Në raportin e fundit të organizatës “Reporterë pa Kufij” (RSF), Maqedonia ka rënë me gjashtë pozicione në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit për vitin 2024 dhe renditet në vendin e 42-të. SHGM e konsideron raportin një portretizim realist dhe të ekuilibruar të situatës, i cili tregon qartë sfidat ekzistuese dhe nevojën për reforma thelbësore.
Në pjesën ligjore, raporti vëren se legjislacioni kombëtar ende nuk është në përputhje me standardet evropiane, dhe abuzimi me të ashtuquajturat padi SLAPP (padi strategjike kundër pjesëmarrjes publike) mbetet një mekanizëm për të ushtruar presion mbi mediat dhe gazetarët kritikë.
Në fushën e sigurisë, pavarësisht hapit pozitiv me emërimin e pikave të kontaktit në Prokurorinë Publike dhe Ministrinë e Brendshme për rastet e sulmeve ndaj gazetarëve, raporti vëren raste të vazhdueshme të frikësimit, presionit dhe sulmeve që dëmtojnë ndjenjën e sigurisë tek gazetarët, veçanërisht ata që raportojnë për abuzimin e pushtetit dhe korrupsionin.
Raporti thekson tendencën e mbajtësve të funksioneve publike për të pasur qëndrime negative dhe poshtëruese ndaj gazetarëve, dhe qëndrime të tilla krijojnë një atmosferë mosbesimi dhe poshtërimi, e cila përhapet lehtësisht në diskursin publik, por edhe në kërcënime dhe sulme të vërteta ndaj gazetarëve.
Në seksionin ekonomik, theksohet se financimi i medias është i kufizuar dhe jotransparent, dhe zyrat editoriale shpesh janë të ndjeshme ndaj ndikimeve ekonomike.
Raporti i referohet vitit zgjedhor 2024, gjatë një periudhe klime politike të polarizuar që rezultoi në intensifikim të diskursit partiak në komunikimin publik dhe media.
Këto gjetje, sipas SHGM-së, përfaqësojnë një sinjal të qartë për institucionet se reformat urgjente dhe të koordinuara janë të nevojshme për të forcuar sektorin mediatik dhe për të përmirësuar pozicionin e gazetarëve. Prioritetet kryesore duhet të jenë:
Harmonizimi i legjislacionit kombëtar për median me Aktin Evropian për Lirinë e Medias (EMFA), për të siguruar një kuadër ligjor më koherent dhe transparent.
Krijimi i një fondi për të mbështetur pluralizmin mediatik, me qëllim forcimin e pavarësisë dhe qëndrueshmërisë së gazetarisë profesionale.
Të adresohen në mënyrë efektive të gjitha rastet serioze të kërcënimeve dhe sulmeve ndaj gazetarëve, duke përfshirë zgjerimin e mekanizmave institucionalë përtej kryeqytetit.
Futja e mbrojtjeve ligjore kundër abuzimit me paditë SLAPP, me qëllim mbrojtjen e gazetarëve që raportojnë në interes të publikut.
Politikanët, veçanërisht ata në pozita pushteti, duhet të marrin përgjegjësi dhe të kontribuojnë në krijimin e një kulture respekti, transparence dhe komunikimi konstruktiv me median. Përmes njohjes publike të rolit të gazetarëve në një shoqëri demokratike dhe përmbajtjes nga gjuha fyese, mjedisi i përgjithshëm mediatik mund të përmirësohet ndjeshëm dhe besimi i publikut mund të forcohet.
SHGM mbetet e përkushtuar për të mbështetur reformat që do të çojnë përpara lirinë e shprehjes, do të përmirësojnë kushtet e punës së gazetarëve dhe do të kontribuojnë në rritjen e besimit të publikut në media.
