Nëse nuk miratohen ndryshimet kushtetuese për përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë, si kusht pa të cilin nuk mund të vazhdojë rruga eurointegruese e vendit, ekziston mundësia që Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI) të jetë e para që do të kërkojë zgjedhje të parakohshme parlamentare, vlerësojnë për AIM politologu Bllagojçe Atanasoski dhe profesori universitar dhe ish politikani Mersel Bilalli.
Në pyetjen e AIM, për shkak të zhvillimeve të fundit në BDI, nëse ekziston mundësia që kjo parti të kërkojë zgjedhje të parakohshme, nëse nuk kalohen ndryshimet kushtetuese, për të parandaluar daljen e votave, Atanasoski thotë se thashethemet shkojnë në atë drejtim, që nëse nuk kalohen amendamentet e Kushtetutës, BDI-ja do të jetë e para që do të kërkojë zgjedhje të parakohshme parlamentare, si rrugëdalje nga, siç shton ai, “kriza e thellë politike që do të krijohet dhe dhe do të shfaqet në publik si e tillë”.
Profesori universitar Bilalli, nga ana tjetër, thekson se çdo parti politike po llogarit në fitore dhe se nuk habitet nga vendimet e partive politike.
“Në fakt, asgjë nuk më befason, sepse të gjitha partitë politike llogarisin fitore dhe më pas vazhdojnë të funksionojnë ashtu siç funksionojnë, gjë që për mua është një tragjedi. Por shoh që faktori ndërkombëtar përkatës krijon presione. Lojërat partiake duket se po dalin në dritë së fundmi dhe pres që të ketë llogaridhënie. Besoj se faktori ndërkombëtar vlerëson se krimi i organizuar dhe korrupsioni janë aq të mëdha sa kërcënojnë paqen dhe sigurinë”, thotë Bilalli.
Atanasoski shton se e gjithë kjo shkon në drejtim të shkurtimit të rritjes së partisë dhe strukturës së Izet Mexhitit, sepse, siç thotë ai, të gjitha anketat relevante politike dhe anketat e opinionit publik kanë treguar se pas liderit të BDI-së, Ali Ahmeti, personi i dytë që renditet më lart në rejting mes anëtarëve dhe mbështetësve të BDI-së, është pikërisht Izet Mexhiti.
“Kjo, aq më tepër që ai nuk ka parti politike, por është një faktor politik, i cili kontrollon deputetët në Kuvend (Merita Koxhaxhiku, Kastriot Rexhepi), kryetarin e komunës (Visar Ganiu) dhe zyrtarë të tjerë më pak të njohur të BDI-së, të cilët janë të prirur ndaj tij dhe veprimtarisë së tij politike”, thotë Atanasoski.
Ai thekson se BDI-ja, e marrë nga përvoja e zgjedhjeve parlamentare të 2016-ës kur u përgjysmua numri i votave dhe deputetëve, me gjasë do të shkojë në drejtim të parandalimit me kohë, para se siç thotë ai, gjërat të shkojnë shumë larg dhe të përfundojnë në opozitë vitin e ardhshëm.
“Dikur BDI-ja fjalë për fjalë u shpëtua politikisht dhe “doli” në zgjedhjet parlamentare të 11 dhjetorit 2016, kur numri i votave dhe deputetëve u përgjysmua dhe vetëm për shkak të përçarjes së opozitës shqiptare në vendin tonë (si sot) mbeti në pushtet. Duke nxjerrë mësim nga ajo përvojë, ndoshta do të shkojnë në atë drejtim që me kohë ta parandalojnë atë, para se gjërat të shkojnë shumë larg për ta, dhe vitin e ardhshëm të përfundojnë në opozitë si të delegjitimuar nga elektorati politik shqiptar në Maqedoni”, vlerëson Atanasoski.
