Letra nga Van Gogh: Mund të bëja më shumë nëse do isha më mirë ekonomikisht!

    Edhe në këtë përzgjedhje të shkurtër të letrave të tij, paratë ose mungesa e tyre, është një shqetësim i vazhdueshëm. “Oh, Theo”, shkruan ai në 1883 nga Haga, “Unë mund të bëja shumë më shumë progres nëse do isha pak më mirë”. Por, pavarësisht ëndrrave të tilla, van Gogh kishte nevojë për shoqërinë e artistëve të tjerë, qoftë dhe vetëm për të argumentuar me të, dhe letërkëmbimi bëhet veçanërisht i gjallë në 1886-n, kur ai u bashkua me vëllain e tij në Paris

    ‘Mund të bëja shumë më shumë progres nëse do isha pak më mirë’: letrat e çuditshme të Van Gogh zbulojnë betejat e tij të vazhdueshme financiare. Filma si Agony and the Ecstasy, me Charlton Heston si Michelangelo, në Pollock, me protagonist Ed Harris, kanë qenë interesant për publikun e gjerë por asnjë artist nuk ka fituar një vëmendje më të madhe se Vincent van Gogh. Kirk Douglas, në Lust for Life të vitit 1956, çimentoi imazhin mbizotërues të artistit Hollandez, një gjeni i torturuar, i pafuqishëm në kthetrat e një vizioni që askush tjetër nuk mund ta shihte. Ngjashmëria e Douglas me van Gogh fiksoi pamjen e artistit në kulturën popullore dhe është e sigurt të thuhet se sot njerëzit me vetëm një njohuri të përgjithshme të artit mund ta identifikojnë van Gogh nga një nga autoportretet e tij, duke menduar për të si i çmenduri që preu veshi i tij. Ai ishte shumë më kompleks, djali i një pastori të respektuar, i lexuar, i rrjedhshëm në tre gjuhë, i cili filloi karrierën e tij artistike si tregtar arti. Personaliteti i tij shkëlqen në letrat që la pas, pjesë e të cilave po botoheshin brenda dy viteve nga vdekja e tij në korrik 1890. Besohet gjerësisht se ishte një vetëvrasje. Vincent van Gogh: Një jetë në letra është një përzgjedhje e prodhuar bukur, me rreth një të dhjetën e letrave të tij të mbijetuara, të mbledhura nga Nienke Bakker, Leo Jansen dhe Hans Luijten nga Muzeu Van Gogh nga një koleksion i plotë i botuar një dekadë më parë.

    Pavarësisht se mund të ketë qenë bindës, van Gogh ishte një personazh i vështirë për të jetuar dhe pamja e tij pasqyronte trazirat brenda. “Ai kishte një goditje në fytyrë dhe duart e tij dukej sikur ishin në lëvizje të vazhdueshme”, shkruajnë redaktorët. “Njerëzit shpesh kishin frikë prej tij, për shkak të paraqitjes së tij të egër dhe të paqartë dhe mënyrës së tij të fortë të të folurit”. Ajo paraqitje e egër dhe e paqartë mund të kenë qenë thjesht rezultat i varfërisë, por nuk ka dyshim se bindja e van Gogh se ai kishte gjithmonë të drejtë mund ta bënte atë aq të lodhshëm sa një kushëri gjysmë i dehur dhe plotësisht i menduar në një tryezë të Falënderimeve. “Korrespondenca e artistëve dhe idealistëve të mëdhenj në historinë e Njeriut Perëndimor ka të bëjë kryesisht me paratë”, shkroi Kenneth Rexroth, duke e përfshirë Van Gogh në atë numër.

    Edhe në këtë përzgjedhje të shkurtër të letrave të tij, paratë ose mungesa e tyre, është një shqetësim i vazhdueshëm. “Oh, Theo”, shkruan ai në 1883 nga Haga, “Unë mund të bëja shumë më shumë progres nëse do isha pak më mirë”. Por, pavarësisht ëndrrave të tilla, van Gogh kishte nevojë për shoqërinë e artistëve të tjerë, qoftë dhe vetëm për të argumentuar me të, dhe letërkëmbimi bëhet veçanërisht i gjallë në 1886-n, kur ai u bashkua me vëllain e tij në Paris. “Ka vetëm një Paris”, i shkruan ai një shoku artist anglez, “dhe sidoqoftë jetesa e vështirë mund të jetë këtu dhe nëse bëhet gjithnjë e më e vështirë – ajri francez pastron trurin dhe bën një të mirë, një botë më të mirë”. Nën ndikimin e impresionistëve, veprat e të cilëve ai pa në Paris, van Gogh braktisi ngjyrat tokësore të piktorëve holandezë të frymëzuar nga Barbizon, të cilët kishin ndikuar tek ai në karrierën e tij të hershme për ngjyrat e gjalla që ne tani shoqërojmë sot punën e tij.

    Duke vizituar studiot e artistëve si Gauguin, Seurat dhe Emile Bernard, ai zuri vendin e tij në avangardën radikale, megjithëse ishte tepër i pavarur për të ndjekur një lidhje me ndonjë grup zyrtar. Në 1888-n, kur u largua nga Parisi për në Arles në jug të Francës, duke kërkuar strehim më të lirë, ai e dinte se ishte një nga udhëheqësit e brezit të tij artistik. Vera dhe vjeshta e vitit 1888 sollën kryeveprat për të cilat van Gogh është i famshëm sot. Letrat e tij drejtuar Gauguin-it më në fund e bindën artistin të bashkohej me të, në fund të vitit e futi van Gogh në një azil. Rënia e tij ka të ngjarë të ketë një sërë shkaqesh si dieta e dobët dhe kequshqyerja, kriza të lehta që i ngjajnë epilepsisë, efektet e sëmundjeve seksualisht të transmetueshme që ai kishte kontraktuar gjatë viteve. Pas nëntë muajsh në azil, ai i shkroi Theo-s me një nuancë humori karakteristike: “Unë po përpiqem të bëhem më mirë tani si dikush që, pasi donte të bënte vetëvrasje, përpiqet të kapë bankën përsëri”. Më pak se një vit pasi kishte shkruar atë letër, të lëshuar nga azili dhe duke jetuar në një fshat të vogël në veri të Parisit, vuajtjet e tij morën fund. /Koha.mk/

    Lajmi Paraprak

    Gjon Mili, shqiptari që revolucionarizoi artin e fotografisë (FOTO)

    Lajmi i rradhës

    Hiqet karantina për të ardhurit nga Afrika, ja për kë do të vlejë ende

    Lajme tjera

    Lamtumirë

    Poezi nga Arshi Pipa Poezi për babain Mos loto, q’i n’kujtesëtë ruej pa turbulluekqyrjen tënde plot shpresëmagdalene e…
    Më tepër

    Bashkohu

    Informohu në kohë