diaspora. Aty janë regjistruar gjithsej 44 qytetarë që dëshironin të votonin për presidentin e ardhshëm të Maqedonisë së Veriut. Por më 26 prill, në kutitë e votimit në konsullatë ishin vetëm 11 fletë votimi, ose një pjesëmarrje prej 25 për qind. Tridhjetë e tre qytetarë vendosën të mos votojnë pavarësisht se ishin regjistruar.
Në Pekinin e largët kinez, situata ishte edhe më “interesante”. Për të votuar janë regjistruar vetëm 12 qytetarë të Maqedonisë, nga të cilët të drejtën e votës e kanë shfrytëzuar 9. Me këtë pjesëmarrja ka qenë e lartë prej 75%, por nga gjithsej nëntë fletëvotime në kuti, një është e pavlefshme.
Përveç këtyre destinacioneve, këshillat zgjedhore tashmë janë larguar ose do të nisen sërish për raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale në Abu Dhabin ekzotik arab ku janë regjistruar 26 votues, Melburni australian (64) dhe Canberra (31), jashtë Torontos, Uashington, Çikago, Nju Jork dhe Detroit.
Nesër do të votohet në qytetet evropiane Venecia, Romë, Stokholm, Bruksel, Zagreb, Vjenë… Pavarësisht distancës në disa vende, të gjithë kishin bileta avioni vajtje-ardhje.
“Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve nuk organizon dhe as mbulon financiarisht qëndrimin e këshillave zgjedhorë në periudhën ndërmjet dy raundeve të zgjedhjeve presidenciale, por personat e punësuar kthehen menjëherë pas përfundimit të ditës së zgjedhjeve sipas zonës kohore”, thuhet në njoftim KShZ-së.
Se sa kompensim marrin këta persona nuk bëhet e ditur, vetëm se është e rregulluar me Rregullore dhe shuma është e njëjtë me atë të këshillave zgjedhore në Maqedoninë e Veriut. Mirëpo, përveç kësaj, anëtarët e komisioneve që kanë shkuar jashtë shtetit marrin edhe mëditje të rregulluara varësisht nga vendi në të cilin ndodhen.
Nuk ka plan për votim elektronik në diasporë
Për organizimin e zgjedhjeve në misionet konsullore diplomatike, ishte e nevojshme të regjistroheshin të paktën dhjetë votues. Kjo kërkesë plotësohej në 31 zyra përfaqësimi, por për të votuar për zgjedhjet parlamentare ishte e nevojshme që të regjistroheshin të paktën 5355 votues, në të 52 PKD-të. Kjo nuk ndodhi, kështu që diaspora nuk do të marrë pjesë në zgjedhjen e deputetëve të ardhshëm.
Kjo kërkesë është sqaruar nga KSHZ-ja për shkak se deputetët zgjidhen në njësinë zgjedhore jashtë vendit sipas modelit proporcional, përkatësisht duhet të ketë një lloj regjistrimi.
Kështu, për t’u zgjedhur një deputet i Njësisë Zgjedhore 7 duhet të fitojë të paktën të njëjtin numër votash si deputeti me numrin më të vogël të votave të fituara në territorin e shtetit në zgjedhjet e fundit parlamentare.
Tani për tani askush nuk e shtron pyetjen nëse do të mund të organizohej votimi në mënyrë elektronike. Nga KSHZ thonë se nuk kanë kompetencë të propozojnë ligje.
Në disa vende evropiane, diaspora voton ose elektronikisht ose me postë dhe ia dërgon fletëvotimin PDK-së.
Në vitin 2021 është bërë regjistrimi i popullsisë në Maqedoninë e Veriut dhe është aktivizuar aplikacioni special për diasporën, me të cilin qytetarët regjistroheshin në mënyrë elektronike. Pra, mundet, nëse dëshironi.
Kujtojmë se në rrethin e parë të zgjedhjeve presidenciale 2024 nga numri i përgjithshëm i votuesve 1.1814.317 votuan 867.000 qytetarë apo 49,94%, prej të cilëve numri i votave të vlefshme ishte 881.272 ndërsa vota të pavlefshme dolën 24.562. Në bazë të rezultateve të fundit, dallimi mes Bujar Osmanit dhe Arben Taravarit ishte mbi 37 mijë vota, ndërsa mes Siljana Davkovës dhe Stevo Pendarovskit ishte mbi 182 mijë vota.
Rrethi i dytë i zgjedhjeve presidenciale do të mbahet me 8 maj së bashku me zgjedhjet parlamentare.