Aktorët politikë tregojnë papjekuri për interesa më të gjera
Më 30 korrik, ministrat e BDI-së kanë dorëzuar dorëheqjet nga pozitat e tyre, të cilat do të hyjnë në fuqi pas votimit të amendamenteve kushtetuese nga VMRO-DPMNE. Një nga kërkesat e opozitës në takimin e kryetarëve të LSDM-së dhe VMRO-DPMNE-së, Dimitar Kovaçevski dhe Hristijan Mickoski, ishte formimi i qeverisë në të cilën BDI-ja nuk do të marrë pjesë.
„Ministrat dhe qeveritarët nga radhët e Bashkimit Demokratik për Integrim kanë dhënë dorëheqje nga postet e tyre aktuale. Dorëheqjet, z. kryeministër, automatikisht hyjnë në fuqi në momentin kur opozita do të votojë për amendamentet kushtetuese“, thuhet në njoftimin e kryetarit të BDI-së Ali Ahmeti në Fejsbuk.
I pyetur nga MIA që të komentojë dorëheqjet e dorëzuara, Bilalli thekson se të gjitha punët e bëra nga qeveria dhe opozita tregojnë se ende kanë papjekuri serioze për interesa më të gjera, përveç atyre partiake.
“Realisht ne kemi hapur vetëm një proces që nis me skriningun dhe nuk mund të themi se kemi filluar negociatat me BE-në. Nëse nuk miratohen ndryshimet kushtetuese, objektivisht ndërpriten negociatat. Nuk dihet se çfarë mund të ndodhë më pas, duke pasur parasysh që vitin e ardhshëm në BE do të ketë zgjedhje qendrore në Parlamentin Evropian dhe ne presim të drejtën nga do të vijë, megjithëse tashmë dihet që e djathta nuk është shumë e interesuar në zgjerimin e BE-së. Qeveria është në një pozitë të ngushtë dhe të gjitha këto janë lëvizje me të cilat ajo dëshiron të ndikojë në publik. Dhe një opozitë, e cila më duket se nuk ka ndonjë ofertë serioze, përveçse nuk do të miratojë ndryshimet kushtetuese nën diktat bullgar, që për mendimin tim është absurde. Të gjitha këto tregojnë se qeveria dhe opozita objektivisht kanë ende një papjekuri serioze për interesa më të gjera, përveç atyre partiake”, tha profesori universitar Bilalli.
Sipas analistit Atanasoski, kjo është përpjekja e fundit e partisë kryesore të koalicionit etnik-shqiptar në qeverinë maqedonase, gjegjësisht partisë BDI, për të bërë një manovër politike për ta vënë para aktin e përfunduar dhe të ndryshojë për 180 gradë qëndrimin e saj të ashpër në lidhje me mosvotimin e amendamenteve kushtetuese për hyrjen e bullgarëve në Kushtetutën e Maqedonisë, si kusht pa të cilin nuk mund të vazhdohet integrimi evropian i Maqedonisë.
“Mirëpo, pa pjesëmarrjen e deputetëve të opozitës apo të një pjese të tyre, ndryshimet kushtetuese nuk janë të mundshme, pra nuk plotësohet numri prej 80 deputetësh (shumica prej dy të tretash). Nga ana tjetër, mendoj se ky hap politik i BDI-së ka për qëllim edhe mashtrimin e opinionit si një veprim PR që do të defokusojë opinionin nga skandalet që kanë të bëjnë me zyrtarët e lartë të BDI-së në periudhën e fundit: vendosja në listën e zezë amerikane të kryetarit të Komunës së Strugës, Ramiz Merko, që vjen nga radhët e kësaj partie, skandali me veturën e zëvendëskryeministrit të parë Artan Grubi, pastaj me nipin e liderit Ahmeti, Drinin, i cili në një mosha e re hyri në një biznes miliona dollarësh në TC “Soravia” dhe një sërë skandalesh të tjera që karakterizuan integrues në periudhën e fundit. Nga këtu, kjo mund të interpretohet si një truk i lirë PR nga kuzhina e BDI-së për të larguar vëmendjen nga skandalet korruptive dhe për të drejtuar opinionin dhe mediat me tema për pirueta të tilla politike, siç janë këto dorëheqje me kusht të ministrave të BDI-së” thotë ai për dorëheqjet e ministrave të BDI-së.
