Blerja e gjërave nuk ka qenë kurrë më e lehtë se tani në epokën e teknologjisë ku gjithçka është vetëm një klikim larg. Blerja online, përveç të gjitha avantazheve që ofron, mbart me vete edhe rrezikun e mashtrimit nga shitësit online. Njohësit e kësaj fushe thonë se rrjetet sociale nuk mund të kontrollohen tërësisht dhe janë burim i konkurrencës së pandershme dhe ekonomisë gri.
Në tregtinë elektronike, apo blerjet online, gjëja më e rëndësishme është: blerja përmes e-tregtarëve dhe platformave të regjistruara, por jo ndaj rrjeteve sociale, kryesisht, jo përmes Facebook-ut. Për këtë paralajmërojnë të gjithë autoritetet në vend që kanë vazhdimisht përvojën e konsumatorëve të pakënaqur, të mashtruar apo të manipuluar.
SHITJET LEGALE ONLINE
Aktualisht, tregtia elektronike në vendin tonë është e rregulluar. Ekziston edhe një ligj, dhe ligji për konsumatorin e rregullon shtesë me një kontratë në distancë që rregullon marrëdhënien kontraktuale ndërmjet tregtarit që shet në distancë dhe konsumatorit. Bëhet fjalë për tregtarë të cilët janë të regjistruar rregullisht në Regjistrin Qendror, thonë nga Organizata e Konsumatorëve të Maqedonisë.
Problemi vjen nga fakti se konsumatorët nuk i dallojnë shitjet online që janë në Facebook nga shitjet legale online. Në Facebook, shitjet nuk janë të rregulluara. Taksat nuk paguhen në rrjetet sociale, nuk ka llogari fiskale, nuk ka kartë garancie, nuk japin dokumentacion mbështetës për produktin. As furnizuesi nuk ka njohuri për atë nga i cili është porositur produkti. Dhe personi që dëshiron të kthejë produktin nuk mund të gjejë shitësin ose personin e kontaktit në Facebook. Është një ekonomi gri. Ajo shitje përmes rrjeteve sociale është krejtësisht e kundërligjshme, thonë nga Shoqata e Konsumatorëve të Maqedonisë.
Në shumicën e rasteve kemi problem me ata lloj tregtarësh. Të njëjtën gjë e themi edhe në memorandumin e bashkëpunimit me Shoqatën e e-tregtarëve apo shitësve elektronik. Konsumatorët duhet të jenë më të ndërgjegjshëm se kur blejnë në Facebook apo në portale të tjera që janë më shumë për komunikim, do të thosha se nuk janë të sigurt se çfarë blejnë dhe më pas askush nuk mund të gjejë atë të ashtuquajtur tregtar. Tani për tani, kjo i takon ndërgjegjësimit të konsumatorit. Një “tregtar” i tillë krijon edhe konkurrencë të pandershme. Si ne ashtu edhe nga Inspektorati i Tregut apelojmë që të mos blejnë në Facebook dhe rrjetet sociale, sepse në rast problemesh askush nuk mund t’i ndihmojë. Qytetarët të blejnë përmes dyqaneve të rregullta online apo platformave të regjistruara për shitje elektronike. Dy-tre blerës na telefonojnë çdo ditë, kështu që ne u shpjegojmë për tregtinë elektronike, thotë Marijana Lonçar Velkova, kryetare e Organizatës së Konsumatorëve të Maqedonisë.
Inspektorati Shtetëror i Tregut konfirmon se rrjetet sociale nuk mbulohen nga rregulloret ligjore dhe nuk mund të kontrollohen. Dhe qytetarët në përgjithësi kanë ankesa dhe raportime gjatë tregtisë elektronike. “Qytetarët ankohen shpesh për përvoja të këqija në lidhje me cilësinë e produkteve, pamundësinë e shkëmbimit të produkteve, dorëzimin jashtë afatit të caktuar, pamundësinë për të kontaktuar sërish me shitësin. kryesisht për shkak të mosdisponueshmërisë ose bllokimit të faqes nga janë shitur produktet. Inspektorati i tregut mund të veprojë vetëm nëse është paraqitur kërkesa për një tregtar që është i regjistruar dhe lëshon faturë fiskale, sepse fatura fiskale shërben si dëshmi në veprimet tona. Nëse tregtari të cilit i referohet kallëzimi nuk është i regjistruar, raportet ia përçjellim MPB-së – Sektori për krime kompjuterike”, thonë nga Inspektorati i Tregut.
Për sa i përket blerjeve online, në 12 muajt e fundit, sipas të dhënave statistikore zyrtare rreth 53 për qind e atyre që përdorin internetin në vend kanë porositur ose blerë një produkt apo shërbim online. Më së shumti blinin dhe porositnin rroba, këpucë apo pajisje sportive dhe më pak muzikë, filma dhe ushqim. Numri më i madh i blerësve elektronikë kanë bërë porosi nga shitësit nga ky vend.
Sipas Shoqatës së tregtarëve elektronik , të dhënat tregojnë se në vend janë 906 tregtarë aktivë.
VIZERI
Nga ana tjetër, qytetarët e Maqedonisë kanë shpenzuar mbi 573 milionë euro në vitin e kaluar jashtë vendit tregojnë të dhënat e Bankës Popullore. Spikasin blerjet e produkteve dhe shërbime lidhur me udhëtimet dhe transaksionet për bileta ajrore dhe rezervime hotelesh online. Numri i e-transaksioneve me shtetet e huaja është 4.6 milionë, ndërsa transaksioni mesatar është 43 euro ku shumica e vlerës dhe e numrit të transaksioneve të kryera janë në Holandë, Mbretërinë e Bashkuar, Hungari, Irlandë, SHBA, Luksemburg, Greqi dhe Gjermania.
Më së shumti transaksione qytetarët tanë i kanë bërë në Holandë, Mbretërinë e Bashkuar dhe Hungari dhe kanë realizuar një vlerë prej 77 milionë euro. E njëjta gjë pritet duke pasur parasysh se Booking.com (Holandë), Amazon UK, ASOS (Britania e Madhe) dhe VizzAir (Hungari) kanë origjinë nga këto vende, ndërsa numri më i lartë i verifikuar i transaksioneve nga qytetarët e Maqedonisë në Luksemburg është për faktin se në Luksemburg janë regjistruar degët evropiane të Amazon dhe AliExpress, përmes të cilave kryhen transaksione për shumicën e vendeve evropiane, me përjashtim të Britanisë së Madhe.
Në vitin 2023, vlera totale e e-transaksioneve të kryera me e-tregtarët vendas nga blerësit vendas dhe të huaj arrin në 453.6 milionë euro, që paraqet një rritje prej 15.2% krahasuar me një vit më parë.
Në vitin 2023, sipas të dhënave të Bankës Popullore, janë gjithsej 1703 pika virtuale të shitjes, që paraqet rritje prej 105 e-pikash të reja të shitjes ose rritje prej 6.5%. Sa i përket pikave aktive të e-shitjeve, nga gjithsej 75% kanë qenë aktive, pra 1293 kanë pasur të paktën një transaksion gjatë vitit 2023, tregojnë të dhënat e Bankës Popullore të Maqedonisë së Veriut. /Koha/
