Fiona Hill
E dinim që do të mbërrinim një ditë në situatë të tillë. “George, duhet ta kuptosh se Ukraina nuk është tamam shtet. Një pjesë e territorit të saj ndodhet në Evropën Lindore, dhe pjesa më e madhe na është dhënë neve”. Këto ishin fjalët ogurzeza të presidentit Vladimir Putin të Rusisë, në prillin e vitit 2008, drejtuar presidentit të atëhershëm të ShBA-së, George W. Bush, në kryeqytetin rumun, Bukuresht, gjatë një samiti të NATO-s.
Putini ishte dukshëm i zemëruar: NATO sapo kishte njoftuar se Ukraina dhe Gjeorgjia do të anëtarësoheshin një ditë në Aleancë. Ishte një formulë kompromisi për të zbutur shqetësimet e aleatëve evropianë, pra një premtim i qartë për t’u bashkuar me bllokun, por jo një afat kohor specifik se kur do të ndodhë ky akt.
Në atë kohë isha oficere e shërbimit sekret për Rusinë dhe Euroazinë, si dhe pjesë e një ekipi që e informonte rregullisht z. Bush. E paralajmëruam presidentin se z. Putin do t’i konsideronte hapat për ta afruar Ukrainën dhe Gjeorgjinë më pranë NATO-s, si lëvizje provokuese e cila kishte të ngjarë të provokonte veprim ushtarak parandalues nga ana e Rusisë. Por, në fund, paralajmërimet tona nuk u morën parasysh. Brenda katër muajsh, në gushtin e vitit 2008, Rusia e pushtoi Gjeorgjinë. Dhe, Ukraina e mori më zë të lartë dhe të qartë mesazhin e Rusisë. Ai sulm e vonoi anëtarësimin në NATO përgjatë viteve që pasuan.
Por, në vitin 2014, Ukraina donte të nënshkruante një marrëveshje asociimi me Bashkimin Evropian, duke menduar se kjo mund të ishte rruga më e sigurt për t’u atashuar me Perëndimin. Moska goditi sërish duke e akuzuar Ukrainën se po kërkonte derë të pasme për t’u bërë pjesë e NATO-s: e aneksoi gadishullin e Krimesë dhe nisi një luftë të gjatë nëpërmjet separatistëve pro-rusë në rajonin juglindor ukrainas të Donbasit. Reagimet e dobëta të Perëndimit ndaj pushtimeve të vitit 2008 dhe 2014 e trimëruan jo pak Putinin.
Këtë herë, qëllimi i tij është më i madh sesa vetëm mbyllja e “derës së hapur” të NATO-s ndaj Ukrainës dhe përvetësimi i më shumë territoreve. Tani dëshiron që të dëbojë Shtetet e Bashkuara nga Evropa. Siç mund të shprehet lideri i Kremlinit: “Mirupafshim Amerikë! Kujdes mos përplasesh tek dera gjatë daljes!”
Siç e kam parë për më shumë se dy dekada, kohë në të cilën kam vëzhguar dhe analizuar lëvizjeve të Putinit, veprimet e tij janë të qëllimshme dhe zgjedhja e tij në këtë moment për të sulmuar Ukrainën dhe shantazhuar Evropën është shumë e qëllimshme. Ai ka fiksim personal me historinë dhe përvjetorët. Dhjetori i vitit 2021 shënoi 30 vjetorin e shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, kur Rusia e humbi pozitën e saj dominuese në Evropë. Putini dëshiron që t’ia shkaktojë Shteteve të Bashkuara të njëjtën shije të hidhur që provoi Rusia gjatë viteve 1990. Beson se ShBA-ja është zhytur në të njëjtat telashe si Rusia pas shembjes së Bashkimit Sovjetik: e dobësuar nga brenda dhe në tërheqje në arenën globale. Po ashtu, ai mendon se NATO nuk është gjë tjetër veçse një zgjatim i ShBA-së.
Zyrtarët dhe analistët rusë mohojnë vazhdimisht çdo agjenci apo mendim të pavarur strategjik mbi anëtarët e tjerë të NATO-s. Pra, kur flitet për këtë të fundit, të gjitha lëvizjet e Moskës janë të drejtuara kundër Uashingtonit. Gjatë viteve 1990, Shtetet e Bashkuara dhe NATO e detyruan Rusinë që të tërhiqte ato që kishin mbetur nga ushtria sovjetike nga bazat e tyre në Evropën Lindore – në Gjermani dhe në shtetet baltike. Tani Putini dëshiron që Shtetet e Bashkuara të vuajnë në një mënyrë të ngjashme.
