Helmimi nga plumbi ka një ndikim shumë më serioz në shëndetin global sesa mendohej më parë, duke kontribuar ndoshta në më shumë se pesë milionë vdekje në vit dhe duke paraqitur një kërcënim të ngjashëm për ndotjen e ajrit, sipas hulumtimit të botuar në Lancet Planetary Health.
Hulumtimi, i cili është etiketuar si “paralajmërim”, vlerëson gjithashtu se ekspozimi ndaj metaleve toksike shkakton që fëmijët e vegjël në vendet në zhvillim të humbasin, mesatarisht, gati gjashtë pikë IQ secili.
Helmimi nga plumbi tashmë dihet se shkakton një sërë problemesh serioze shëndetësore, kryesisht të lidhura me sëmundjet e zemrës dhe zhvillimin e trurit tek fëmijët e vegjël, duke çuar në një ndalim global të benzinës me plumb.
Por njerëzit ende mund të ekspozohen ndaj neurotoksinës së fuqishme përmes ushqimit, tokës, enëve të gatimit, kozmetikës, baterive të makinave me acid plumbi dhe burimeve të tjera.
Ekonomistët e Bankës Botërore, autorë të studimit, vunë në dukje se ai është i pari që vlerëson efektet e ekspozimit të plumbit në sëmundjet e zemrës dhe rënien e IQ-së në vendet e pasura dhe në zhvillim.
Udhëheqësi i hulumtimit Björn Larsen tha se kur ai dhe kolegu i tij panë për herë të parë numrin që doli nga modelimi i tyre “ne nuk guxuam as ta merrnim me mend sepse ishte i madh”.
Modeli i tyre vlerëson se 5.5 milionë të rritur vdiqën nga sëmundjet e zemrës në vitin 2019 për shkak të ekspozimit të plumbit, 90% e tyre në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.
Kjo shifër është gjashtë herë më e lartë se vlerësimi i mëparshëm dhe përbën pothuajse 30% të të gjitha vdekjeve nga sëmundjet kardiovaskulare, shkaku kryesor i vdekjeve në mbarë botën.
Siç thekson Larsen, kjo do të thotë se ekspozimi ndaj plumbit është një shkak më i madh i sëmundjeve të zemrës sesa pirja e duhanit ose kolesteroli i lartë.
Hulumtimi vlerëson gjithashtu se, globalisht, fëmijët nën moshën pesë vjeç humbën gjithsej 765 milionë pikë IQ për shkak të helmimit nga plumbi në vitin 2019, ku 95% e këtyre humbjeve ndodhën në vendet në zhvillim.
Ky numër është gati 80% më i lartë se vlerësimet e mëparshme.
Studiuesit e Bankës Botërore vlerësojnë koston ekonomike të ekspozimit ndaj plumbit në gjashtë trilion dollarë në 2019, ekuivalente me 7% të PBB-së globale.
Për analizën, studiuesit përdorën vlerësime të niveleve të plumbit në gjak në njerëz në 183 vende të marra nga studimi historik i Barrës Globale të Sëmundjeve 2019.
Hulumtimet e mëparshme kishin matur vetëm efektet e plumbit në sëmundjet e zemrës për sa i përket rritjes së presionit të gjakut. Por studimi i ri shqyrtoi shumë mënyra të tjera se si plumbi ndikon në zemër, siç është forcimi i arterieve që mund të çojnë në goditje, duke shkaktuar numra më të lartë, shpjegoi Larsen.
Roy Harrison, një ekspert i ndotjes së ajrit dhe shëndetit në Universitetin e Birminghamit në Britani, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim, i tha AFP-së se gjetjet e tij ishin “interesante, por të pasigurta”.
Për shembull, lidhja midis pranisë së plumbit në gjak dhe sëmundjeve të zemrës bazohet në një studim në SHBA dhe nëse këto përfundime mund të zbatohen në të gjithë botën është “një kërcim i madh”, thotë ai.
Harrison shton gjithashtu se modeli përdorte vlerësime, jo teste të plumbit në gjak në shumë vende në zhvillim.
Nëse rezultatet konfirmohen, “ato do të kenë implikime të mëdha në shëndetin publik, por tani për tani, kjo është vetëm një hipotezë interesante,” përfundon ai. /TCh/