Formimi i një fronti të përgjithshëm opozitar të shqiptarëve, fragmentim shtesë i elektoratit shqiptar
Ish-nënkryetari dhe deputeti i BDI-së, Izet Mexhiti, së bashku me deputetët Merita Koxhaxhiku dhe deputetin Kastriot Rexhepi kanë paralajmëruar formimin e lëvizjes së re politike, e cila pritet të formohet zyrtarisht më 13 gusht.
Lidhur me këtë, Atanasoski thotë se nëse formohet një front i përgjithshëm opozitar i partive opozitare të shqiptarëve, mund të ndodhë që BDI të kërcënohet, madje edhe të mposhtet si parti dominuese në të ashtuquajturin bllok politik shqiptar. Kjo, sipas tij, do të nënkuptojë copëtimin shtesë të elektoratit shqiptar.
“Ish kryetari i Komunës së Çairit në tre mandate radhazi, deputet aktual dhe ish nënkryetar i BDI-së, padyshim që mori rrugën e tij politike, të ndryshme nga ajo e bashkëmendimtarëve në të ashtuquajturin “Grupi i Zjarrit”, me të cilët ai luftoi për “demokratizimin brendapartiak” të BDI-së dhe kthimin në “parimet origjinale”. Që do të thotë, se ai ka paralajmëruar legjitimim politik përmes formimit të lëvizjes/subjektit politik me të cilin do të marrë pjesë në zgjedhjet e ardhshme parlamentare, pavarësisht nëse ato do të jenë të rregullta apo të parakohshme. Kontaktet e para i ka bërë tashmë me liderët e partive politike shqiptare, Bilall Kasami të BESA-së dhe Afrim Gashi të Alternativës, si një ndjenjë e pulsit politik për krijimin e një fronti të përgjithshëm opozitar të partive opozitare të shqiptarëve me qëllim të rrëzimit të BDI-së, si parti në pushtet për dy dekada. Nëse krijohet ai bllok apo front, mund të ndodhë që BDI-ja të kërcënohet, madje të mposhtet si parti dominuese në të ashtuquajturin bllok politik shqiptar, sepse do të synohet që të gjitha votat opozitare të shkojnë në një grup kundër BDI-së. Nëse nuk krijohet një bllok i tillë, padyshim nënkupton fragmentim dhe copëtim i mëtejmë i elektoratit shqiptar”, thotë Atanasoski.
Bilalli nuk e sheh këtë pyetje nga pikëpamja etnike, ndonëse, siç thotë ai, ka dëgjuar deklarata nga politikanët se elektorati shqiptar apo organi votues shqiptar do të përçahet.
“Unë nuk e shoh këtë nga pikëpamja etnike, megjithëse kam dëgjuar disa deklarata nga politikanë se elektorati shqiptar do të përçahet. Dua të depërtoj në logjikën e brendshme. Çfarë kemi bërë realisht në këto 30 vite për reforma, zhvillim, transformim të shoqërisë, arsim cilësor, punësim… Qëndrimi në segmentin e robëruar, segmentin etnik, mendoj se është vetëm një maksimë e realitetit dhe duhet të pajtohemi se në gjithë këto vite nuk kemi arritur të ndërtojmë një shtet funksional.
Dhe nuk është rastësi që tani kemi Raportin e fundit të Bashkimit Evropian, ku nga i gjithë Ballkani Perëndimor, që përfshin rreth 18 milionë banorë, Maqedonia e Veriut ka keqpërdorur 50 për qind të burimeve financiare të marra nga BE-ja. Çfarë po ndodh brenda nesh? Kjo është vendimtare, pa hyrë se elektorati i kujt do të ndahet”, thotë Bilalli.
Ai thekson se për këto 30 vite nuk ka pasur sukses në ndërtimin e një shteti funksional me institucione të pavarura, në të cilin do të funksionojë sistemi i meritokracisë.
