Të premten në Kuvend duhet të nisë seanca plenare për ndryshimet kushtetuese. Procedura tashmë ka nisur me faktin se më 25 korrik Komisioni për Çështje Kushtetuese votoi nevojën për ndryshime kushtetuese dhe konkluzionet ia kaloi Kuvendit.
Ndryshimet në Kushtetutë janë shtimi i disa popujve në Preambulë dhe në nenet 49 dhe 78 kur numërohen pjesët e kombeve në shtet. Në formulimin: “Qytetarët e Republikës së Maqedonisë së Veriut, populli maqedonas, një pjesë e popullit shqiptar, populli turk, populli vllah, populli serb, populli rom, populli boshnjak dhe të tjerët”, pas fjalës popull boshnjak vendoset presje dhe shtohet: “populli bullgar, populli kroat, populli malazez, populli slloven, populli hebre dhe populli egjiptian”.
Në përputhje me këtë, edhe në Komisionin për marrëdhënie ndërmjet komuniteteve është bërë amendament për të ruajtur barazinë e përfaqësuesve në Kuvend të të gjitha komuniteteve të përcaktuara në Preambulën e Kushtetutës.
Më 18 gusht, Kuvendi fillimisht duhet ta votojë rendin e ditës me një pikë të vetme – Propozimin për hyrje në ndryshimin e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, për të cilin nevojiten 61 vota. Pastaj fillon kontrolli sipas propozimit. Siç thuhet në nenin 196 paragrafi 1 i Rregullores së Punës, për propozimin për hyrje në ndryshimin e Kushtetutës, në seancën e Kuvendit në tërësi bëhet kontrolli, i cili mund të zgjasë më së shumti dhjetë ditë pune.
Gjatë kontrollit, një deputet mund të flasë disa herë për gjithsej 20 minuta, ndërsa koordinator i grupit parlamentar gjithsej 30 minuta. Përfaqësuesi i propozimit me kërkes mund të flasë disa herë, por jo më shumë se 30 minuta në total.
Vendimin për hyrje në ndryshimin e Kushtetutës e merr Kuvendi me shumicë prej dy të tretave të numrit të përgjithshëm të deputetëve, pra me 80 vota. Nëse nuk ka shumicën e kërkuar, procedura nuk mund të vazhdojë.
Nëse me shumicë prej dy të tretave miratohet nevoja për ndryshime kushtetuese, Kuvendi miraton një konkluzion dhe ia dërgon materialin Qeverisë. Kuvendi me konkluzion cakton një afat në të cilin kërkesa, gjegjësisht Qeveria, përgatit tekstin e projekt amendamenteve të Kushtetutës, i cili ia dorëzon kryetarit të Kuvendit, pas së cilës Kuvendi do t’i diskutojë në të njëjtën procedurë për sa i përket afateve, sqaron shërbimi për shtyp parlamentar. Tashmë është faza e dytë e procedurës për ndryshimin e Kushtetutës, e cila përfshin përgatitjen dhe përcaktimin e projekt-amendamenteve.
Afatet e biznesit parashikojnë që nga momenti i paraqitjes së projektamendamenteve në Kuvend deri në mbajtjen e seancës plenare për miratimin e tyre duhet të kalojnë të paktën 30 ditë. Në këtë fazë, shqyrtimi i çdo projekt-amendamenti individualisht mund të zgjasë maksimumi tre ditë si në komision ashtu edhe në seancë plenare, por përsëri – duke qenë se çdo deputet mund të flasë jo më shumë se 20 minuta në total, kjo fazë teorikisht mund të përfundojë më shpejt se afatet maksimale të lejuara.
Pasi Kuvendi me të paktën 61 vota përcakton projekt-amendamentet, ato kalojnë në diskutim publik, që është një fazë e ndërmjetme përpara fazës së tretë përfundimtare të procedurës për ndryshimin e Kushtetutës. Pas diskutimit publik, kohëzgjatjen e të cilit e cakton Kuvendi me miratimin e projekt-amandamenteve, Qeveria do të duhet të përgatisë amendamentet e propozuara. Dhe sërish duhet të kalojnë të paktën 30 ditë nga momenti i paraqitjes në Kuvend të amendamenteve të propozuara deri në mbajtjen e seancës plenare për miratimin e tyre.
Rregullorja parashikon afate të sakta për kontrollin në Komisionin Ligjvënës dhe në Komisionin për Çështje Kushtetuese, si dhe në seancë plenare.
Vendimi përfundimtar për miratimin e amendamenteve merret me së paku 80 vota, kurse për ndryshimin e Preambulës, përveç shumicës prej dy të tretash, kërkohet edhe shumica e Badenterit.
Nëse procedura zhvillohet sipas afateve sa më të shkurtra, do të duhen të paktën tre muaj e gjysmë për të finalizuar tre fazat.
