Kjo është kalaja e Tetovës. Nga pamjet shihet se kjo trashëgimi kulturore është lënë pas dore nga autoritet dhe se me vite askush nuk kujdeset për të.
Historiani i artit Behuxhedin Shehapi thotë se kjo kala ka filluar të ndërtohet nga babai i Abdurahman Pashës dhe se ndërtimi më intenziv ka filluar në vitin 1821.
“Në këtë tokë më saktësisht në vitin 1821 Abdurahman pasha i cili ka qen pasha i Tetovës ose Guvernator i Tetovës vazhdoi ndërtimin të cilin e ka filluar babi i tij Rexhep pasha i cili vdes në vitin 1821 dhe këtë punë e vazhdoi Abdurahman Pasha dhe e bën një kompleks shumë të madh me shumë objekte. Një objekt me nëntë kulla me dy porta hyrëse, që ne sot e quajmë portën e Tetovës dhe portën e Luanëve në drejtim të fshatit Llacë. Kemi tre shtëpi rezidenciale, një saraj të pashait, kuzhinën ushtarake ose imaretin që ka qen në shërbim dhe të mysafirëve apo vizitorëve të rastit në atë kohë“, tha Behuxhedin Shehapi – historian i arteve.
Sipas Shehapit kjo kala është rrënuar nga Sulltani për shkaqe sigurie, ndërsa shumë objekte në Tetovë janë ndërtuar nga materiali që është marrë nga kjo kala.
“Ai detyrohet ta rrënon këtë sepse kala për shkak se ka fundi i pjesës së parë të shekullit 19. Me urdhër të sulltanit të gjitha kalatë në këtë vilajet rrënohen për shkaqe sigurie. Kalaja në fillim të shekullit 20 me të madhe rrënohet, por edhe ka shumë vjedhje të materialit ndërtimor. Në Tetovë shumë objekte, ndërtesa, rrugë, por edhe kisha e Shën Kirilit edhe Metodit është ndërtuar me material ndërtimor që është marr nga kalaja”, pohoi Behuxhedin Shehapi – historian i arteve.
Shehapi është i bindur se shkaqet kryesore për lënien pas dore të kalasëë janë çështjet pronësore juridike.
“Mjerim, unë mendoj se edhe institucionet edhe shtetërore por edhe lokale kanë një neglizhencë të trashëgimisë sonë kulturore edhe lokalitetit arkeologjik. Dhe për fat të keq është lënë pas dore, jam thellë i bindur se njëri nga shkaqet shumë të rëndësishme ose kryesore për lënien pas dore është çështje pronësore juridike. Siç dihet në fillim të demokracisë ky objekt i është dhen në pronësi të Kishës Ortodokse Maqedonisë, unë nuk dijë në bazë të çfarë dokumentacion apo dokumenteve historike që janë qenë rëndësishme që ti jepet , a dihet se një regjistër për popullatën në shekullin 15 përkatësisht në vitin 1455 që unë e zbulove në arkivin e Stambollit, flet për një kala në atë kohë kur ka ekzistuar edhe imam ku për shërbimet e veta ka marr 14 mijë akçe mujore, që do të thotë në këtë kala para Abduraman pashës ka ekzistuar xhami me imam , a në anën tjetër vakëfi Abdurman Pashës në aspektin juridik nëse duhet të ketë ndonjë pronar është vakëfi apo familja Abduraman Pashës”, pohoi Behuxhedin Shehapi – historian i arteve.
Ky nuk është lokacioni i vetëm që është lënë në këtë gjendje. Vetëm 50 metra më tutje njësoj është edhe lokacioni arkeologjik i quajtur Hisar. Në atë lokacion janë gjetur mbetje nga koha ilire, ose qyteti Oaneumit. /tv21/