“Dështuam të ndërtonim institucione të pavarura, gjyqësor dhe prokurori të pavarur. E shihni se çfarë po ndodh – djali i atij politikani arriti të marrë detyrën me ose pa provime. Nëse nuk ndërtojmë institucionet kompetente sipas sistemit të meritokracisë, kur do të kemi filtra seriozë, kur punësimet nuk do të varen nga listat partiake, edhe nëse nuk varen fare nga listat partiake, por kandidatët e përzgjedhur do të jenë segmente krejtësisht të veçanta të politikës ditore. Por edhe avancimi i tyre – i zyrtarëve, ku do të përfshinin gjyqtarë dhe prokurorë. Politika duhet të jetë 10 vjet larg dhe ne nuk kemi arritur asgjë nëse nuk e kemi arritur këtë. Fatkeqësisht nuk e kemi arritur dhe përgjegjësia herë është më e vogël e herë më e madhe. Mund të dalim dhe të themi se dikush po na shqetëson me teori konspirative, por sinqerisht shikoni realitetin. Ne dëbuam gjysmën e popullsisë… ky është një problem serioz. Nuk dua të fajësoj asnjë parti konkretisht. Duket se dikush më shumë e dikush më pak ka përgjegjësi serioze për këtë dështim historik 30-vjeçar“, thotë Bilalli.
Argumentet për “demokratizimin, respektimin e statuteve dhe parimeve burimore” brenda BDI-së janë vetëm një mashtrim për opinionin
Për zhvillimet e fundit brenda BDI-së, Atanasoski thotë se bëhet fjalë për atë se kush do të ketë fuqi të kontrollojë resurset në parti.
“Të flasësh për demokraci në BDI është njësoj si të flasësh për respektimin e të drejtave të njeriut në Korenë e Veriut. Kjo parti politike u krijua si pasardhëse e një strukture ushtarake dhe në atë mjedis sot mund të flitet vetëm për rishpërndarje të pushtetit, që në rastin tonë dhe në të gjitha rastet nënkupton rishpërndarjen e të mirave materiale (tenderave) nga të cilat individët dhe objektivat e familjeve u bënë milionerë brenda natës, në një mënyrë shumë të “dyshueshme”. Që do të thotë se qysh në fillim të “betejës për shfarrosje” të hapur mes zëvendëskryeministrit të parë Artan Grubi, prej të cilit lideri Ahmeti nuk hoqi dorë dhe krerëve të “Zjarrit”, bëhej fjalë vetëm për atë se kush do të kishte fuqinë për të kontrolluar burimet në parti që shërbejnë si levë për pasurimin personal dhe familjar. Temat dhe argumentet për “demokratizimin, respektimin e statutit dhe parimeve burimore” thjesht po mashtrojnë opinionin dhe hedhin pluhur në sytë e anëtarësisë, gjë që nuk besoj se i beson më askush. Për të gjithë është më se e qartë se për çfarë bëhet fjalë”, sqaron Atanasoski.
Bilalli, megjithatë, thotë se nuk do të donte të mendojë se ajo që po ndodh në BDI është një luftë personale për pushtet.
“Një person që ishte në pozicionet më të larta në një strukturë të caktuar, shkëputet dhe shkon në anën tjetër. Nuk do të doja të mendoja se është një luftë personale për pushtet. Mendoj se ndoshta është ndërgjegjësimi i një grupi që nuk dëshiron të mbajë përgjegjësi për dështimin shekullor, qoftë edhe të shqiptarëve, por në përgjithësi të gjithë qytetarëve të tjerë. Besoj se i kemi të gjitha analizat se pjesa më vitale, sidomos në pjesën e Maqedonisë Perëndimore, por edhe në atë të Kumanovës dhe Karadakut, mbi 65 për qind e të rinjve kanë shkuar jashtë shtetit dhe kjo është një tragjedi shekullore për secilin prej nesh”, tha ai.