Nga këndvështrimi i Rusisë, vuajtjet e brendshme të Amerikës pas katërviteve të presidencës katastrofike të presidentit Donald Trump, si dhe përçarjet që krijoi ky i fundit me aleatët e ShBA-së e më pas tërheqja e shpejtë e Amerikës nga Afganistani, sinjalizojnë dobësinë e kësaj të fundit. Në rast se Rusia ushtron presion të mjaftueshëm, Vladimir Putin shpreson se mund të arrijë një marrëveshje të re sigurie me NATO-n dhe Evropën, për të shmangur një konflikt të pafund, dhe më pas do të jetë radha e Amerikës që të largohet nga kontinenti evropian duke marrë me vete trupat dhe raketat e saj.
Ukraina është edhe një objektivi i Rusisë, por njëherazi edhe një burim presioni kundër Shteteve të Bashkuara. Gjatë muajve të fundit, Putini e ka tërhequr administratën Biden në lojëra taktike të pafundme, që e vendosin ShBA-në në pozita mbrojtëse. Rusia zhvendosi forcat në kufijtë e Ukrainës, nisi stërvitjet ushtarake dhe e forcoi retorikën agresive brenda vendit. Në dokumentet e fundit zyrtare që ia ka paraqitur Uashingtonit, kërkoi garanci të forta se Ukraina (dhe ish-republikat e tjera të BRSS-së) nuk do të bëhen kurrë anëtare të NATO-s, që NATO të tërhiqet nga pozicionet që ka marrë pas vitit 1997, dhe që Amerika të tërheqë forcat dhe armët e veta, përfshirë raketat bërthamore.
Përfaqësuesit rusë thonë se Moska “nuk ka nevojë për një paqe me çdo kusht” në Evropë. Madje, disa politikanë rusë sugjerojnë mundësinë e një sulmi parandalues kundër objektivave të NATO-s, për t’u siguruar që Perëndimit ta dijë se kërkesat e Moskës janë serioze dhe se ato duhet të përmbushen.
Për javë të tëra, zyrtarët amerikanë janë përpjekur të kuptojnë kërkesat e Rusisë dhe komentet e saj kontradiktore dhe të gjejnë një mënyrë për ta penguar Putinin të mos mësyjë në Ukrainë. Ndërkohë, gjatë gjithë kohës, Putin dhe përfaqësuesit e tij i kanë forcuar deklaratat e tyre.
Zyrtarët e Kremlinit kanë sfiduar jo vetëm legjitimitetin e pozitës së ShBA-së në Evropë, por kanë ngritur pikëpyetje në lidhje me bazat e Amerikës në Japoni dhe rolin e saj në rajonin e Azi-Paqësorit. Po ashtu, ata kanë thënë se mund të dërgojnë raketa hipersonike në Kubë dhe Venezuelë, për të ringjallur atë që rusët e quajnë “Kriza e Karaibeve”e viteve 1960. Putini është mjeshtër i shantazheve të tilla. E prodhon një krizë në mënyrë të atillë që të mund t’i japë mundësinë të fitojë, pavarësisht se kë ka përballë. Kërcënimet dhe premtimet janë në thelb e njëjta gjë. Putini mund ta pushtojë përsëri Ukrainën, ose mund t’i lërë gjërat aty ku janë, e të konsolidojë kontrollin në territorin që kontrollon aktualisht në Krime dhe Donbas. Ai mund të shkaktojë probleme në Japoni dhe të dërgojë ose raketat hipersonike në Kubë dhe Venezuelë, ose të mos e bëjë këtë nëse gjërat në Evropë shkojnë siç duhet. Putini luan lojë më të gjatë strategjike dhe di si të dominojë në përplasjet taktike.
Tani për tani, të gjitha shenjat tregojnë se Putin do ta tërheqë ShBA-në në një lojë taktike të pafundme, do të marrë më shumë territore nga Ukraina dhe do të shfrytëzojë të gjitha fërkimet dhe përçarjet brenda NATO-s dhe Bashkimit Evropian. Dalja nga kriza aktuale kërkon veprim dhe jo reagim.
Shtetet e Bashkuara duhet të diktojnë përgjigjen diplomatike dhe ta angazhohen me Rusinë sipas kushteve të Perëndimit e jo vetëm të Moskës. Uashingtoni duhet t’i tregojnë Putinit se ai do të përballet me rezistencën globale dhe se agresioni i tij do t’i rrezikojë marrëdhëniet politike dhe ekonomike të Rusisë përtej Evropës.
Formimi i një fronti të bashkuar me aleatët e saj evropianë dhe mbledhja e mbështetjes më të gjerë duhet të jetë loja më e gjatë e Amerikës. Përndryshe, kjo sagë mund të shënojë me të vërtetë fillimin e fundit të pranisë ushtarake të Amerikës në Evropë. /Marrë me shkurtime nga “New York Times”/Në shqip nga: Bota.al/
