Derisa Rusia dhe Ukraina po hyjnë në vitin e tretë të luftës dhe në anën tjetër konflikti midis Izraelit dhe grupit ekstremist palestinez Hamas kërcënon të përhapet në të gjithë Lindjen e Mesme, vendet në Ballkan, si dhe disa në Evropë, po shqyrtojnë rikthimin e detyrimit ushtarak. Pothuajse njëkohësisht Beogradi, Zagrebi dhe Prishtina njoftuan kthimin e shërbimit ushtarak dhe për të njëjtën temë po diskutohet në Paris dhe Berlin. Vlen të theksohet se që nga viti 2011 për shërbimin vullnetar ushtarak mund të aplikojnë qytetarët të cilët i plotësojnë kushtet e përcaktuara nga ARM. Në të njëjtën kohë, kandidatët duhet të jenë 18 vjeç, por jo më të vjetër se 26 vjeç.
Në mesin e popullatës, mendimet për këtë çështje janë të ndara, disa thonë se nuk duhet të ketë shërbim të detyrueshëm ushtarak, të tjerë thonë se duhet të kthehet përsëri dhe disa thonë se duhet të ketë një lloj trajnimi për të trajnuar të rinjtë se si duhet të punohet me një armë.
Disa nga ekspertët mendojnë se kjo është një temë serioze, e cila fatkeqësisht nuk është diskutuar viteve të fundit në vendin tonë, por fatmirësisht e kanë hapur vendet e Ballkanit, përfshirë këtu edhe Kroacinë, e cila tashmë është anëtare e BE-së.
Në vendet e ish-Jugosllavisë aktualisht ekzistojnë vetëm njësi ushtarake profesionale dhe shumica e vendeve janë anëtare të paktit të NATO-s. Pas njoftimeve nga Beogradi dhe Zagrebi, ministri i Mbrojtjes i Malit të Zi, Dragan Krapoviq, tha se kthimi i shërbimit të detyrueshëm ushtarak do të sjellë staf më të mirë dhe përfitime afatgjata për të gjithë sistemin e mbrojtjes, por se nuk bëhet fjalë për këtë në momenti. Bosnja dhe Hercegovina hoqi shërbimin e detyrueshëm ushtarak në 2007. Më 1 janar 2008, Kroacia zëvendësoi shërbimin e detyrueshëm ushtarak me shërbimin vullnetar, por në fillim të vitit 2024 u ngrit sërish çështja e shërbimit të detyrueshëm.
Koordinatori kombëtar për menaxhimin e kufijve dhe profesori universitar, Vladimir Pivovarov, për media ka deklaruar se kjo është një temë serioze që fatkeqësisht është heshtur në vendin tonë, por që fatmirësisht është hapur nga vendet e Ballkanit, duke përfshirë edhe Kroacinë, e cila sot është anëtare e BE-së.
“Në vendin tonë nuk u hap asnjë debat publik, nuk u bë SWOT analiza për të parë avantazhet dhe disavantazhet e një projekti të tillë. Më shumë anëtarë të NATO-s dhe BE-së, përmes kryeministrave të tyre, po theksojnë më me zë të lartë kërcënimin e mundshëm ushtarak në të ardhmen për vendet e tyre, i cili sigurisht bazohet në argumente dhe fakte që disponojnë shërbimet e tyre të inteligjencës. Personalisht, mendoj se kjo ide, pra funksionalizimi i saj në të ardhmen, ka shumë përparësi, jo vetëm nga pikëpamja ushtarake, por edhe nga aspekte të tjera”, thekson Pivovarov.
Ai gjithashtu thotë se siguria si garantuese i paqes kushton.
“Nuk ka siguri pa para, dhe në fakt deklarata juaj se personat e trajnuar sigurisht që mund të përdoren në të ardhmen, përveç nevojave ushtarake, dhe sfidave të tjera si përmbytjet masive, zjarret, tërmetet e forta etj. Jam i bindur se e gjithë shoqëria do të përfitojë vetëm nga shërbimi ushtarak, është vendimtare”, shprehet ai.
Nga ana tjetër, ish-ministri i Mbrojtjes dhe ish-përfaqësuesi special i Qeverisë për integrim në NATO në Bruksel, Lazar Elenovski, vlerëson se shërbimi i detyrueshëm ushtarak është koncept i vjetruar, sepse vetë karakteri i luftës moderne ka ndryshuar në mënyrë drastike nën ndikimin e revolucioni teknologjik që kemi dëshmuar në 40 vitet e fundit.
“Sot ne jetojmë në një kohë shumë të ndryshme ku teknologjia dominon gjithnjë e më shumë çdo pore të shoqërisë njerëzore duke përfshirë mbrojtjen dhe sigurinë. Arritja e synimeve të sigurisë së shtetit sot është e paimagjinueshme pa përdorimin e një game të gjerë të teknologjisë ushtarake në pothuajse çdo element të gatishmërisë luftarake të forcave të armatosura të shtetit”, thotë Elenovski. Ish-ministri thekson se Maqedonia sot nuk ka kërcënim të drejtpërdrejtë ushtarak, por siguria në shekullin XXI është një kategori shumë më e gjerë në krahasim me të kaluarën pikërisht për shkak zhvillimit teknologjik.
Në fund të vitit 2023, zëvendësministri i Mbrojtjes i Kosovës, Shemsi Syla, ka bërë të ditur se në vitin 2024 do të futet në shkolla mësimi për mbrojtjen dhe sigurinë, gjë që do të lehtësojë shërbimin e ushtarakëve.
“Nëse nxënësit mësojnë rreth mbrojtjes në fund të shkollimit do ta kenë më të lehtë të kryejnë shërbimin e detyrueshëm prej tre muajsh, ose sipas planit të mëparshëm tre muaj në dimër dhe tre muaj në verë. Por të paktën le të fillojmë me një projekt pilot tre mujor”, kishte deklaruar Syla atë kohë.
Ndryshe, shërbimi ushtarak në Maqedoninë e Veriut nuk është i detyrueshëm për gati 18 vjet, gjegjësisht gjenerata e fundit që u obligua ta kryejë shërbimin ushtarak ishte në vitin 2006. /Koha/
